Xứ Mường gọi bùa yêu là khăm, là nèm chài. Phàm đã là người Mường đều biết đến khăm, nhưng không phải ai cũng có thể học. Thành thử để tìm những bậc cao thủ về bùa không phải là điều dễ. Mỗi bản làng đều có ít nhất một người biết thuật này nhưng dù đã say chuyện rồi, muốn tìm hiểu kỹ hơn một chút họ lại lắc đầu nguầy nguậy.
Lần theo lời dẫn của mấy bậc cao niên ở thị trấn Mường Khến, tôi tìm về xã Phú Cường (huyện Tân Lạc), nơi mà rất nhiều người kháo là "nôi của bùa yêu" thời nay nhờ sở hữu nhiều cao thủ nèm chài.
 Ông Bùi Văn Ục, người biết rõ về bùa yêu. |
Phó Chủ tịch phụ trách văn hóa xã Bùi Văn Ục tự hào khi nắm nhiều bí mật về bùa yêu nhưng lại ngập ngừng dường như không muốn tiết lộ. Năn nỉ mãi chỉ biết nguyên nhân là do ông còn ám ảnh về một câu chuyện khiến những lá bùa luôn phải tuyệt mật. "Ở đất này, cứ khoảng chừng 200 người thì có một cao thủ bùa yêu, toàn xã có hơn 6.000 khẩu thì tính ra cũng chừng 30 người nắm rõ thuật bùa ngải. Nhưng để hầu chuyện cho họ nói là điều rất khó". Ông Ục giãi bày, nhưng như thể nể tình nhà báo lặn lội xa xôi, ông dẫn tôi về gặp chính vợ của mình kèm theo lời giới thiệu hơi ngỡ ngàng "đây là một cao thủ bùa yêu".
Vợ ông Ục tên Bùi Thị Sân (51 tuổi) nhưng đã có thâm niên mấy chục năm nắm bí kíp bùa yêu. Khi đã ngồi đối diện cùng bà bên bếp lửa trong ngôi nhà sàn tôi vẫn rờn rợn khi nghĩ rằng người đàn bà có khuôn mặt phúc hậu này có thể "xuất chiêu" với bất cứ ai.
Bà kể rằng, biết đến bùa yêu từ năm 15 tuổi từ một người trong gia đình và xin phép không tiết lộ danh tính. Chừng ấy thời gian, bà Sân không thể nhớ đã giúp đỡ bao nhiêu người sử dụng bùa yêu, chỉ có một điều bà dám chắc đó là "tỷ lệ thành công phải hơn 80%". Cứ dăm bữa nửa tháng lại có người đến xin thọ giáo. Gần thì các xã lân cận, xa hơn nữa thì ở Mộc Châu (Sơn La), Cao Bằng, Lạng Sơn... Thậm chí bà Sân còn quả quyết rằng đã không ít lần bà tiếp "đệ" đến từ Hà Nội. Yểm bùa yêu là cả một công phu gồm nhiều bài và nhiều cung bậc chẳng khác nào võ công. Và nếu sự so sánh ấy là đúng thì bà Sân phải ở mức thượng thừa. Thời trẻ, bà chỉ biết bỏ bùa vào những vật dụng hay gia vị gần gũi với sinh hoạt hàng ngày như: quạt nan, áo, muối... Nhưng ở tuổi ngoài 50, sau bao nhiêu năm luyện bà Sân cá rằng mình có thể bỏ bùa vào bất kỳ một vật nào đấy và chỉ cần ném trúng đối tượng cần yểm thì lập tức hiệu nghiệm. Thực hư chưa được kiểm chứng, nhưng trong câu chuyện của bà, bùa yêu hết sức thiêng liêng và mang nhiều giá trị nhân văn. "Đệ" của bà Sân thường là những người đàn ông hiếm vợ, gái muộn chồng muốn tìm cho mình một nơi nương tựa, se duyên... Nhưng đông nhất vẫn là những người đã xây dựng gia đình không may vợ chồng có chuyện "cơm chẳng lành canh không ngọt" đứng trước nguy cơ đổ vỡ. Những hoàn cảnh như thế, người nào còn muốn níu kéo lại tìm đến các cao thủ bùa yêu như bà. Và quá trình thọ giáo, thực hiện yểm bùa đều phải tuyệt mật. Bảo bối có khi chỉ là nhúm muối, quả cây, gần gũi hơn thì "đệ tử" mang áo quần đối tượng cần yểm đến rồi thầy trò cùng nhau... làm phép. Thậm chí có người không biết mang nhầm mỳ chính thay muối cũng xong, miễn là lòng thành. Các "đệ tử" sau khi được truyền bí kíp lẳng lặng ra về rồi làm theo chỉ dẫn mà không bao giờ được phép tiết lộ ra ngoài.
Luật của bùa yêu
Trong muôn vàn bí kíp của bùa yêu có những điều hiển nhiên trở thành luật mà người trong cuộc buộc phải nắm rõ và răm rắp tuân theo. Nếu trái, dù vô tình hay cố ý, hậu quả khôn lường. Hết tuần rượu thứ năm, ông Ục mới lý giải nguyên nhân vì sao ông không muốn tiết lộ những bí mật về bùa yêu. Số là dân xứ Mường vẫn lưu truyền câu chuyện về một ông thầy mo mà ông Ục không tiết lộ tên. Thầy mo này cũng là một cao thủ về bùa ngải. Mấy năm trước ông đang khỏe mạnh thì đột nhiên lâm bệnh nằm liệt giường. Từ ngày ông bệnh, bà vợ cũng ngẩn người rồi bệnh theo.
 Cao thủ bùa yêu Bùi Thị Sân. |
Giải xong lời nguyền của bùa yêu, ông Ục cùng thầy mo quay về đến Phú Cường thì nghe người nhà điện báo cô vợ đã trở lại bình thường.
Yêu thật lòng vẫn hơn
Dù đã mở lòng hết mực nhưng khi tôi mong muốn tìm một "đệ tử" của bà Sân truyền bùa, 2 vợ chồng vẫn lắc đầu. Cuối cùng họ chấp nhận chỉ cho một người nhưng với điều kiện phải tuyệt đối không được tiết lộ với ai. Gặp bà H., nhờ uy của vợ chồng ông Ục cũng chỉ biết được mấy câu bí kíp mà bà đã thổi vào bùa yêu: “Cằm câu pấu mác khăm/ Thương câu nắc/ Rặc câu lai... Được dịch thành lời: Tao thổi vào bùa yêu/ Thương tao rất nhiều/Yêu tao rất nhiều". Tiếp tục lân la từ bản trên đến bản dưới ở Phú Cường, hỏi về bùa yêu tất thảy những người tôi gặp vẫn dè dặt: Yêu đương thì tự nguyện đến với nhau hay hơn, bùa ngải là chuyện bất đắc dĩ thôi. Một cán bộ văn hóa ở huyện Tân Lạc bảo rằng bây giờ giới trẻ xứ Mường vẫn xem bùa yêu là điều gì đó hết sức huyền bí. Nhưng nếu bảo họ làm theo thì không. Họ suy nghĩ đơn giản rằng tốt nhất là yêu thật lòng. Không lấy được nhau, buồn một chút còn hơn là dính vào bùa ngải.
Phóng sự của Hoàng Lê Minh