Phần 1 : Tổng luận Ngũ luân Bát khuếch
Theo "Ngân hải tinh vi" Người có hai mắt như thiên địa có lưỡng diệu, nhìn vạn vật, tra từng tỏ hào là tại sao?
Nhật nguyệt có 1 giờ tối bởi phong vân lôi vũ, mắt mà mù do tứ khí thất tình gây hại. Nói chung mắt là tinh hoa của ngũ tạng, là bộ phận quan trọng của cơ thể. Ngũ tạng phân ngũ luân, bát quát phân bát khuếch.
Ngũ luân chia ra
- Can thuộc Mộc gọi là phong luân, lòng đen (ô tinh )
- Tâm thuộc hỏa gọi là huyết luân, ở hai đầu đuôi mắt (lưỡng xế)
- Tỳ thuộc thổ gọi là nhục luận, ở hai mi trên dưới ( thượng hạ bào kiểm )
- Phế thuộc kim gọi là khí luân, ở lòng trắng (bạch nhân )
- Thận thuộc thủy gọi là thủy luân, ở đồng nhân .
Bát khuếch, vô vị hữu danh
- Đại trường chi phủ gọi là thiên khuếch
- Tỳ vị chi phủ gọi là địa khuếch
- Mệnh môn chi phủ gọi là hỏa khuếch
- Thận chi phủ gọi là thủy khuếch
- Gan chi phủ gọi là phong khuếch
- Tiểu trường chi phủ gọi là lôi khuếch
- Đởm chi phủ gọi là sơn khuếch
- Bàng quang chi phủ gọi là trạch khuếch
Đấy là căn bản mục hệ, mà vay mượn huyết ở bào lạc, hoặc là uẩn tích phong nhiệt, hoặc khí thất tình uẩn kết không tán, thượng công lên mắt...dẫn đến mắt sưng mà đau, khó chịu ở mắt, chảy nhiều nước mắt, hoặc là sinh ra màng chướng, tối, mù.
Nguyên nhân: phong thì tán, nhiệt thì thanh lương, khí uất thì điều thuận...Tất cả không thể khinh nhẹ mà dùng châm, đao,móc,cát. Nếu khỏi là do may mắn hoặc có lỗi lầm, cũng không dễ dùng thuốc mát lương, sợ băng (đóng băng) huyết, ngưng trệ mà không lưu thông sẽ thành cố bệnh (bệnh mãn).
Dùng thuốc phải coi lượng người già trẻ, khí thể hư thực. Nếu bệnh thận hư dễ người bị bệnh mắt không tinh hoặc sinh ra băng ế phải ôn bổ hạ nguyên, tư bổ thận thủy.
Phần 2 : Quan hệ của Mắt và ngũ tạng
1.Tỳ và mắt
Tỳ chủ vận hóa, vận chuyển tinh lên mắt .Nếu tỳ mất kiện vận thì tinh vi hóa sinh bất túc , mắt mất đi sự nuôi dưỡng thì mắt mờ nhìn sự vật không rõ.
Tỳ chủ cơ nhục, mí mắt đóng mở. Tinh khí tỳ sung dưỡng thì mí mắt tự đóng mở, nhãn cầu chuyển động linh hoạt. Nếu tỳ khí bất túc thì cơ nhục thất dưỡng gây sụp mí mắt.
Tỳ thăng thanh dương, thông đến khiếu mắt. Mắt là khiếu của thanh dương, nằm ở phần trên cơ thể , mạch đạo vi nhỏ, duy chỉ có khí thanh dương đến được. Tỳ chủ thanh thăng, hóa sinh tinh vi , thông vận lên mắt, sự vật nhìn rõ. Lâm sàng tỳ hư thanh dương không thanh thì mắt nhìn sự vật mờ tối đen.
Tỳ khí thống huyết, tuần hành mục lạc .Nếu tỳ hư thất dưỡng thì gây xuất huyết trong mắt phải kiện tỳ ích khí nhiếp huyết.
2. Tâm và mắt
Tâm chủ huyết mạch, mạch thuộc mắt, tâm khí sung túc, huyết mạch điều hòa, mắt mới có thể nhìn.
Tâm chủ thần minh, mắt là do tâm. Trong trung y vọng mắt tìm thần là căn bản của lý luận chẩn đoán đông y. Nếu tâm thần rối loạn thì mắt không nhận ra người. Tâm bất ngờ sợ hãi sinh ra ảo giác, nếu tâm dương bất túc thần quang không thể phát ra thì gây cận thị.
Tâm chủ huyết dịch, huyết nuôi dưỡng con ngươi.
3. Phế và mắt
Phế lấy khí làm gốc, khí hòa mắt tinh. Có câu " phế chủ khí, khí điều tắc dinh vệ tạng phủ vô bệnh".Phế khí điều hòa thì mắt nhìn rõ vạn vật, chức năng phế chủ khí bất túc thì mắt nhìn tối không rõ.
Phế chủ tuyên phát, nhãn lạc thông sướng. Nếu tuyên phát thất thường khí cơ không lợi , huyết hành ngưng trệ hoặc thủy dịch không giáng thì mắt đỏ, sưng phù.
4. Thận và mắt
Thận chủ tàng tinh, tinh thông minh mục. Thận tinh sung mãn thì mắt được nuôi dưỡng thì nhìn sự vật rõ .Sự thịnh suy của tinh ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng của thị giác .
Thận ngụ âm dương, hàm dưỡng đồng nhân. Thân có chân âm chân dương , là tạng thủy hỏa ,là căn bản gốc rễ âm dương trong cơ thể. Tư dưỡng thận tinh, ôn ấm hỏa của mệnh môn là điều kiện sản sinh thị giác. Thần quang là chân dương trong thận , chức năng biểu hiện ở mắt " thận chi tinh đằng, kết nhi vi thủy luân " Thủy luân ở đồng nhân mà thần quang tàng ở đồng thần .
Thận sinh não tủy , mục hệ thuộc não.Thận chủ tân dịch mục dưỡng mục nhân (con ngươi) .
5. Can và mắt
Can khai khiếu ra mắt. (Tố vấn- kim quỹ chân ngôn luận ) chỉ ra " đông phương thanh sắc , nhập thông vu can, khai khiếu vu mục, tàng tinh vu can".
Nếu can mất đi chức năng thì mắt nhìn sự mắt vật mờ, thị lực mỏi, hao tổn, trong mắt khô đỏ,quáng gà, mạch máu kết mạc căng dãn .
Can khí thông lên mắt, can khỏe mạnh thì mắt có thể phân biệt được màu sắc sự vật . Nếu can bạo nộ ưu uất thì mắt đột ngột mù thì dùng Tiêu dao tán. Nếu khí cơ hỗn loạn gây thanh mang chứng (glocom ) thì dùng Sài hồ thư can tán.
Can chủ tàng huyết , can thụ huyết thì mắt mới có thể nhìn thấy .Nếu can huyết hao tán , chân huyết hao phá thì mắt mất đi dinh dưỡng, dễ đến mù lòa, mắt nhìn đen tối, thì dùng Tứ vật thang, bổ can thang.
Vì vậy mắt có quan hệ mật thiết chặt chẽ với ngũ tạng lục phủ trong cơ thể. Chữa bệnh ở mắt là phải chữa gốc bệnh ở trong ngũ tạng lục phủ .
Theo Lương y Nguyễn Hữu Viễn : 0982977855
Thạc sỹ bác sỹ Nguyễn Hữu Việt Anh : 0965115944
Phòng khám Chẩn trị mắt y học cổ truyền KHẢI MINH ĐƯỜNG. Địa chỉ 121 Minh Khai, phường Đông Ngàn, thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh .
Chủ trị các bệnh về mắt bằng phương pháp đông y:
- Viêm loét giác mạc cấp và mãn tính.
- Viêm kết mạc cấp và mãn tính, viêm bờ mi, viêm dị ứng ngứa đỏ.
- Mắt nhìn thấy ruồi bay, sương mù.
-Tắc tuyến lệ, chít lệ đạo, chảy nước mắt sống
- Sụp mi, đau mộng kéo dài che con ngươi.
- Viêm màng bồ đào, xuất huyết đáy mắt, xuất huyết dịch kính, thủy tinh thể.
- Đau mắt trắng, nội trướng nhìn 1 thành 2 vẩn đục dịch kính.
- Đục thủy tinh thể mờ dần, bong võng mạc, thoái hóa võng mạc.
- Tăng nhãn áp (Thiên đầu thống).....