Chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ mang thai đặc biệt quan trọng đối với cả bà mẹ lẫn thai nhi. Chế độ dinh dưỡng, vận động, nghỉ ngơi hợp lý, đầy đủ sẽ giúp thai nhi phát triển tối ưu, bà mẹ đủ sức khỏe để sinh con, nuôi dưỡng và chăm sóc con. Nhân viên y tế thôn bản cần tăng cường tuyên truyền, vận động để thai phụ biết cách bổ sung dinh dưỡng để có một thai kỳ khỏe mạnh.
Nhu cầu năng lượng ở phụ nữ mang thai
Nhu cầu năng lượng trung bình ở phụ nữ 2.200 kcal/ngày. Phụ nữ mang thai trong ba tháng giữa cần tăng nhu cầu năng lượng thêm 360 kcal/ngày, trong ba tháng cuối cần thêm 475 kcal/ngày. Cung cấp đủ nhu cầu năng lượng trong quá trình mang thai để đảm bảo tăng cân cho bà mẹ
Tốc độ tăng cân nên duy trì ở mức 0,4kg/tuần trong 3 tháng giữa và 3 tháng cuối thai kỳ đối với phụ nữ có cân nặng bình thường trước khi mang thai; tăng 0,5kg/tuần đối với phụ nữ có cân nặng thấp và 0,3kg/tuần đối với phụ nữ thừa cân.
Chất đạm: Chất đạm cần thiết để xây dựng bào thai, nhau thai, mô cơ thể mẹ. Nên ăn các thực phẩm giàu chất đạm như thịt cá, trứng, sữa, các loại đậu.
Chất béo: Chất béo cần thiết cho xây dựng màng tế bào và hệ thống thần kinh của thai nhi, cung cấp năng lượng và giúp hấp thu các vitamin tan trong dầu cho mẹ. Phụ nữ có thai cần lipid ở mức cao hơn bình thường. Nên sử dụng cả axit béo no và không no. Axit béo no (có nhiều trong mỡ động vật, dầu dừa, dầu cọ) nhưng không nên dùng quá 10% năng lượng khẩu phần. Tăng cường sử dụng dầu thực vật (dầu nành, dầu lạc, dầu vừng, mỡ cá) để cung cấp nhiều axit béo không no.
Nhu cầu vitamin và các khoáng chất
Canxi: Canxi cần cho thai nhi xây dựng bộ xương và tạo răng. Nhu cầu canxi hàng ngày ở phụ nữ mang thai cần tăng thêm 300mg/ngày đạt 1.000mg/ngày. Thực phẩm chứa nhiều canxi như sữa và các sản phẩm từ sữa, cá, đậu, rau xanh. Sữa và các sản phẩm từ sữa như sữa chua, phomai, kem là nguồn cung cấp canxi tốt cho cơ thể
Axit folic: Cần thiết cho sự phát triển bình thường của cơ thể. Khi thiếu axit folic ở phụ nữ có thai dễ gây ra thiếu máu dinh dưỡng hồng cầu và gây dị tật ống thần kinh ở thai nhi. Axit folic có nhiều trong các loại rau có lá, bắp cải, bông cải xanh và trắng, cam, chuối, thận, trứng. Nhu cầu axit folic ở phụ nữ mang thai là 600µg/ngày.
Vitamin A: Thai phụ cần có một lượng vitamin A dự trữ đủ để cung cấp cho con và tăng sức đề kháng cho mẹ. Nhu cầu vitamin A của phụ nữ mang thai cao hơn so với bình thường, 800 µg/ngày. Vitamin A có nhiều trong các thực phẩm có nguồn gốc động vật: gan, lòng đỏ trứng, bơ, sữa, thịt… rau quả có màu xanh, màu vàng, đỏ.
Vitamin D: Vitamin D cần thiết cho sự hấp thu canxi và photpho, góp phần cấu tạo xương. Thiếu vitamin D sẽ dẫn tới nhuyễn xương, co giật do hạ canxi máu, loãng xương. Nguồn cung cấp vitamin D quan trọng cho cơ thể (80%) là do sự tổng hợp trong da dưới tác dụng của ánh sáng mặt trời. Thực phẩm có nguồn gốc động vật giàu vitamin D là gan cá, trứng, bơ, sữa, các loại cá béo.
Ngoài ra, phụ nữ mang thai nên bổ sung đầy đủ các vi chất cần thiết như sắt, iốt để có một thai kỳ thật sự khoẻ mạnh.
BS. Ngọc Diệp
