Chính vì vậy, dinh dưỡng hợp lý và thực phẩm lành mạnh là ưu tiên hàng đầu trong dự phòng kiểm soát bệnh không lây nhiễm, nâng cao sức khỏe người dân. Đây là những thông tin được TS. Trương Đình Bắc - Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế nhấn mạnh tại Hội thảo Chia sẻ kinh nghiệm về ghi nhãn dinh dưỡng tại Hà Nội cuối tuần qua.
Cứ 10 ca tử vong ở Việt Nam, có gần 8 ca do bệnh không lây nhiễm
Theo TS. Trương Đình Bắc, Việt Nam đang phải đối mặt với gánh nặng ngày càng gia tăng các bệnh không lây nhiễm, chủ yếu là các bệnh tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và ung thư. Ước tính cứ trong 10 ca tử vong ở Việt Nam thì có gần 8 ca tử vong là do bệnh không lây nhiễm. Đặc biệt trong số 12 triệu người mắc bệnh tăng huyết áp ở cộng đồng hiện nay có tới gần 60% chưa được phát hiện bệnh và trên 80% chưa được quản lý điều trị; trong tổng số hơn 3 triệu người bị đái tháo đường thì có gần 70% chưa được phát hiện bệnh và trên 70% chưa được quản lý điều trị thuốc.
Thực phẩm, chế độ ăn uống và tình trạng dinh dưỡng, bao gồm thừa cân - béo phì là một trong các yếu tố nguy cơ quan trọng nhất của bệnh không lây nhiễm. Các nghiên cứu cho thấy, ăn ít rau và trái cây ước tính là nguyên nhân của 19% số ung thư dạ dày ruột, 31% các bệnh thiếu máu tim cục bộ, và 11% số trường hợp đột quỵ. Ăn nhiều muối là nguy cơ của đột quỵ, tăng huyết áp, ung thư dạ dày, suy thận, loãng xương và một số bệnh tim mạch khác. Điều tra quốc gia của Bộ Y tế cho thấy, hơn 1/2 người trưởng thành ăn thiếu rau/trái cây và người dân ăn muối nhiều gấp 2 lần so với khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
TS. Bắc cũng cảnh báo thêm tình trạng, bên cạnh thói quen ăn mặn, các nghiên cứu cũng cho thấy, người Việt rất thích đồ ngọt, trong đó có uống nước ngọt, năm 2016 Việt Nam tiêu thụ hơn 4 tỷ lít nước ngọt, tỷ lệ thừa cân béo phì ở Việt Nam tăng nhanh từ 12% năm 2010 lên gần 16% dân số năm 2015.
TS. Trương Đình Bắc cho rằng, lạm dụng thức ăn nhanh, đồ ăn chế biến sẵn, các thực phẩm công nghiệp cũng là một trong những nguyên nhân khiến bệnh không lây nhiễm gia tăng.
Bổ sung thêm thông tin, theo TS. Lê Danh Tuyên, Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, việc nhiều sản phẩm không ghi nhãn dinh dưỡng khiến người tiêu dùng mất quyền biết mình đang sử dụng thực phẩm chứa những chất gì, hàm lượng các chất trong sản phẩm đó là bao nhiêu. Điều này dễ dẫn đến sử dụng thừa hoặc thiếu những chất cần thiết cho cơ thể. Đặc biệt là nếu sử dụng thừa nhiều muối, đường... trong thời gian dài, dễ gây nhiều bệnh không lây nhiễm nguy hiểm.
Lạm dụng đồ ăn nhanh, chế biến sẵn khiến bệnh gia tăng. Ảnh: TM
Khuyến khích ghi nhãn dinh dưỡng trên bao bì thực phẩm
Theo các chuyên gia, thói quen ăn uống và tiêu dùng thực phẩm của người Việt Nam là một trong những yếu tố nguy cơ cần phải được thay đổi. WHO đã đưa ra các khuyến cáo về cung cấp hệ thống tiêu chí dinh dưỡng Nutrient Profiling (NP) là cách phân loại thực phẩm một cách khoa học dựa trên các thành phần dinh dưỡng với mục tiêu phòng chống bệnh tật và tăng cường sức khỏe.
Tại hội thảo, đại diện Cục Y tế dự phòng cho biết, năm 2017, Việt Nam ban hành quy định về hướng dẫn ghi nhãn hàng hóa, chỉ bắt buộc ghi tên, xuất xứ, hạn sử dụng và một số thành phần dinh dưỡng như đường, protein, chất béo. Tuy nhiên, hiện chưa có quy định bắt buộc về ghi nhãn dinh dưỡng trên sản phẩm thực phẩm chế biến và bao gói có sẵn nên dẫn tới tình trạng người tiêu dùng khó nhận biết để lựa chọn được những sản phẩm thực phẩm có dinh dưỡng phù hợp với sức khỏe và phát triển thể chất. Do vậy, các chính sách, quy định liên quan đến môi trường thực phẩm lành mạnh cần phải tiếp tục được hoàn thiện. Việc tăng cường dinh dưỡng hợp lý và xây dựng môi trường thực phẩm lành mạnh là một trong các ưu tiên hàng đầu trong dự phòng và kiểm soát bệnh không lây nhiễm, nâng cao sức khỏe nhân dân.
“Trong thời gian tới, Bộ Y tế sẽ đẩy mạnh các hoạt động thông tin tuyên truyền giúp người dân biết cách lựa chọn thực phẩm dinh dưỡng có lợi hơn cho sức khỏe, khuyến khích nhà sản xuất chủ động công bố ghi nhãn dinh dưỡng cho người tiêu dùng dễ nhận biết tổng năng lượng, đạm, béo, tinh bột và muối, đường...” - TS. Trương Đình Bắc nêu rõ.