Nhiều bệnh nhân mắc ung thư tại Việt Nam đang kỳ vọng vào liệu pháp điều trị ung thư mới được trao giải Nobel Y học. Liệu đây có phải là phương pháp cứu cánh cho những người mắc căn bệnh vốn được mặc định là “án tử”?
Trước sự quan tâm của cộng đồng, ngày 8/10, Bệnh viện K đã tổ chức họp báo thông tin thêm về liệu pháp điều trị ung thư đang được dư luận quan tâm này
Điều trị ung thư bằng liệu pháp miễn dịch là gì?
PGS.TS Lê Văn Quảng- Phó Giám đốc Bệnh viện và ThS Nguyễn Bá Tĩnh- Trưởng Phòng Công tác xã hội, Bệnh viện K
Theo TS Lê Văn Quảng- Phó giám đốc Bệnh viện K, tại Việt Nam nói riêng và trên thế giới nói chung, gánh nặng ung thư ngày càng trở nên nghiêm trọng. Theo ghi nhận ung thư năm 2018, mỗi năm ở nước ta có khoảng 164.671 ca mới mắc, Tỷ lệ mới mắc/100.000 dân là 151,4 đứng thứ 87/186 quốc gia có báo cáo số liệu ung thư; và 114.871 ca tử vong do ung thư. Tỷ lệ tử vong/100.000 dân là 104,4 đứng thứ 130/186 quốc gia có báo cáo số liệu ung thư.
“Phần lớn người bị bệnh ung thư đến khám và điều trị ở giai đoạn muộn nên việc điều trị càng khó khăn và tốn kém. Các phương pháp điều trị ung thư phổ biến bao gồm: phẫu thuật, hoá trị, xạ trị và chăm sóc giảm nhẹ”- TS Lê Văn Quảng nói.
Phó giám đốc Bệnh viện K cũng cho biết thêm, trong lĩnh vực điều trị ung thư, liệu pháp miễn dịch là thành tựu nổi bật nhất trong vài năm qua. Khái niệm điều trị miễn dịch rất đơn giản là dùng thuốc kích hoạt hệ thống miễn dịch của cơ thể để tấn công tế bào ung thư.
Bệnh viện K điều trị ung thư bằng liệu pháp miễn dịch như thế nào?
ThS Phạm Tuấn Anh- Phó Trưởng khoa Điều trị theo yêu cầu, Bệnh viện K
Tại Việt Nam, ThS Phạm Tuấn Anh- Phó Trưởng khoa Điều trị theo yêu cầu, Bệnh viện K cho biết, các loại thuốc điều trị ung thư ra đời từ công trình nghiên cứu đạt giải Nobel Y học 2018 cũng đã được Bộ Y tế cho lưu hành, sử dụng ở Việt Nam từ cuối năm 2017.
Hiện, liệu pháp này được áp dụng tại các bệnh viện như Bệnh viện K, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Ung bướu TP.HCM, Bệnh viện Bình Dân TP.HCM...
Tại Bệnh viện K, ThS Tuấn Anh cho hay cách đây 4 năm, Bệnh viện K đã tham gia thử nghiệm đa lâm sàng quốc tế với 4 loại thuốc điều trị ung thư bằng phương pháp miễn dịch. Từ cuối năm 2017, Bệnh viện K chính thức điều trị cho hàng chục bệnh nhân bằng liệu pháp này.
Thuốc miễn dịch được chỉ định cho bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối như phổi, hắc tố melanoma tiến triển, đầu mặt cổ, thận tiết niệu… Ở Bệnh viện K, thuốc được xem có hiệu quả ưu việt đối với bệnh nhân ung thư phổi và đang được mở rộng nghiên cứu với các loại bệnh khác như gan, thận, dạ dày, đại tràng, cổ tử cung, buồng trứng.
Nam bệnh nhân ngoài 60 tuổi bị ung thư phổi đã trải qua nhiều phương pháp điều trị như hoá trị, xạ trị, nhưng u vẫn tiến triển. Từ cách đây 7 tháng, bệnh nhân được chỉ định dùng thêm thuốc điều trị miễn dịch, bệnh nhân đã đáp ứng tốt khi khối u di căn không tiến triển.
Bệnh nhân chờ khám tại Bệnh viện K cơ sở Tân Triều
Một trường hợp khác là bệnh nhân bị ung thư hắc tố, vào viện, không đi lại, tổn thương di căn xương làn tràn, sau điều trị bằng 1 trong số các thuốc miễn dịch thì u tan rất nhanh, u ở da biến mất, tổn thương xương đỡ đi nhiều, bệnh nhân đi lại được. Sau đó bệnh nhân tiếp tục điều trị bằng thuốc này, song được 8 tháng tổn thương di căn lại xuất hiện trở lại, có thể tổn thương cũ hoặc xuất hiện thêm tổn thương mới.
"Hiện chưa có kết quả đánh giá chung, nhưng trên từng bệnh nhân cho thấy, tình trạng được cải thiện, khối u không còn bị di căn"- TS Đào Văn Tú- Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng, Phó Trưởng khoa Điều trị theo yêu cầu cho hay.
Chi phí điều trị cho một chu kỳ từ 60 - 120 triệu đồng tùy thuộc vào tình trạng bệnh, liều dùng, độ tuổi, cân nặng của bệnh nhân. Bệnh nhân sẽ phải truyền 3 tuần/lần, mỗi lần 1 lọ và truyền liên tục. Hiện bảo hiểm chưa thanh toán cho những loại thuốc này.
Tuy nhiên, tại cuộc họp báo, ông Nguyễn Bá Tĩnh- Trưởng Phòng Công tác xác hội- Bệnh viện K, Phó giám đốc Quỹ Hỗ trợ bệnh nhân ung thư -Ngày mai tươi sáng cho biết, để chia sẻ với bệnh nhân trong quá trình điều trị bằng liệu pháp miễn dịch, Quỹ đã liên hệ và hãng thuốc đã đồng ý hỗ trợ các bệnh nhân dùng thuốc với phương thức, khi bệnh nhân dùng 4 lọ thì sẽ hỗ trợ 2 lọ, lần lượt các đợt điều trị khác cũng như vậy.
Những bệnh nhân ung thư nào được chỉ định điều trị bằng liệu pháp miễn dịch?
Theo TS.BS Đào Văn Tú, mặc dù triển vọng về hiệu quả của phương pháp điều trị là rất lớn, tuy nhiên không phải bệnh nhân ung thư nào nào cũng có chỉ định điều trị phương thức này.
“Cùng một loại ung thư nhưng không phải bệnh cảnh nào cũng có chỉ định mà tuỳ thuộc chủ yếu vào giai đoạn và đặc điểm khối u. Thông thường thuốc được dùng cho giai đoạn di căn và mức độ biểu hiện của thụ thể PD-L1 trên khối u càng cao thì khả năng đạt đáp ứng với liệu pháp miễn dịch này càng cao. Hiện tại Bệnh viện K đã điều trị cho hàng chục bệnh nhân nhưng vẫn cần thời gian theo dõi thêm đủ dài để tổng kết, đánh giá hiệu quả”- TS Tú thông tin.
TS.BS Đào Văn Tú - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng, Phó Trưởng khoa Điều trị theo yêu cầu, Bệnh viện K
Cũng theo TS Lê Văn Quảng , các thuốc ức chế chốt kiểm đang được nghiên cứu rộng rãi trên thế giới từ việc cố gắng mở rộng chỉ định điều trị đối với nhiều loại ung thư khác nhau, nhiều giai đoạn bệnh khác nhau từ giai đoạn khu trú tại chỗ đến giai đoạn di căn, từ sử dụng đơn độc đến kết hợp nhiều thuốc miễn dịch với nhau, hoặc kết hợp giữa điều trị miễn dịch với các phương pháp truyền thống như kết hợp với hóa trị, xạ trị. Tuy nhiên cần thêm thời gian để các nghiên cứu lâm sàng kết thúc và kết quả của các nghiên cứu được công bố.
Liệu pháp ưu việt trong điều trị ung thư?
Bổ sung thêm thông tin, TS Lê Văn Quảng lý giải, liệu pháp điều trị miễn dịch không phải là phương thức chữa khỏi ung thư giai đoạn di căn mà chỉ tiêu diệt phần nào và ức chế, kìm hãm sự phát triển của tế bào ung thư qua đó giúp kéo dài thời gian sống và cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân ung thư. Hơn nữa trong điều trị ung thư, tuyệt đại đa số các trường hợp để điều trị hiệu quả cần phối hợp đa mô thức và toàn diện, không một phương thức đơn lẻ nào có thể mang lại thành công.
“Liệu pháp miễn dịch được các nghiên cứu chứng minh tốt hơn so với hóa trị liệu đối với những bệnh nhân phù hợp. Trên thế giới, việc kết hợp hóa trị liệu với thuốc miễn dịch mang lại hiệu quả rất cao”- TS Quảng cho hay.
Tuy nhiên, các bác sĩ nhận định liệu pháp miễn dịch ra đời không có nghĩa những phương pháp trước đây như phẫu trị, hóa trị, xạ trị, nội tiết, nhắm trúng đích... không còn hiệu quả. Tùy bệnh trạng mỗi bệnh nhân, mỗi giai đoạn bệnh, bác sĩ sẽ có những chỉ định phù hợp, phối hợp đa mô thức một cách nhuần nhuyễn để mang lại hiệu quả điều trị tốt nhất.
Hai năm sau GS Tasuku Honjo (Nhật Bản) tìm ra điểm kiểm soát thứ hai PD-1. Hai nhà khoa học được trao Giải Nobel Y học 2018 nhờ các phát hiện này. Đây là cơ sở nghiên cứu, nền tảng để các công ty nghiên cứu, sản xuất ra nhiều loại thuốc là các kháng thể đơn dòng ức chế các thụ thể CTLA-4 hoặc thụ thể PD1/PD-L1.
Các kháng thể đơn dòng kháng ức chế CTLA-4 phổ biến là ipilimumab, tremelimumab, trong khi Các kháng thể đơn dòng ức chế PD-1/PD-L1 phổ biến là Pembrolizumab, Nivolumab, Atezolizumab và Durvalumab.
