Trong giai đoạn ghép tuỷ xương, tuỷ xương của người bệnh bị tiêu diệt bởi liều cao của hoá trị hoặc xạ trị (hoặc cả hai) và khả năng chống nhiễm khuẩn bị suy giảm. Nhiều loại thực phẩm chứa một lượng nhỏ các vi sinh vật, chẳng hạn như vi khuẩn hoặc nhiễm nấm mà bình thường rất vô hại, nhưng trong thời gian ghép cần hạn chế lượng vi khuẩn càng nhiều càng tốt.
Các loại hạt như hạnh nhân, hạt điều, quả óc chó chứa nhiều magie, phospho hỗ trợ cho việc phát triển xương và sự trao đổi chất.
Người bệnh phải được sử dụng các bữa ăn do khoa Dinh dưỡng bệnh viện cung cấp. Bệnh nhân có thể lựa chọn thực đơn ăn hàng ngày tuỳ theo tình trạng bệnh dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.
Yêu cầu dinh dưỡng
Cung cấp đầy đủ năng lượng và các chất dinh dưỡng.
Bệnh nhân có hệ thống miễn dịch suy yếu có nguy cơ bị bệnh truyền nhiễm qua thực phẩm. Các yếu tố quan trọng nhất để giảm nguy cơ bệnh truyền qua thực phẩm là đảm bảo thực phẩm an toàn.
Một chế độ dinh dưỡng không thể thiếu các vitamin và khoáng chất
Để bệnh nhân có thể phục hồi nhanh, chế độ ăn có vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ cơ thể khỏi bị nhiễm khuẩn và phục hồi các tế bào bị tổn thương do hoá trị hoặc xạ trị gây ra. Vì vậy, chế độ ăn ngoài việc cung cấp đầy đủ năng lượng và các chất dinh dưỡng thì vitamin và các chất khoáng cũng rất quan trọng. Đặc biệt, canxi, vitamin D và phospho sẽ giúp cho xương chắc khoẻ.
Kali và magie rất quan trọng đối với chức năng của hệ thần kinh và cơ. Magie còn hỗ trợ cho việc phát triển xương và sự trao đổi chất. Ngay cả sau khi ra viện người bệnh vẫn cần được bổ sung thêm kali và magie và có thể bổ sung từ các nguồn thực phẩm sau (xem bảng):
Sodium: Một số loại thuốc corticosteroid hoặc cyclosporin có thể gây giữ nước, phù nề và tăng huyết áp. Chế độ ăn cần tránh natri dư thừa có thể giúp giảm những tác dụng phụ. Những thực phẩm chế biến và đóng hộp thường có nhiều natri nên hạn chế dùng.
Vitamin tổng hợp có thể dùng hai lần một ngày, nếu dung nạp tốt.
Những điều cần chú ý
Không nên dùng quá liều một số vitamin và khoáng chất có thể không an toàn vào lúc này. Ví dụ chọn loại vitamin không chứa sắt hoặc các loại thảo mộc. Ngoài ra do bệnh nhân được truyền máu, hồng cầu nhiều nên việc bổ sung sắt là không cần thiết. Cơ thể của người bệnh không đào thải sắt.
Lactose: Một số bệnh nhân có thể không dung nạp đường lactose nên khi dùng sữa và các sản phẩm có sữa có thể bị tiêu chảy hoặc đau bụng. Nếu điều này xảy ra, có thể dùng khẩu phần ăn và sữa không có đường lactose.
Sau khi ghép tuỷ xương, người bệnh có thể có suy giảm chức năng gan do tác động của hoá trị liều cao, do thuốc men. Vì gan chuyển hoá rượu, nên tránh các đồ uống có cồn. Rượu có thể gây suy dinh dưỡng bằng cách tấn công niêm mạc dạ dày, dẫn đến kém hấp thu và bài tiết nhiều chất dinh dưỡng.
PGS. TS. Trần Minh Đạo
