Độc nhất vô nhị màn múa câu cá của ông Hoàng Hổ trong nghệ thuật hát múa Ải Lao
Hát múa Ải Lao là một loại hình nghệ thuật dân gian độc nhất vô nhị, mỗi lời hát cất lên đều theo một nhịp trống, nhịp phách vô cùng đặc biệt.
Tại hội Gióng đền Phù Đổng hàng năm (tháng ba âm lịch), hát múa Ải Lao được coi là một trong những nghi lễ quan trọng.
Nhân vật ông Hoàng Hổ và những người trong phường hát Ải Lao là đoàn quân tượng trưng cho đội quân tổng hợp, đã đoàn kết một lòng vùng lên đánh thắng kẻ thù xâm lược.
Theo tích xưa, thời Hùng Vương thứ 6, nước Văn Lang có giặc Ân phương Bắc xâm lược, ông Gióng làng Phù Đổng cưỡi ngựa sắt phá cường Ân, khi qua sông Thiên Đức, đám trẻ làng Hội Xá đã buộc trâu bò, đi theo ông Gióng đánh giặc. Trước khi ông Gióng ra trận, đoàn Ải Lao thực hiện nhiệm vụ khám đường (kiểm tra đường, bãi đánh trận). Sau trận thắng của ông Gióng, lễ rước cờ báo tin thắng trận với trời đất và lễ khao quân tổ chức trong không khí rộn rã của lời ca, điệu múa của phường Ải Lao.
Trong đoàn quân đi theo ông Gióng có ông Hoàng Hổ, là một trong những thiên tướng nhà Trời được sai xuống đi theo Thánh Gióng đánh giặc. Thắng giặc rồi, ông Gióng lên đỉnh núi Sóc Sơn, cả người cả ngựa bay về trời. Mẹ ông Gióng không thấy con về, bà buồn rầu, thương nhớ. Đám trẻ trâu được lệnh nhà Vua đã đến bên mẹ Gióng hát múa cho bà vơi đi nỗi buồn. Từ đó có tên phường hát múa Ải Lao.
Theo tìm hiểu của phóng viên, hát múa Ải Lao là một nghi thức truyền thống, chỉ diễn ra ở lễ hội Gióng làng Phù Đổng, huyện Gia Lâm, Hà Nội nhưng lại do phường (tương tự một đoàn) Ải Lao thuộc làng Hội Xá, phường Phúc Lợi, quận Long Biên thực hành.
Theo Nhà nghiên cứu Cao Huy Đính, người đã có nhiều công nghiên cứu về hát múa Ải Lao xác định hai từ Ải Lao theo Hán cổ là buộc trâu bò. Vì vậy, đám trẻ trâu Hội Xá buộc trâu bò theo ông Gióng đánh giặc được gọi là phường Ải Lao.
Tại hội Gióng đền Phù Đổng vào tháng ba âm lịch hàng năm, hát múa Ải Lao được coi là một trong những nghi lễ quan trọng. Ông Hoàng Hổ và phường Ải Lao là đoàn quân tượng trưng cho đội quân tổng hợp, đã đoàn kết một lòng đánh thắng kẻ thù xâm lược.
Trong hát múa Ải Lao có các lớp lang văn hóa, câu chuyện lịch sử được đúc kết từ bao thế hệ. Trong thời gian diễn ra hội Gióng, phường Ải Lao thực hành nhiều bài hát: Hát khi vào đền dâng lễ, hát thờ đền Thượng, hát thờ đền Thánh Mẫu, hát sử, hát kéo hội đi đường, hát rước hội xuống đồng vào giá ngự, hát câu cá, hát về cây tre, hát săn hố, hát về đền sau khi thắng trận.
Người tham gia phường Ải Lao đều phải trai đinh của các giáp, ngoại tộc không được tham gia. Hiện nay, các thành viên của phường Ải Lao đều từ 35 tuổi trở lên, nhiều người trên 60 tuổi.
