Một trong những tiêu chí quan trọng hàng đầu đối với đồ chơi trẻ em là sự an toàn. Tuy nhiên gần đây liên tục xuất hiện nhiều loại đồ chơi có tác dụng... ngược lại. Nguồn gốc thường có xuất xứ Trung Quốc và những cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, những loại đồ chơi này chỉ đáp ứng tiêu chí giá rẻ, độc, lạ... và luôn khiến các bậc phụ huynh lo lắng vì không biết phòng tránh ra sao, khi chỉ hạn chế được con em mình mà không thể tránh cả bạn bè của con...
Hại cơ thể, hại cả đầu óc
Trước những rừng thông tin về sự nguy hiểm, độc hại tiềm ẩn trong đồ chơi trẻ em, các bậc phụ huynh vô cùng hoang mang bởi không biết lựa chọn đồ chơi thế nào cho đúng, mua đồ chơi Trung Quốc thì lo sợ độc hại, đồ chơi nhập khẩu, hàng hiệu thì giá thành quá cao.
Trước cả rừng đồ chơi, các bậc phụ huynh cần tỉnh táo lựa chọn đồ chơi cho trẻ.
Điển hình của những loại đồ chơi gây hại này là các loại bóng và hạt nở trong nước gây co giật. Loại đồ chơi này có kích thước nhỏ, khi ngâm vào nước hay dung dịch có thể nở ra đến 400%. Hạt nở có độc chứa GHB, một chất gây mê được dùng làm chất kích thích để giải trí. Những trẻ em bị ảnh hưởng như vụ việc 22 học sinh và 1 giáo viên của Trường trung học cơ sở xã Quảng Phong, huyện Quảng Xương, Thanh Hóa phải nhập viện với các triệu chứng đau đầu, chóng mặt, một số buồn nôn. Nguyên nhân do cốc hạt nhựa nở ngâm nước phát tán mùi và chất nhựa gây buồn nôn, chóng mặt cho người xung quanh.
Một loại đồ chơi rất phổ biến đến mức ít người nghĩ tới hậu quả của chúng, đó là bóng bay. Theo KS. Vũ Tân Cảnh, Phòng Nghiên cứu Vật liệu Polyme - Compozit, Viện Khoa học Vật liệu (Viện Khoa học & Công nghệ Việt Nam), nguyên liệu chính làm bóng bay là mủ chích từ cây cao su cùng các hóa chất: lưu huỳnh, chất xúc tiến, bột màu, bột tan. Hầu hết các loại bóng bay hiện nay đều sử dụng công thức trên nên rất độc cho trẻ nhỏ khi thổi, ngậm hay cầm tay. Các chất này khi còn dư sẽ rất độc hại đối với sức khỏe trẻ nhỏ. Hệ lụy nặng nhất các chất này để lại là gây ung thư cho trẻ. “Chất này dễ dàng dây ra khi trẻ ngậm, thổi. Điều này dễ nhận thấy như khi trẻ cầm, thổi sẽ có màu trên tay, miệng. Chất bột có mùi hôi, hắc...”, KS. Vũ Tân Cảnh khuyến cáo.
Ngoài ra còn có nhiều loại đồ chơi phát sáng gây ảnh hưởng xấu tới thị giác và thính giác của trẻ, thú nhún gây vô sinh ở bé trai, dậy thì sớm ở bé gái do chứa hàm lượng phthalate (trong chất dẻo) bất thường.
Bên cạnh độ độc hại về sức khỏe, lại có những món đồ chơi gây độc hại cho đầu óc non nớt của con trẻ. Gần đây trên thị trường Hà Nội đang bán khá nhiều “đồ chơi thông minh” cho trẻ em từ 3 tuổi trở lên có hình dạng giống chiếc iPad, tích hợp nhiều chức năng như kể chuyện, đọc thơ, dạy trẻ đánh vần. Vấn đề nằm ở nội dung câu chuyện trong đó lại chứa nhiều ngôn từ tục tĩu, thậm chí nguy hiểm cho trẻ.
Phải tìm hiểu trước khi mua
PGS.TS. Trịnh Lê Hùng, Khoa hóa học, Trường đại học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, các hợp chất phthalate là những chất phổ thông, được sử dụng rộng rãi như chất hóa dẻo để làm mềm các vật liệu dễ vỡ, đặc biệt là polyme. Tiếp xúc lâu dài, lượng phthalate tích tụ lớn còn có thể gây ung thư, hủy hoại thận, phá hủy hệ thống hormon của cơ thể. Đối với trẻ em, khi tiếp xúc hỗn hợp hóa chất này nguy cơ rất cao mắc các bệnh về hen suyễn và dị ứng.
Theo PGS.TS. Phạm Gia Điền (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam), các chất tạo màu sắc cho đồ chơi có thể là phẩm màu được phép sử dụng, nhưng để hạ giá thành, nhiều nhà sản xuất sử dụng các chất tạo màu công nghiệp rất độc hại đối với cơ thể. Ngoài ra, với các đồ chơi không an toàn xuất xứ từ Trung Quốc, ngoài gây nguy cơ sát thương trực tiếp còn ảnh hưởng tiêu cực về lâu dài đến sự phát triển thể chất của trẻ. Bởi đa phần các loại đồ chơi đều bị trộn thêm hạt nhựa công nghiệp, cho thêm nhiều phụ gia, màu công nghiệp để giảm giá thành, dễ gia công, tạo hình... Trong các nguyên liệu này có rất nhiều chất hóa học, kim loại nặng, độc hại. Khi nhập cơ thể qua đường hô hấp, tiếp xúc da, đường miệng làm giảm khả năng miễn dịch, suy giảm sức khỏe...
Về các món đồ chơi thiếu văn hóa về nội dung, ông Nguyễn An Chất - Giám đốc Công ty Tư vấn Tâm lý An Việt Sơn chia sẻ: “Loại đồ chơi này rất nguy hại cho trẻ, vì nó ngấm dần vào suy nghĩ và tư tưởng của trẻ lúc nào không hay. Vì vậy, những nhận thức lệch lạc sẽ nằm trong tiềm thức của trẻ. Khi trẻ lớn, gặp điều kiện thích hợp, nhận thức đó sẽ chuyển hóa thành hành vi nguy hại tới bản thân trẻ và xã hội”.
Bên cạnh sự giám sát, kiểm tra nghiêm ngặt của cơ quan chức năng, hơn ai hết, các bậc phụ huynh cần luôn có ý thức cảnh giác cao độ trước các loại đồ chơi giá rẻ, không rõ nguồn gốc xuất xứ nhất là đồ chơi Trung Quốc. Trước khi mua, cần tìm hiểu, tham khảo sơ bộ từ các nguồn thông tin...