Cho đến nay ung thư vẫn là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới. Năm 2012 có khoảng 8 triệu người tử vong do ung thư, trong đó khoảng 70% ở các nước nghèo và đang phát triển. Số người mắc ung thư càng ngày càng gia tăng, Tổ chức Y tế Thế giới ước tính, số ca mắc hàng năm sẽ tăng từ 14 triệu ca (2012) lên đến 22 triệu ca (2032).
Theo thống kê, ở Việt Nam, khoảng 70% bệnh nhân ung thư được phát hiện khi bệnh đã ở giai đoạn muộn. Khi đó tiên lượng điều trị là rất hạn chế mặc dù phải kết hợp nhiều phương pháp điều trị khác nhau, với quá trình điều trị lâu dài, phức tạp. Điều này không những gây ra sự mệt mỏi mà còn tốn kém tiền bạc cho bệnh nhân và gia đình. Đối với ung thư, để có tiên lượng bệnh tốt (tức là kéo dài thời gian sống sau điều trị và đảm bảo chất lượng cuộc sống bình thường) thì điều trị bệnh triệt để ở giai đoạn sớm là yếu tố tiên quyết. Để làm được điều đó thì không có cách nào khác ngoài việc người dân, đặc biệt là những người có yếu tố nguy cơ, nên đi khám sàng lọc, khám sức khỏe định kỳ để phát hiện tổn thương ung thư ở giai đoạn sớm.
Khám sàng lọc là gì?
Là kiểm tra sức khỏe trên người bình thường để phát hiện bệnh sớm khi chưa có biểu hiện trên lâm sàng (đau, mệt mỏi, vàng da, sờ thấy khối u...).
Vì sao nên khám sàng lọc?
Là để phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm. Đặc biệt đối với ung thư, phát hiện sớm có thể điều trị khỏi hoàn toàn, kéo dài thời gian sống và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
Nên khám sàng lọc những bệnh ung thư nào?
Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ (CDC) khuyến cáo: “Nên đi khám sàng lọc định kỳ để phát hiện sớm ung thư vú, cổ tử cung và đại tràng; vì đây là những loại ung thư có hiệu quả điều trị cực kỳ tốt nếu được phát hiện sớm”. Đối với những người có yếu tố nguy cơ như hút thuốc lá, thường xuyên phải tiếp xúc với nhiều bụi (đá, gỗ, kim loại...) thì nên khám sàng lọc ung thư phổi.
Ngoài ra, với những khối u trong ổ bụng (u gan, thận, tử cung, buồng trứng...) cũng có thể phát hiện được khi chưa có biểu hiện trên lâm sàng bằng kỹ thuật chẩn đoán đơn giản, không độc hại như siêu âm.
Độ tuổi nào nên khám sàng lọc ung thư?
Thông thường, khám sàng lọc ung thư áp dụng ở người trưởng thành. Dưới đây là khuyến cáo khám sàng lọc ung thư theo tuổi: (xem bảng dưới).
Đi khám sàng lọc ung thư ở đâu?
Tại các cơ sở y tế có chuyên khoa về ung bướu, trong đó chẩn đoán hình ảnh và xét nghiệm tế bào có vai trò đặc biệt quan trọng!
(Tham khảo: www.cancer.org; http://www.cdc.gov/)
ThS. BS. Ngọc Lâm
