Điều trị cho trẻ nhiễm HIV tại TPHCM – Hành trình "tìm đường sáng"

SKĐS - Trẻ nhiễm HIV không có tội, các con thật đáng thương và các con có quyền được sống bình đẳng như một đứa trẻ bình thường, xin đừng hắt hủi các con!

Tại TPHCM, công tác điều trị HIV cho trẻ em đã được thực hiện trong 20 năm qua và đã giúp hàng ngàn trẻ nhiễm H được sống, được hòa nhập và phát triển như bao đứa trẻ bình thường khác. Tuy nhiên, trong bối cảnh các nguồn lực quốc tế đang giảm dần cùng với những tác động tiêu cực của xã hội, sự kỳ thị của cộng đồng đang khiến công tác điều trị cho trẻ nhiễm HIV gặp những khó khăn nhất định.

Các chuyên gia cảnh báo, xu hướng quan hệ tình dục sớm, nhất là ở cộng đồng nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) đã và đang là nguồn lây nhiễm HIV mới đối với trẻ em.

Cứ mỗi buổi sáng thứ 2 đầu tuần, Phòng khám ngoại trú và điều trị HIV trực thuộc Khoa Nhiễm của Bệnh viện Nhi đồng 2 - nơi điều trị cho trẻ nhiễm HIV lại trở nên ồn ào náo nhiệt hơn ngày thường bởi đây là ngày các em nhỏ nhiễm HIV tại Mái ấm Mai Tâm tái khám. 

Chị Nguyễn Thị Trung Hòa, nhân viên chăm sóc của Mái ấm Mai Tâm cho biết, hiện trung tâm đang nuôi dưỡng hơn 40 trẻ nhiễm HIV và cứ mỗi một tuần lại đưa 10 em đến bệnh viện tái khám, lãnh thuốc. 

"Mỗi lần đưa các con đến đây chúng tôi đều nhận được sự hỗ trợ tận tình của đội ngũ y bác sĩ, chúng tôi rất biết ơn tình cảm mà các y bác sĩ ở đây dành cho trẻ và trẻ cũng xem phòng khám như một nơi gắn bó quen thuộc, trẻ rất háo hức, mong chờ đến ngày tái khám để gặp các cô, các bác ở đây", chị Hòa cho hay.

19 năm công tác tại đây, chị Huỳnh Bích Ngọc, điều dưỡng phòng khám gần như "quen mặt, nhớ tên, thuộc tính cách" của từng đứa trẻ. Điểm đặc biệt của trẻ nhiễm HIV là phải theo dõi, điều trị suốt đời nên hầu hết đều gắn bó với phòng khám. "Chúng tôi và bọn trẻ dường như đã trở thành người thân của nhau, chúng tôi nhớ đặc điểm của từng đứa trẻ, thương các con như con cháu trong gia đình. Ngược lại, các con cũng rất tình cảm, mỗi lần tái khám thường thủ thỉ tâm tình nhiều chuyện vui, chuyện buồn", chị Ngọc cho hay.

Cũng là cơ sở tiếp nhận điều trị cho trẻ nhiễm HIV, trong 20 năm qua, Phòng khám Điều trị ngoại trú, Khoa Nhiễm – Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1 đã điều trị cho hơn 5.000 trẻ nhiễm HIV. Mỗi lần nhìn thấy trẻ tái khám, chị Phạm Thị Lụa, nhân viên xã hội của Phòng khám - đã công tác 18 năm, có thể rút chính xác hồ sơ bệnh án mà không cần hỏi tên. 

"Tôi gần như thuộc nằm lòng tên của trẻ và nhớ rõ từng dấu mốc phát triển của các con bởi vì các con luôn gắn bó với chúng tôi, lớn lên cùng chúng tôi. Tôi thương chúng – những đứa trẻ không may mắn - như là con mình và cầu mong các con có được cuộc sống bình thường", chị bộc bạch.

Bác sĩ Dư Tuấn Quy, Trưởng Khoa Nhiễm – Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1 cho biết, bên cạnh điều trị bằng thuốc ARV và theo dõi sức khỏe, các bác sĩ của Phòng khám còn thực hiện tư vấn, nâng đỡ tâm lý cho trẻ cũng như gia đình. Đối với trẻ nhiễm HIV mồ côi, mất bố hoặc mẹ còn được Phòng khám hỗ trợ kinh phí để học hết phổ thông và học nghề. "Nếu không trang bị cho trẻ cả về tâm lý, kiến thức lẫn định hướng công việc thì khi ra đời trẻ sẽ không có công việc ổn định, dễ sa vào các con đường phạm pháp. Chúng tôi không muốn chứng kiến những điều này và cố gắng giúp đỡ, hướng các con đi theo con đường sáng", bác sĩ Dư Tuấn Quy trải lòng

Suốt nhiều năm liền, nhờ hiệu quả của chương trình dự phòng lây truyền từ mẹ sang con, số trẻ nhiễm HIV khi vừa sinh ra tại TPHCM đã giảm một cách ngoạn mục. Nếu như có những thời điểm Bệnh viện Nhi đồng 1, Nhi đồng 2 tiếp nhận điều trị cùng lúc cho gần cả ngàn trẻ thì nhiều năm gần đây mỗi đơn vị này chỉ còn khoảng vài trăm. 

Tuy nhiên, thời gian gần đây bắt đầu xuất hiện trở lại một số ca lây truyền từ mẹ do không được dự phòng đầy đủ. Qua tìm hiểu thông tin, các bác sĩ được biết do mẹ của bé sống ở tỉnh, không biết đến chương trình dự phòng lây truyền, cũng có trường hợp không có đủ tiền để thăm khám, theo dõi trong thai kỳ.

Cùng với đó, sự hỗ trợ cho các chương trình phòng chống HIV/AIDS từ các tổ chức quốc tế dành cho Việt Nam đang giảm dần cũng ảnh hưởng không nhỏ đến công tác dự phòng, điều trị HIV cho trẻ em. Theo bác sĩ Vũ Thiên Ân, Phụ trách Phòng khám ngoại trú và điều trị HIV, Bệnh viện Nhi đồng 2, hiện thuốc ARV cho trẻ em trở nên ít lựa chọn hơn, đặc biệt sau khi nguồn tài trợ quốc tế giảm bớt. 

Đây là một vấn đề cấp bách bởi việc thay đổi nguồn cung từ tài trợ sang mua sắm qua Bảo hiểm y tế khiến danh mục thuốc hẹp lại. Trong khi đó, trẻ em, đặc biệt là trẻ nhỏ dưới 3 tuổi cần các dạng bào chế đặc biệt như viên phân tán hoặc dạng lỏng để dễ uống và định liều chính xác.

Ngoài ra, các y bác sĩ cũng cảnh báo một xu hướng lây nhiễm mới đang xuất hiện, đó là trẻ vị thành niên nhiễm HIV do quan hệ tình dục không an toàn, nhất là ở các bé trai quan hệ tình dục đồng giới. "Ngày càng có nhiều trẻ bị dụ dỗ quan hệ tình dục đồng giới và lây nhiễm HIV. Đây là những trẻ thường có tâm lý bất ổn và không chịu hợp tác điều trị. Trẻ từ chối điều trị nghĩa là nguy cơ kháng thuốc tăng, nguy cơ lây nhiễm tăng và nguy cơ tử vong cũng cao hơn", bác sĩ Dư Tuấn Quy phân tích.

Trong số hàng ngàn trẻ nhiễm HIV điều trị tại các Bệnh viện Nhi đồng 1 và Nhi đồng 2 có nhiều trẻ đến từ các tỉnh, thành xa. Mỗi lần tái khám, trẻ và bố mẹ phải đi từ chiều hôm trước và ngồi xe đò 6-7 tiếng đồng hồ mới đến được bệnh viện. 

"Tôi không dám để con điều trị tại bệnh viện gần nhà do lo bị phát hiện bệnh. Nếu người xung quanh biết gia đình tôi mắc bệnh này thì chắc chắn chúng tôi không sống nổi", chị T.T.L (40 tuổi, ngụ tỉnh Bạc Liêu) chia sẻ. Chính vì thế, trong suốt 9 năm qua, hành trình điều trị của mẹ con chị L. đã diễn ra trong nhọc nhằn như thế.

Còn bà V.T.T (tỉnh An Giang) thì đang cấp tốc tìm một mái ấm có thể cưu mang cháu gái của mình. Hơn một tháng trước, thầy giáo chủ nhiệm của cháu đã tìm đến nhà vận động cho cháu tự nguyện nghỉ học bởi cháu bị phát hiện nhiễm HIV. Sau khi lắng nghe nguyện vọng của bà T., nhân viên xã hội của Phòng khám ngoại trú và điều trị HIV, Bệnh viện Nhi đồng 2 đã giới thiệu bé gái đến Mái ấm Mai Tâm – nơi đang nuôi dưỡng cho hơn 40 trẻ mồ côi nhiễm HIV. 

"Sau khi bị kỳ thị tại địa phương tôi chỉ mong đưa cháu lên TPHCM tìm nơi có thể cưu mang cháu. Nếu được các mái ấm tiếp nhận thì cháu tôi vừa có cơ hội được điều trị bệnh vừa có thể đến trường, cuộc đời nó còn có hi vọng", bà T. mong mỏi.

Theo bác sĩ Vũ Thiên Ân, sau 35 năm xuất hiện tại Việt Nam, dù nhận thức về HIV đã thay đổi nhưng ở đâu đó vẫn còn tình trạng trẻ nhiễm HIV bị cộng đồng kỳ thị, đặc biệt là ở các địa phương vùng sâu, vùng xa.

Chị Phạm Thị Lụa, nhân viên xã hội Phòng khám Điều trị ngoại trú, Bệnh viện Nhi đồng 1 cũng từng chứng kiến nhiều trường hợp trẻ nhiễm HIV bị kỳ thị tại nơi địa phương, trường học, buộc phải nghỉ học, bỏ điều trị giữa chừng, chuyển đi nơi khác. Thậm chí đã có những đứa trẻ, nhất là trẻ vị thành niên vì bị kỳ thị mà mặc cảm tự ti, trượt dài trong đường hầm tăm tối. 

 Bác sĩ Dư Tuấn Quy, Trưởng Khoa Nhiễm – Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1 khẩn thiết: "Trẻ nhiễm HIV không có tội, các con thật đáng thương và các con có quyền được sống bình đẳng như một đứa trẻ bình thường, xin đừng hắt hủi các con!".