Có thể mất ngủ lúc mới vào giấc ngủ; nằm trằn trọc mãi không ngủ được; mất ngủ vào giữa giấc ngủ nghĩa là đang ngủ đêm tỉnh dậy không ngủ lại được; mất ngủ vào cuối giấc ngủ, người bệnh dậy quá sớm không ngủ lại được.
Chứng mất ngủ thường có kèm các chứng đau đầu, váng đầu, quên, tim đập hồi hộp… Khi điều trị thầy thuốc cần hợp tác tốt với người bệnh, người bệnh cần bình tĩnh, không nóng vội đối mặt với thực trạng của cơn bệnh. Y học cổ truyền có phương pháp hiệu quả dưới đây:
1. Thuốc uống
- Đảng sâm 15g, hoàng kỳ 15g, bạch truật 10g, đương quy 15g, phục thần 15g, viễn chí 8g, táo nhân (sao) 3g, long nhãn 15g, dạ giao đằng 15g, sắc uống ngày 1 thang.
Đảng sâm
- Mạch môn 12g, thiên môn 12g, sinh địa 10g, huyền sâm 10g, đơn sâm 15g, đương quy 15g, phục thần 12g, ngũ vị tử 15g, viễn chí 10g, bá tử nhân 15g, toan táo nhân 15g, hoàng liên 6g, nhục quế 3g, sắc uống ngày 1 thang.
- Nhân sâm 6g (sắc riêng), phục linh 15g, phục thần 15g, viễn chí 10g, thạch xương bồ 15g, toan táo nhân 30g, ngũ vị tử 10g, long cốt (sắc trước) 12g, mẫu lệ sống (sắc trước) 15g, đương quy 10g, sắc uống ngày 1 thang.
- Hoàng liên 10g, chi tử 10g, trần bì 10g, bán hạ 10g, phục linh 12g, trúc nhự 10g, chỉ xác 10g, bột hổ phách (dùng uống kèm với thuốc sắc), từ thạch 30g (sắc trước), long cốt 30g (sắc trước), sắc uống ngày 1 thang.
- Hương phụ 10g, thương truật 12g, chi tử 12g, liên kiều 12g, trần bì 10g, bán hạ chế 10g, phục thần 12g, thần khúc 12g, la bạc tử 15g, viễn chí 10g, hợp hoan bì 15g, sắc uống ngày 1 thang.
- Hoàng tinh 30g, ngọc trúc 30g, thạch quyết minh 10g, xuyên khung 5g, sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần uống.
- Toan táo nhân và đơn sâm, hai thứ với lượng bằng nhau tán bột trộn đều, mỗi lần uống bột hỗn hợp này 6g, ngày 2 lần (uống sáng và chiều), uống với nước ấm.
- Quả dâu Đà Lạt (loại chín càng tốt) 30g, sắc uống. Thích hợp dùng cho người có tuổi mất ngủ kèm táo bón.
- Lòng đỏ trứng gà 2 quả, hoàng liên 6g, hoàng cầm 6g, bạch thược 12g, sinh địa 30g, a giao 10g (sắc riêng), sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần uống.
- Táo đỏ 30g (xé nát), tiểu mạch 60g, chích cam thảo 10g, sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần uống.
2. Thuốc dùng ngoài
- Đơn sâm; trân châu; lưu huỳnh mỗi thứ với lượng bằng nhau tán mịn, dùng dầu mè trộn đều, đắp vào rốn, dùng băng keo có xạ hương dán kín, 3 - 5 ngày thay thuốc 1 lần.
- Chu sa 30g, từ thạch 30g, hổ phách 3g, tất cả tán bột, bọc trong túi vải, trước khi ngủ đặt vào bên trong mũ, đội lên đầu. Sáng ngủ dậy tháo ra.
- Từ thạch 20g, cúc hoa 10g, hoàng cầm 10g, dạ giao đằng 30g, sắc nước, dùng ngâm chân 20 phút trước khi ngủ.
- Cúc hoa 250g, cỏ bấc đèn 250g, dùng làm ruột trong gối nằm, thường dùng sẽ thấy hiệu quả.
- Khi cảm thấy buồn phiền bứt rứt; đầu váng nhưng không ngủ được, dùng dầu gió xanh xoa vào huyệt ở hai vùng thái dương.
3. Những điều cần lưu ý
- Điều trị mất ngủ không thể cậy vào thuốc an thần, nên lưu ý loại trừ những nguyên nhân gây ra mất ngủ, mưu cầu tâm lý cân bằng, kết hợp cả thể dục thể thao để cải thiện thể chất, hiệu quả sẽ tốt hơn.
- Thay đổi thói quen sống không tốt, nghỉ ngơi và làm việc vừa phải.
- Bỏ rượu và thuốc lá, kiêng thức ăn kích thích như trà đậm; cà phê. Bữa cơm tối không ăn quá no.
- Trước lúc ngủ nửa giờ không động não, trong môi trường yên tĩnh mở nghe nhạc nhẹ thoải mái.
- Trước lúc lên giường 40 - 50 phút dùng nước nóng ngâm rửa chân, sau đó xoa nắn chân trong giây lát. Mùa lạnh càng nên xoa hai chân đến ấm.
- Trước khi ngủ uống một tách sữa, giúp nâng cao chất lượng giấc ngủ.
- Tích cực tham gia tập luyện thể dục thể thao vừa phải.
4. Những bài thuốc an thần nổi tiếng
Quy tỳ thang: đảng sâm, hoàng kỳ, đương quy, phục thần (hay phục linh), táo nhân, long nhãn với mỗi thứ 10g, viễn chí 6g, mộc hương 3g, chích thảo 3g, đại táo 3 quả, gừng tươi 3 lát. Sắc uống ngày 1 thang. Liệu trình là 15 ngày. Thích hợp dùng cho các chứng hay quên, hồi hộp, mất ngủ, ăn ít, mỏi mệt, phụ nữ kinh nguyệt không đều, rong kinh, huyết trắng… do tỳ khí hư suy. Y học hiện đại dùng bài thuốc này chữa các chứng suy nhược thần kinh, thiếu máu, chảy máu mạn tính…, trước mắt dùng điều trị thiếu máu do bị rối loạn tạo máu, bầm tím do xuất huyết giảm tiểu cầu gây ra.
Thiên vương bổ tâm đơn: Đảng sâm, huyền sâm, đơn sâm, viễn chí, phục linh, kiết cánh với mỗi thứ 15g, ngũ vị tử, đương quy, thiên môn, mạch môn, bá tử nhân, toan táo nhân, sinh địa với mỗi thứ 120g, tất cả cùng tán nhuyễn làm hoàn mật. Mỗi lần uống 10g, ngày 2 lần. Thích hợp cho các chứng thiếu máu, hồi hộp, mất ngủ, hay quên, mỏi mệt, di mộng tinh, táo bón… Thường dùng để chữa suy nhược thần kinh.
Dưỡng tâm thang: Hoàng kỳ (chích mật) 12g, đảng sâm 12g, đương quy, phục thần, toan táo nhân, bá tử nhân, chích viễn chí, bán hạ với mỗi thứ 10g, xuyên khung 6g, ngũ vị tử 6g, nhục quế 3g, cam thảo 3g. Sắc uống, ngày 1 thang, 15 ngày là 1 liệu trình. Thích hợp dùng cho các chứng thiếu máu, thần chí không ổn, kinh hoàng hồi hộp, mỏi mệt, mất ngủ, mơ nhiều, tự ra mồ hôi.
Toan táo nhân thang:Toan táo nhân 15g, phục linh 10g, tri mẫu 6g, cam thảo 3g. Sắc uống, ngày 1 thang, 10 ngày là 1 liệu trình. Thích hợp dùng cho các chứng mất ngủ do thiếu âm huyết ở can, hồi hộp, ra mồ hôi trộm, váng đầu hoa mắt. Hiện nay y học hiện đại dùng phương thuốc này chữa chứng mất ngủ do suy nhược thần kinh.
