Hơn một thập niên trước, Hòa Bình vẫn là "điểm nóng" của tình trạng buôn bán trái phép chất ma túy với số lượng người nghiện ma túy gia tăng về số lượng và ngày càng trẻ hóa. Với chức năng làm cầu nối giữa chính quyền với nhân dân, làm mềm hóa mối quan hệ giữa chính quyền với các đối tượng mắc tệ nạn xã hội, các Đội công tác xã hội tình nguyện được thành lập, trải dài ở khắp các xã, phường, thị trấn…
Phần việc cụ thể mà thành viên các Đội công tác xã hội tình nguyện giao là: Tổ chức các hoạt động thông tin, tuyên truyền, giáo dục phòng ngừa, ngăn chặn tệ nạn ma túy, mại dâm, giảm lây nhiễm và tác hại của HIV/AIDS, hỗ trợ nạn nhân bị mua bán tại cộng đồng. Tham gia quản lý, tư vấn, giáo dục, cảm hóa, vận động, hỗ trợ người nghiện ma túy cai nghiện, người bán dâm hoàn lương, nạn nhân bị mua bán hòa nhập cộng đồng. Phát hiện các hành vi vi phạm pháp luật về phòng, chống tệ nạn ma túy, mại dâm, HIV/AIDS, mua bán người để báo cho các cơ quan chức năng xử lý và có biện pháp ngăn chặn. Tham gia thực hiện các chương trình kinh tế - xã hội, lồng ghép công tác phòng chống tệ nạn xã hội với cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư", xây dựng xã, phường, thị trấn lành mạnh không có tệ nạn xã hội và các phong trào khác trên địa bàn…
Nói về hiệu quả hoạt động của Đội công tác xã hội tình nguyện trên địa bàn, ông Bùi Văn Bản, Phó Chủ tịch UBND xã Liên Vũ (huyện Lạc Sơn) cho biết: Đó là lực lượng nòng cốt trong công tác phòng chống tệ nạn của xã. Những năm 1995-1996, một bộ phận người dân, chủ yếu ở lứa tuổi thanh - thiếu niên đi khai thác vàng, quặng ở các bãi vàng trong và ngoài tỉnh do thiếu hiểu biết và đua đòi nên đã tham gia vào con đường hút, chích ma túy. Theo đó, vào thời điểm từ năm 1996 – 2006, xã Liên Vũ có 87 người nghiện (có hồ sơ quản lý của Công an xã). Từ nạn nghiện ma túy đã phát sinh tình trạng trộm cắp, gây mất an ninh trật tự và làm gia tăng số người nhiễm HIV/AIDS.
Cán bộ Chi cục Phòng, chống tệ nạn xã hội tỉnh (Sở LĐ-TB&XH tỉnh Hòa Bình) trao đổi nghiệp vụ, nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tệ nạn xã hội ở cơ sở.
Vào thời điểm từ 2001 - 2006 đã xảy ra tình trạng một số người nhiễm HIV/AIDS hoang mang (có người tự tử) gây ra tình trạng bất ổn trên địa bàn xã. Huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc để phòng chống tệ nạn xã hội, ổn định tình hình an ninh trật tự là việc mà Liên Vũ ưu tiên trong thời điểm này. Tháng 3/2010, Đội hoạt động xã hội tình nguyện được thành lập với những người uy tín, nhiệt huyết tham gia, các hoạt động phòng, chống tệ nạn ma túy, mại dâm, HIV/AIDS đã từng bước mang lại hiệu quả.
Theo đánh giá của Chi cục Phòng - chống tệ nạn xã hội (Sở LĐ-TB&XH tỉnh Hòa Bình), trong những năm qua, hoạt động của Đội công tác xã hội tình nguyện các xã, phường, thị trấn, góp phần thực hiện tốt mục tiêu, chủ trương xã hội hóa công tác phòng, chống tệ nạn ma túy, mại dâm và phòng, chống lây nhiễm HIV/AIDS tại cơ sở; hỗ trợ tích cực những đối tượng dễ bị tổn thương tại cộng đồng. Đội công tác xã hội tình nguyện ra đời đã tập hợp sức mạnh cộng đồng để nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh tệ nạn xã hội và lây nhiễm HIV/AIDS ở cơ sở. Hoạt động của Đội đã có những tác động nhất định đến tình hình an ninh trật tự tại địa phương, làm thay đổi phần nào nhận thức và sự kỳ thị của nhân dân đối với đối tượng mại dâm và nghiện ma túy.
Quá trình hoạt động, một số Đội công tác xã hội tình nguyện đã xây dựng được những mô hình hay, cách làm hiệu quả, điển hình như: Phong trào vận động người nghiện ma túy tham gia cai nghiện tại cộng đồng ở thị trấn Hàng Trạm, huyện Yên Thủy; mô hình kết hợp giữa chính quyền và gia đình hỗ trợ, giúp đỡ người sau cai nghiện tái hòa nhập cộng đồng ở phường Chăm Mát, TP Hòa Bình; mô hình hỗ trợ vốn, tạo việc làm, giúp đỡ những người sau cai nghiện ở thị trấn Cao Phong, huyện Cao Phong…
