Mạt bụi nhà là các sinh vật siêu nhỏ thuộc nhóm nhện bụi, không thể nhìn thấy bằng mắt thường. Chúng sống chủ yếu trong môi trường ấm và ẩm, thường cư trú ở giường, nệm, thảm, rèm cửa và các đồ dùng nội thất. Thức ăn của mạt bụi là tế bào da chết của người và động vật. Chất thải và xác của chúng sau khi phân hủy chính là tác nhân gây dị ứng chủ yếu.
Nguyên nhân gây dị ứng mạt bụi
Khi con người hít phải chất thải của mạt bụi, hệ miễn dịch có thể phản ứng quá mức bằng cách sản sinh kháng thể chống lại các chất này - mặc dù chúng vốn không gây hại. Phản ứng miễn dịch này là nguyên nhân gây ra các triệu chứng dị ứng như hắt hơi và sổ mũi.
Dị ứng là phản ứng của hệ miễn dịch với một chất bình thường không gây hại, còn gọi là dị nguyên. Các dị nguyên phổ biến bao gồm thực phẩm, phấn hoa và mạt bụi.
Người bị dị ứng mạt bụi thường có phản ứng mạnh với chất thải và mạt bụi đang phân huỷ. Dù môi trường sống có sạch sẽ, mạt bụi vẫn có thể sinh sôi trong thời gian ngắn, đặc biệt tại phòng ngủ - nơi lý tưởng do độ ẩm cao từ nệm, gối, chăn ga và các vật dụng mềm. Việc hít phải chất thải từ mạt bụi trong thời gian dài có thể khiến triệu chứng dị ứng ngày càng nghiêm trọng.
Điều đáng lưu ý là không phải ai tiếp xúc với mạt bụi cũng bị dị ứng. Chỉ những người có hệ miễn dịch nhạy cảm mới phản ứng và xuất hiện triệu chứng.
Dị ứng do mạt bụi nhà là một trong những bệnh dị ứng phổ biến.
Triệu chứng của dị ứng mạt bụi
Dị ứng mạt bụi có thể biểu hiện từ nhẹ đến nặng. Ở mức độ nhẹ, người bệnh có thể bị hắt hơi, chảy nước mũi hoặc ngứa mắt. Trong trường hợp nặng, triệu chứng kéo dài và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Các triệu chứng phổ biến bao gồm:
- Sổ mũi hoặc ngứa mũi.
- Chảy nước mũi.
- Nghẹt mũi.
- Ngứa da.
- Đau mặt do áp lực xoang.
- Mắt ngứa, đỏ hoặc chảy nước.
- Ngứa họng.
- Ho.
- Sưng tấy da, quầng thâm dưới mắt.
- Khó ngủ.
Biến chứng có thể gặp nếu tiếp xúc thường xuyên với bụi mạt nhà
- Viêm xoang: Viêm kéo dài tại đường mũi có thể gây tắc nghẽn xoang và dẫn tới nhiễm trùng xoang.
- Hen suyễn: Các cơn hen có thể khó kiểm soát, đặc biệt ở trẻ em. Trường hợp này cần được can thiệp y tế kịp thời.
Dù không thể loại bỏ hoàn toàn mạt bụi, việc vệ sinh nhà cửa thường xuyên là biện pháp hữu hiệu nhất để hạn chế tác động tiêu cực của chúng.
Cách chẩn đoán dị ứng mạt bụi
Để xác định chính xác nguyên nhân gây dị ứng, cần đến các cơ sở y tế để thăm khám và thực hiện xét nghiệm chuyên môn:
- Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra các biểu hiện trên da và hệ hô hấp.
- Đánh giá tiền sử và môi trường sống: Bác sĩ hỏi về các triệu chứng, tiền sử dị ứng cá nhân, gia đình và môi trường sống.
- Test lẩy da: Một lượng nhỏ dị nguyên từ mạt bụi được nhỏ lên da và chích nhẹ qua lớp biểu bì để theo dõi sau 15 – 20 phút.
- Xét nghiệm máu IgE đặc hiệu: Đo nồng độ kháng thể IgE đặc hiệu với mạt bụi trong máu. Phương pháp này áp dụng khi không thể thực hiện test lẩy da.
Phòng tránh bệnh do mạt bụi nhà
Để hạn chế tái phát hoặc giảm nhẹ triệu chứng, cần áp dụng các biện pháp sau:
- Giữ nhà cửa luôn sạch sẽ, khô ráo, đặc biệt là phòng ngủ và nơi làm việc.
- Thiết kế không gian sống thoáng khí, có ánh nắng chiếu vào để hạn chế độ ẩm và bụi.
- Thường xuyên giặt giũ chăn, ga, gối, rèm cửa, thú nhồi bông… và phơi khô dưới nắng.
- Dùng khăn ẩm để lau bụi, tránh dùng khăn khô vì dễ làm bụi bay khắp nơi.
- Xịt dung dịch khử trùng hoặc tinh dầu khuynh diệp tại các khu vực dễ bám bụi sau khi vệ sinh.
- Hạn chế vật dụng dễ tích tụ bụi trong phòng ngủ như thú bông, sách báo, đồ trang trí nhỏ.
- Tắm rửa và chải lông thú nuôi thường xuyên.
- Sử dụng máy lọc không khí để giảm lượng dị nguyên trong nhà.
