Trao đổi với phóng viên, luật sư Nguyễn Văn Nam - Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho biết, theo Bộ luật Lao động, người sử dụng lao động có thể tuyển dụng người chưa đủ 18 tuổi trong một số công việc nhất định. Thậm chí, pháp luật còn cho phép sử dụng người chưa đủ 13 tuổi cho một số nghề đặc thù. Tuy nhiên, việc này phải đảm bảo đầy đủ các điều kiện về pháp lý và đạo đức nghề nghiệp.
Theo luật sư Nam, việc sử dụng học sinh làm lao động thời vụ mang lại một số lợi ích nhất định cho doanh nghiệp như không phải đóng bảo hiểm bắt buộc, dễ dàng bố trí linh hoạt theo nhu cầu sản xuất, kinh doanh, đồng thời không phải thực hiện đầy đủ các chế độ phúc lợi như phụ cấp thâm niên. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là doanh nghiệp được quyền tự ý tuyển dụng và sử dụng người chưa thành niên trái quy định pháp luật.
Ảnh minh hoạ. Nguồn: NĐT
Bộ luật Lao động quy định rõ, người sử dụng lao động khi tuyển dụng người chưa đủ 18 tuổi cần tuân thủ các nguyên tắc:
Chỉ giao các công việc phù hợp với thể chất và tinh thần của người lao động chưa thành niên nhằm bảo đảm sự phát triển toàn diện về thể lực, trí lực và nhân cách;
Có trách nhiệm chăm sóc sức khỏe, đảm bảo điều kiện học tập và đời sống của người lao động trong quá trình làm việc;
Phải được sự đồng ý của cha mẹ hoặc người giám hộ hợp pháp;
Lập sổ theo dõi riêng, ghi rõ thông tin cá nhân, công việc đang làm, kết quả khám sức khỏe định kỳ và sẵn sàng xuất trình khi có yêu cầu kiểm tra;
Tạo điều kiện để người lao động tiếp tục học văn hóa, học nghề, phát triển kỹ năng nghề nghiệp.
Đáng lưu ý, Điều 147 Bộ luật Lao động nghiêm cấm sử dụng người chưa thành niên trong các công việc nặng nhọc, độc hại hoặc nguy hiểm như: mang vác vật nặng vượt quá sức, sản xuất hoặc kinh doanh các sản phẩm có cồn, thuốc lá, chất gây nghiện, vận hành máy móc nguy hiểm, làm việc trong môi trường có hóa chất độc hại, hoặc làm các nghề có thể ảnh hưởng tiêu cực tới sự phát triển thể chất, tinh thần, đạo đức.
Về chế tài xử lý, nếu người sử dụng lao động vi phạm các quy định trên, tùy vào mức độ, tính chất và hậu quả của hành vi, có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.
Cụ thể, theo khoản 3 Điều 29 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, mức xử phạt hành chính đối với cá nhân vi phạm có thể từ 50 đến 70 triệu đồng; tổ chức vi phạm có thể bị phạt từ 100 đến 150 triệu đồng.
Trong trường hợp nghiêm trọng, người vi phạm có thể bị truy tố theo Điều 296 Bộ luật Hình sự về tội "Vi phạm quy định về sử dụng người lao động dưới 16 tuổi". Hình phạt cao nhất lên tới 12 năm tù, kèm hình phạt bổ sung là phạt tiền từ 10 đến 50 triệu đồng hoặc cấm đảm nhiệm chức vụ, hành nghề từ 1 đến 5 năm.
Luật sư Nguyễn Văn Nam khuyến cáo, các doanh nghiệp cần đặc biệt lưu ý và tuân thủ đầy đủ các quy định về sử dụng lao động chưa thành niên. Việc tuyển dụng học sinh làm thêm dịp hè cần đặt yếu tố an toàn, nhân đạo và đúng pháp luật lên hàng đầu, tránh các hậu quả pháp lý nghiêm trọng có thể xảy ra.
