Dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản phải tạo mối quan hệ giữa y tế công lập và cộng đồng, giữa y tế tư nhân và cộng đồng; đồng thời cũng phải tạo mối quan hệ giữa các tuyến của y tế công lập, giữa y tế công lập và y tế tư nhân, giữa người cung cấp dịch vụ với những nhóm đặc biệt.
Mối quan hệ giữa y tế công lập và cộng đồng
Mối quan hệ này bao gồm hệ thống y tế ở tuyến thôn bản; tuyến xã, phường, thị trấn và tuyến quận, huyện, thị xã, thành phố trở lên.
Tuyến thôn bản: nhân viên y tế thôn bản thực hiện công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu tại thôn bản có nhiệm vụ tuyên truyền, giáo dục sức khỏe tại cộng đồng bằng cách phổ biến kiến thức bảo vệ sức khỏe, vệ sinh môi trường và an toàn thực phẩm, phòng chống dịch bệnh tại cộng đồng; tuyên truyền, giáo dục người dân về chăm sóc sức khỏe sinh sản, sức khỏe bà mẹ và trẻ em; vận động, cung cấp thông tin, tư vấn về công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình. Đồng thời tham gia thực hiện các hoạt động chuyên môn về y tế tại cộng đồng như: phát hiện, tham gia giám sát và báo cáo tình hình dịch bệnh tại thôn bản; giám sát và triển khai thực hiện các phong trào vệ sinh phòng bệnh, an toàn thực phẩm, nâng cao sức khỏe cộng đồng, xây dựng làng văn hóa sức khỏe. Ngoài ra cùng phối hợp với cô đỡ thôn bản chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em và kế hoạch hóa gia đình; sơ cứu ban đầu các cấp cứu và tai nạn, chăm sóc điều trị một số bệnh thông thường; tham gia hướng dẫn chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, người khuyết tật, người mắc bệnh xã hội, bệnh không lây nhiễm tại gia đình; vận động, hướng dẫn nhân dân nuôi trồng và sử dụng thuốc nam tại gia đình để phòng và chữa một số bệnh thông thường.
Mối quan hệ của dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản đối với cộng đồng là vấn đề cần thiết hiện nay ảnh minh họa
Cô đỡ thôn bản thực hiện công tác chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em tại thôn bản với chức năng là nguồn lực quan trọng trong hệ thống chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em tại thôn bản, là cầu nối giữa cộng đồng thôn bản và trạm y tế; thực hiện việc tuyên truyền, vận động về chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em; tư vấn về sức khỏe sinh sản và kế hoạch hóa gia đình cho phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, phòng chống suy dinh dưỡng cho trẻ em dưới 5 tuổi; tuyên truyền, vận động phụ nữ mang thai đến trạm y tế xã đăng ký quản lý thai, khám thai và đến cơ sở khám bệnh, chữa bệnh để sinh đẻ, tiêm phòng uốn ván cho mẹ và tiêm chủng đầy đủ các loại vắcxin cho trẻ em trong độ tuổi. Đồng thời cô đỡ thôn bản là người giúp đỡ các bà mẹ, phụ nữ địa phương và bà đỡ dân gian; trực tiếp giáo dục, hướng dẫn cho mọi người ở thôn bản về chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em; tăng cường công tác làm mẹ an toàn tại địa phương, góp phần giảm tử vong cho bà mẹ, trẻ sơ sinh; cùng với y tế thôn bản tham gia giao ban định kỳ với trạm y tế; tham gia các khóa đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng về chuyên môn do cơ quan y tế cấp trên tổ chức để nâng cao trình độ.
Tuyến xã, phường, thị trấn: người cung cấp dịch vụ phải thường xuyên làm việc với y tế thôn bản và cô đỡ thôn bản để cải thiện chăm sóc sức khỏe và sức khỏe sinh sản cho cộng đồng, giải thích được những nguyên nhân gây ảnh hưởng đến sức khỏe và sức khỏe sinh sản cho mọi người trong cộng đồng; xác định được những việc cần thiết mà người cung cấp dịch vụ phải làm để hỗ trợ cộng đồng, có kế hoạch định kỳ tiếp xúc với cộng đồng như đi xuống thôn, bản, xóm, tổ, ấp. Đồng thời cùng làm việc với cộng đồng để giải quyết các vấn đề sức khỏe nảy sinh, khi giao tiếp với cộng đồng phải nhận biết những người chủ chốt trong cộng đồng để giúp họ biết về vai trò và chức năng của họ cũng như những khó khăn hạn chế họ gặp phải.
Tuyến quận, huyện, thị xã, thành phố trở lên: người cung cấp dịch vụ phải chào đón niềm nở với người bệnh, người nhà của bệnh nhân và người cung cấp dịch vụ từ tuyến dưới đến; phải động viên, cảm ơn người cung cấp dịch vụ ở tuyến dưới đã chuyển người bệnh lên tuyến trên; đưa ra những hướng dẫn lâm sàng, gợi ý thích hợp và kín đáo để củng cố và duy trì sự tín nhiệm của cộng đồng đối với tuyến dưới. Đồng thời cần gặp gỡ và trao đổi với người cung cấp dịch vụ ở tuyến dưới để tăng uy tín của họ với cộng đồng, có kế hoạch định kỳ đi xuống các cơ sở tuyến dưới để giám sát hỗ trợ; tôn trọng và đảm bảo tính riêng tư của người bệnh, tạo điều kiện thoải mái cho họ và gia đình người bệnh.
Mối quan hệ giữa y tế tư nhân và cộng đồng
Các cơ sở y tế tư nhân cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản cho cộng đồng phải tuân theo những quy định về chuyên môn, nghiệp vụ, cơ sở vật chất. Cần trung thực trong chẩn đoán và điều trị chuyên môn, không vụ lợi. Giải thích được vấn đề của người bệnh, tư vấn cho họ tới cơ sở y tế phù hợp khi tiên lượng bệnh vượt quá khả năng của mình. Tôn trọng và bảo đảm tính riêng tư của người bệnh, cần chia sẻ thông tin với người bệnh trong quá trình cung cấp dịch vụ.
Mối quan hệ giữa các tuyến của y tế công lập
Người bệnh và người nhà bệnh nhân từ tuyến dưới thường được chuyển lên tuyến trên, nơi có sẵn các điều kiện can thiệp phẫu thuật và chăm sóc sơ sinh phải thực hiện đầy đủ các quy định. Tuyến dưới khi chuyển người bệnh lên tuyến trên cần có các dụng cụ, vật dụng cần thiết; cung cấp thông tin về người bệnh như: tên, tuổi, địa chỉ, bệnh án, tiền sử sản khoa, nguyên nhân chuyển tuyến và lý do khác, cách điều trị đã tiến hành và kết quả; lưu ý cần có nhân viên y tế đi kèm khi chuyển người bệnh lên tuyến trên. Tuyến trên phải động viên và cảm ơn nỗ lực của tuyến dưới trong việc chuyển người bệnh tới cơ sở y tế; thực hiện việc phản hồi sau khi xử trí các trường hợp từ tuyến dưới chuyển lên, cán bộ y tế ở tuyến trên cần thông báo cho tuyến dưới về kết quả xử trí và điều trị nếu có thể được. Đồng thời đối với các tuyến y tế ngang nhau cần chia sẻ, giúp đỡ, hợp tác trong công tác chuyên môn.
Ngoài ra, việc giám sát hỗ trợ và đào tạo thường xuyên cũng cần được chú ý. Tuyến trên thực hiện giám sát hỗ trợ cho tuyến dưới nhằm tăng cường năng lực và cải thiện chất lượng dịch vụ; tăng cường việc chỉ đạo tuyến của tuyến trên đối với tuyến dưới; thực hiện đào tạo lại, cầm tay chỉ việc cho tuyến dưới.
Mối quan hệ giữa y tế công lập và y tế tư nhân
Các cơ sở y tế công lập và y tế tư nhân đều là những nơi cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản theo quy định của Bộ Y tế. Nhân viên y tế của y tế công lập và y tế tư nhân có mối quan hệ bình đẳng với nhau trên mọi phương diện. Hoạt động của y tế công lập và tư nhân gắn bó chặt chẽ với nhau, giúp đỡ, hỗ trợ lẫn nhau để cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản có chất lượng cao. Cơ sở y tế tư nhân cần liên hệ với các cơ sở y tế công lập để nhận được sự hợp tác, hỗ trợ, giúp đỡ khi cần thiết và ngược lại. Ngoài ra việc đào tạo lại, cập nhật những vấn đề chuyên môn cần được thực hiện với cả y tế công lập và y tế tư nhân.
Mối quan hệ giữa người cung cấp dịch vụ với những nhóm đặc biệt
Khi triển khai dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản ở các tuyến cần chú ý đến nhóm khách hàng đặc biệt như những người bị nhiễm bệnh lây truyền qua đường tình dục, nhiễm HIV/AIDS; khách hàng ở độ tuổi vị thành niên, khách hàng bị bạo hành...
Lưu ý người cung cấp dịch vụ cần chú ý đến vai trò của nam giới và gia đình trong chăm sóc sức khỏe sinh sản.