Mới đây, tại thành phố Điện Biên, Cục Phòng, chống HIV/AIDS và Sở Y tế tỉnh Điện Biên đã khai trương điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Buprenorphine. Phóng viên báo Sức khỏe & Đời sống đã có cuộc trao đổi với TS Nguyễn Hoàng Long, Cục trưởng Cục phòng chống HIV/AID, để hiểu rõ hơn về điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế mới này…
Phóng viên: Thưa Cục trưởng, Buprenorphine là gì và tại sao Việt Nam lại lựa chọn Buprenorphine đưa vào điều trị cho người nghiện các chất dạng thuốc phiện?
TS. Nguyễn Hoàng Long: Buprenorphine là chất dạng thuốc phiện bán tổng hợp, có tác dụng tương tự như thuốc phiện, mocphin hay heroin… Thuốc Buprenorphine đã được sử dụng trong y học để điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bất hợp pháp, điều trị đau cấp và mạn tính.
Tác dụng của Buprenorphine là giúp người nghiện giảm hoặc ngừng lệ thuộc vào heroin và các chất dạng thuốc phiện khác như thuốc phiện, morphine…, giúp giảm hội chứng cai (đau cơ, đau khớp, vã mồ hôi, lo lắng, bồn chồn, chảy nước mũi, nước mắt, ngáp…). Cũng do vậy, sẽ phòng được các bệnh lây truyền qua đường máu như HIV, viêm gan B, viêm gan C. Điều trị Buprenorphine cũng làm giảm tử vong do dùng quá liều heroin; giảm các hành vi phạm pháp; giúp người nghiện phục hồi chức năng tâm lý xã hội, lao động và hòa nhập cộng đồng.
Buprenorphine là dạng thuốc viên nên việc vận chuyển, bảo quản cũng dễ dàng hơn, ngậm dưới lưỡi và có tác dụng kéo dài hơn Methadone nên bệnh nhân khi đã ổn định liều có thể 2-3 ngày mới phải đến cơ sở y tế để ngậm một lần nên sẽ giảm đáng kể thời gian đi lại của bệnh nhân nhất là bệnh nhân ở vùng núi hay vùng sâu, vùng xa.
Việc đưa Buprenorphine vào điều trị cho người nghiện các chất dạng thuốc phiện cũng là tăng thêm sự lựa chọn cho người nghiện chất dạng thuốc phiện trong điều trị.
TS. Nguyễn Hoàng Long, Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS
Phóng viên: TS có thể nói rõ hơn về ưu nhược của Buprenorphine so với Methadone là biện pháp cũng đang được điều trị cho người nghiện các chất dạng thuốc phiện hiện nay?
TS. Nguyễn Hoàng Long: Khi so sánh về hai thuốc Buprenorphine và Methadone qua các nghiên cứu cho thấy: Hiệu quả trong điều trị nghiện của Buprenorphine và Methadone tương tự nhau. Tuy nhiên do tác dụng của Buprenorphine kéo dài nên bệnh nhân chỉ phải đến cơ sở y tế 2-3 ngày một lần ngậm thuốc khi đã đạt ổn định liều, trong khi bệnh nhân uống Methadone cần đến cơ sở y tế hàng ngày.
Thuốc Buprenorphine cũng an toàn và ít tác dụng phụ hơn so với Methadone. Buprenorphine không tương tác thuốc với ARV nên với người nghiện mà nhiễm HIV đang điều trị bằng thuốc ARV không phải tăng liều Methadone và ARV trong khi nếu dùng Methadone cần tăng liều cả 2 loại thuốc này.
Tuy nhiên, cách sử dụng thuốc Buprenorphine phức tạp hơn Methadone. Thuốc Buprenorphine sử dụng đường ngậm dưới lưỡi, tan chậm nên thời gian người bệnh phải ngồi đợi thuốc tan hết khoảng 10-15 phút, trong khi Methadone uống xong về được ngay. Thuốc có vị hơi đắng và cũng đắt hơn hơn khi so sánh cùng liều dùng với Methadone.
Phóng viên: Vậy những ai có thể tham gia điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Buprenorphine và thủ tục như thế nào, thưa TS?
TS. Nguyễn Hoàng Long: Những người nghiện các chất dạng thuốc phiện đáp ứng tiêu chuẩn về điều trị nghiện chất dạng thuốc phiện hiện hành của Bộ Y tế đều có thể tham gia điều trị nghiện bằng thuốc Buprenorphine. Những người bệnh đang điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone có nhu cầu và tự nguyện chuyển sang điều trị nghiện các nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Buprenorphine cũng sẽ được các cơ sở điều trị xem xét tư vấn và tạo điều kiện cho chuyển sang điều trị Buprenorphine
Về thủ tục hay hồ sơ đăng ký tham gia điều trị và việc tiếp nhận người bệnh tham gia điều trị, áp dụng cơ bản như điều trị cho bệnh nhân tham gia điều trị Methadone. Do vậy bệnh nhân có nhu cầu có thể đến các cơ sở điều trị nghiện bằng Methadone để được tư vấn điều trị.
Cho bệnh nhân ngậm thuốc Buprenorphin tại cơ sở điều trị Methadon/Buprenorphin thành phố Điện Biên
Phóng viên: Bệnh nhân điều trị hiện nay có được miễn phí thuốc điều trị hay không, thưa TS?
TS. Nguyễn Hoàng Long: Hiện nay thuốc Buprenorphine đang được cấp miễn phí từ nguồn dự án hỗ trợ và khi hết dự án nhà nước sẽ mua từ ngân sách để cấp miễn phí cho bệnh nhân.
Một số cơ sở điều trị sẽ thu phí dịch vụ để phục vụ cho việc duy trì điều trị của bệnh nhân giống như điều trị Methadone. Bệnh nhân có thể trao đổi với thầy thuốc tại cơ sở điều trị Methadone trước điều trị để biết thêm thông tin chi tiết.
Phóng viên: TS có thể cho biết về kế hoạch triển khai của Cục Phòng, chống HIV/AIDS trong thời gian tới như thế nào?
TS. Nguyễn Hoàng Long: Mặc dù thuốc đã triển khai tại nhiều nước trên thế giới, tuy nhiên lại là mới ở Việt Nam, do vậy Cục Phòng, chống HIV/AIDS dự kiến: Giai đoạn đầu triển khai thí điểm tại một số tỉnh, ưu tiên các tỉnh miền núi, vùng sâu, vùng xa như: Sơn La, Điện Biên; Nghệ An Yên Bái; Hòa Bình; Lai Châu; Thanh Hóa. Những tỉnh này trước tiên là triển khai tại các cơ sở điều trị Methadone. Sau đó có thể cấp phát thuốc về cho nhân viên y tế thôn bản để họ cấp cho bệnh nhân nhằm giảm quãng đường và thời gian đi lại của bệnh nhân. Sau giai đoạn thí điểm, tùy kết quả, Cục Phòng, chống HIV/AIDS có thể sẽ tham mưu cho Bộ Y tế triển khai rộng rãi ra toàn quốc như điều trị Methadone hiện nay.
Phóng viên: Xin cảm ơn TS.
