Điều trị tiền phẫu trong ung thư dạ dày

Với nhiều trường hợp ung thư dạ dày lan rộng nhưng còn khả năng phẫu thuật ngay nhưng tiên lượng tái phát cao hoặc một số bệnh nhân phẫu thuật ngay không khả thi, bác sĩ có thể đề nghị điều trị tiền phẫu (điều trị trước mổ). Mục tiêu là làm khối u "co nhỏ" hơn, tăng khả năng cắt bỏ triệt để và giảm nguy cơ tái phát sớm.

Thông tin dưới đây tóm tắt những điều quan trọng nhất theo cách dễ hiểu, giúp bạn đọc biết khi nào cần điều trị tiền phẫu, quá trình diễn ra ra sao, và người bệnh cần chuẩn bị gì khi điều trị phương pháp này.

Điều trị tiền phẫu là gì? 

Đây là việc dùng thuốc trước khi phẫu thuật, chủ yếu là hóa trị; có thể phối hợp thuốc điều trị miễn dịch (nếu bệnh nhân có điều kiện kinh tế) hoặc xạ trị (thường liên quan vùng nối dạ dày – thực quản).

Điều trị này giúp thu nhỏ khối u, giảm mức độ xâm lấn, và tiêu diệt bớt tế bào ung thư vi thể có thể di căn sớm trong cơ thể. Sau giai đoạn này, nếu đánh giá lại thấy tình trạng phù hợp, người bệnh sẽ được phẫu thuật nạo vét hạch tiêu chuẩn tại cơ sở có kinh nghiệm, rồi tiếp tục hoàn tất phần thuốc còn lại sau mổ để "quét sạch" phần tồn dư.

Hiện nay các phác đồ điều trị tiền phẫu đã chứng minh hiệu quả hơn phẫu thuật ngay trên những nhóm bệnh nhân nhất định, được áp dụng rộng rãi trên toàn thế giới, tuy nhiên phác đồ và lựa chọn bệnh nhân khác nhau theo các vùng trên thế giới do khác biệt về dịch tễ, nhân chủng học.

Chú ý: Điều trị tiền phẫu không thay thế phẫu thuật, mà hỗ trợ để ca mổ có nhiều cơ hội thành công hơn và giảm tỷ lệ tái phát sau phẫu thuật.

Bệnh nhân như thế nào thường được khuyên điều trị tiền phẫu?

• Khối u tiến triển tại chỗ nhưng còn mổ được (u lớn, có hạch vùng, hoặc quá gần các cấu trúc giải phẫu quan trọng).

• Vị trí u khó mổ triệt để ngay (đặc biệt vùng tâm vị/vùng nối dạ dày – thực quản).

• Mục tiêu tăng khả năng cắt triệt căn (R0) và giảm nguy cơ sót tế bào ung thư ở diện cắt.

• Thể trạng bệnh nhân yếu hoặc bệnh lý nền chưa kiểm soát tốt không đủ khả năng phẫu thuật ngay.

Quyết định có điều trị tiền phẫu hay không luôn dựa trên hội chẩn đa chuyên khoa (nội ung bướu, ngoại khoa, chẩn đoán hình ảnh, dinh dưỡng…). Bác sĩ sẽ cân nhắc giai đoạn bệnh, thể trạng, tuổi, bệnh kèm (tim mạch, đái tháo đường, suy thận…), điều kiện gia đình và mong muốn của người bệnh.

Điều trị như thế nào?

1. Chẩn đoán – đánh giá giai đoạn chính xác: nội soi sinh thiết, chụp CT ngực–bụng–chậu; khi cần có thể làm siêu âm nội soi hoặc các xét nghiệm khác để đánh giá giai đoạn u xâm lấn, di căn hạch, di căn xa.

2. Hội chẩn đa chuyên khoa: thống nhất mục tiêu (thu nhỏ u, tăng khả năng phẫu thuật triệt căn, thể trạng bệnh nhân chưa cho phép phẫu thuật ngay), lựa chọn phác đồ điều trị, số đợt và thời điểm đánh giá lại.

3. Điều trị tiền phẫu: điều trị theo chu kỳ. Trong thời gian này, người bệnh được theo dõi sát các tác dụng phụ (mệt mỏi, buồn nôn, giảm bạch cầu, tê bì tay chân…) để kịp thời điều chỉnh liều hoặc hỗ trợ điều trị.

4. Đánh giá lại sau một số chu kỳ nhất định: đánh giá lại trên chẩn đoán hình ảnh, nội soi; nếu u đáp ứng hoặc ổn định và bệnh còn mổ được, bác sĩ lên lịch phẫu thuật.

5. Hoàn tất điều trị sau mổ: người bệnh tiếp tục điều trị phác đồ bổ trợ theo kế hoạch để giảm nguy cơ tái phát sớm.

Người bệnh cần chuẩn bị gì trước và trong khi điều trị?

Dinh dưỡng – nền tảng của hồi phục

• Ăn đủ đạm (cá, trứng, sữa, đậu đỗ), rau xanh – trái cây, tinh bột vừa phải; tránh rượu bia và hạn chế đồ chiên rán khó tiêu.

• Nếu sút cân hoặc ăn uống kém, hãy gặp chuyên gia dinh dưỡng được tư vấn.

Vận động – thở – ngủ

• Tập vận động nhẹ mỗi ngày (đi bộ, kéo giãn), rèn thở sâu để phổi nở tốt, giảm biến chứng sau mổ.

• Ngủ đủ giấc, hạn chế thức khuya; đặt mục tiêu đi bộ 20–30 phút/ngày nếu sức khỏe cho phép.

Kiểm soát bệnh kèm

• Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia.

• Kiểm soát tốt tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh tim mạch, bệnh phổi tắc nghẽn… theo đơn bác sĩ chuyên khoa.

• Lập danh sách thuốc đang dùng (kể cả thực phẩm chức năng) để bác sĩ xem xét nguy cơ tương tác.

Theo dõi tác dụng phụ và báo sớm

• Báo ngay khi có sốt, đau bụng dữ dội, tiêu chảy nhiều lần, nôn ói mất nước, khó thở, chảy máu bất thường, tiểu ít hoặc mệt lả.

• Tuân thủ lịch xét nghiệm máu để phát hiện sớm giảm bạch cầu, thiếu máu… và lịch tái khám/đánh giá hình ảnh đúng hẹn.

Chuẩn bị tâm lý

• Giữ tinh thần hợp tác, hỏi bác sĩ những điều chưa rõ.

• Có thể nhờ người thân đi cùng buổi tư vấn để ghi chú, hỗ trợ chăm sóc tại nhà.

Thông điệp dành cho người bệnh và gia đình

• Không có "một công thức chung cho tất cả". Điều trị tiền phẫu là chiến lược cá thể hóa nhằm nâng cơ hội phẫu thuật thành công và sống lâu hơn. Chiến lược này đã được hội chẩn đa chuyên khoa trên từng bệnh nhân cụ thể.

• Chủ động chăm sóc bản thân: dinh dưỡng tốt, vận động phù hợp, bỏ thuốc lá, đi tái khám đúng hẹn – tất cả đều giúp giảm biến chứng và đẩy nhanh hồi phục.

• Hỏi – hiểu – đồng hành: đừng ngại đặt câu hỏi về mục tiêu điều trị, thời gian biểu, tác dụng phụ và cách xử trí. Sự hợp tác của người bệnh và gia đình quyết định rất lớn đến kết quả điều trị.

ThS.BSNT. Vũ Văn Tiến – Khoa Nội Tổng hợp, Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội