Chính vì thế, năm 2019 được dự báo sẽ có “bão lớn” trong quan hệ Mỹ - Trung.
Năm 2018 có thể nói là năm “nóng nhất” trong quan hệ Mỹ - Trung. Khởi đầu là việc Mỹ dùng “vũ khí” thuế quan tuyên chiến thương mại với Trung Quốc, kéo theo những đòn “ăn miếng, trả miếng” liên tiếp kéo dài nhiều tháng, khiến quan hệ Mỹ - Trung luôn trong tình trạng căng thẳng cực độ. Mỹ đẩy nhanh các cuộc điều tra thương mại thường kỳ, như chống trợ cấp, chống bán phá giá và áp đặt mức thuế mới đối với lượng hàng nhập khẩu từ Trung Quốc giá trị lên tới 250 tỷ USD, tương đương 1/2 kim ngạch xuất khẩu của nước này sang Mỹ. Trong khi đó, Bắc Kinh cũng có hành động đáp trả tương tự, áp mức thuế mới đối với hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ trị giá 110 tỷ USD, tương đương 80% số hàng hoá Mỹ xuất sang Trung Quốc. Sự kiện CEO Huawei bà Mạnh Vãn Chu bị Canada bắt giữ theo yêu cầu của phía Trung Quốc chính là “giọt nước tràn ly” đẩy Washington và Bắc Kinh vào một cuộc chiến tổng lực. Tuy nhiên, tính chất của mối quan hệ Mỹ - Trung vốn lắm xung đột song lại nhiều ràng buộc, dường như cũng khiến cuộc đối đấu dai dẳng giữa hai nước trong năm 2018 lúc căng lúc chùng, lúc nóng lúc lạnh rất khó lường.
Mỹ - Trung vẫn đối đầu căng thẳng.
Những đòn trả đũa thuế quan qua lại kể trên đã ảnh hưởng nặng nề tới thương mại và kinh tế toàn cầu, khiến giá cả hàng hóa leo thang, đầu tư thu hẹp, kiểm soát xuất nhập khẩu khắt khe hơn, trong khi thị trường tài chính toàn cầu liên tục biến động. Hậu quả đối với cả Trung Quốc và Mỹ, là hàng nghìn doanh nghiệp của hai nước lao đao, hàng triệu việc làm bị mất. Trong bối cảnh đó, 90 ngày “ngừng chiến” theo thỏa thuận đạt được cuối tháng 11 vừa qua, có thể coi là sự hòa hoãn, tạm thời hạ nhiệt đối đầu thương mại.Tuy niên, cũng có quan điểm cho rằng các vấn đề sâu xa, phức tạp cản trở hai bên “bắt tay hòa hoãn” vẫn còn nguyên vẹn. Đó là lý do mà hiệp đấu thương mại Mỹ - Trung cho tới nay vẫn “bất phân thắng bại”.
Mỹ đã không ít lần “nặng lời” về sự “xấu chơi” của Trung Quốc trong vấn đề sở hữu trí tuệ hay việc dựng nên các “hàng rào” về chuyển giao công nghệ đối với các doanh nghiệp nước ngoài muốn tiếp cận thị trường Trung Quốc. Trong nhiều năm gần đây, Washington luôn lo ngại về tình trạng nhờ được Nhà nước “chống lưng”, các công ty Trung Quốc ra tay thu mua công ty Mỹ và châu Âu để chiếm lĩnh các công nghệ then chốt, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ tự động và công nghệ thông tin. Ngược lại, Trung Quốc lại đặt ra vố số quy định để “chặn” các công ty Mỹ, châu Âu thu mua công ty Trung Quốc.
Tuy nhiên, điều khiến Mỹ lo ngại nhất chính là tham vọng của Trung Quốc. Chính quyền của Tổng thống Trump không thể ngồi im sau khi Trung Quốc đặt quyết tâm hạ bệ vai trò trụ cột của Mỹ trong nền kinh tế toàn cầu, với mục tiêu đến năm 2035 bắt kịp, thậm chí vượt Mỹ về sức mạnh kinh tế. Mục tiêu này đã được chính thức công bố tại Đại hội đại biểu toàn quốc Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ 19 (tháng 10/2017), đi đôi với việc tăng tốc thực hiện sáng kiến “Made in China 2025”, một kế hoạch nhằm đưa Trung Quốc trở thành một cường quốc công nghệ. Với vị thế dẫn đầu trong lĩnh vực khoa học - công nghệ, Mỹ dường như không hoan nghênh với chiến lược “Made in China 2025”, nhằm đưa Trung Quốc bắt kịp với các đối thủ trên toàn cầu trong các lĩnh vực kinh tế then chốt, qua đó thúc đẩy mục tiêu biến Trung Quốc thành một siêu cường toàn cầu với năng lực cạnh tranh vượt trội. Trong bối cảnh đó, vụ Mỹ yêu cầu bắt giữ Giám đốc Tài chính Mạnh Vãn Chu của Huawei - tập đoàn đóng vai trò “xương sống” trong chiến lược “Made in China 2025” với công nghệ 5G - là sự tính toán rõ ràng. Bởi vậy, dù Bắc Kinh đã phát tín hiệu nhượng bộ khi chỉ thị các chính quyền cơ sở bỏ cụm từ “Made in China 2025”, phía Mỹ vẫn tỏ ra hoài nghi, coi đây có thể chỉ là cách “đánh lạc hướng” của Bắc Kinh.
Sự đối lập sâu sắc giữa Mỹ và Trung Quốc có thể thấy rõ ở góc độ chiến lược, khi tầm nhìn “Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và cởi mở” mà Tổng thống Donald Trump đang thúc đẩy tích cực, cùng “Tứ giác kim cương” do Washington dẫn đầu với sự tham gia của 3 cường quốc khu vực là Australia, Ấn Độ và Nhật Bản, được cho là tạo thế đối trọng với sáng kiến “Vành đai và con đường” - một chiến lược của Bắc Kinh nhằm tạo dựng vai trò lớn hơn trong các vấn đề quốc tế thông qua hệ thống thương mại lấy Trung Quốc làm trung tâm. Mỹ, với vị thế là siêu cường số một thế giới, luôn đề cao chính sách hợp tác trên các lĩnh vực theo kiểu song phương nhằm áp đặt được tối đa các điều kiện có lợi cho nước Mỹ. Trong khi đó, Trung Quốc lại đề cao chính sách đa phương nhằm thiết lập quyền lực mềm sâu rộng trong quan hệ quốc tế. Do đó, năm 2019 chắc chắn sẽ là một năm khó khăn đối với quan hệ Mỹ - Trung.
