Dù đã từ nhiệm ngày 7/6, nhưng bà May sẽ vẫn là Thủ tướng tạm quyền Anh cho đến khi đảng Bảo thủ tìm được người kế nhiệm. Dự kiến kết quả bầu chọn sẽ được công bố vào cuối tháng 7 tới. Bà May lên nắm quyền sau cuộc trưng cầu dân ý năm 2016, trong đó đa số người Anh bỏ phiếu ủng hộ Brexit. Trong suốt 3 năm nắm quyền, bà đã nỗ lực vạch kế hoạch để Brexit có thể diễn ra trong thuận lợi, song vấp phải nhiều rào cản lớn từ Quốc hội, khiến Brexit bị trì hoãn. Sau khi không thể thuyết phục các nghị sĩ ủng hộ thỏa thuận Brexit mà bà đạt được với EU hồi cuối năm ngoái, ngày 7/6, bà đã buộc phải ra đi.
Hôm nay (10/6) nước Anh khởi động cuộc đua bầu Thủ tướng. Ông Boris Johnson là ứng cử viên nặng ký ở thời điểm hiện nay.
Hình ảnh nữ Thủ tướng Anh Theresa May không ngăn nổi những giọt nước mắt đã được truyền đi khắp nơi trên thế giới. Đó không chỉ là những giọt nước mắt tiếc nuối khi phải từ bỏ chức vụThủ tướng , mà còn là sự xót xa và bất lực khi phải bỏ dở sứ mệnh chính trị lớn lao bà đã cam kết dành trọn cho nhiệm kỳ của mình tại phố Downing: đó là đưa nước Anh ra khỏi Liên minh châu Âu (EU), đúng như ý nguyện được đa số cử tri Anh thể hiện trong cuộc trưng cầu dân ý về Brexit năm 2016. Bà Theresa May là nữ Thủ tướng thứ hai trong lịch sử Anh quốc sau “Bà đầm thép” Margaret Thatcher, người đã đặt nền móng cho sự chuyển mình ngoạn mục của kinh tế Anh từ nền công nghiệp sản xuất già nua thành thị trường tài chính và dịch vụ năng động hàng đầu thế giới. Tương tự như vậy, có lẽ bản thân Thủ tướng Theresa May và những người ủng hộ bà đều từng rất kỳ vọng rằng bà sẽ đi vào lịch sử khi đưa nước Anh rời khỏi EU sau gần nửa thế kỷ để tìm lấy vị thế và ảnh hưởng của một “nước Anh toàn cầu”. Tuy nhiên, bà May đã buộc phải ra đi khi sứ mệnh của bà chưa hoàn tất trong nỗi thất vọng.
Hiện, giới phân tích nhận định, sau những rối ren trong tiến trình Brexit, nước Anh đang chia rẽ và bế tắc hơn bao giờ hết. Con số 36 quan chức chính phủ từ chức dưới thời bà May để phản đối thỏa thuận Brexit mà bà đã mất đến 2 năm rưỡi đàm phán với EU, và 3 lần thất bại trong các nỗ lực thông qua tại hạ viện, đã khiến hình tượng nữ chính khách Anh hoàn toàn sụp đổ.
Ngay sau cuộc trưng cầu dân ý năm 2016, lẽ ra nhiều nghị sĩ theo đường lối Brexit trong đảng Bảo thủ có thể đã chấp nhận một thỏa thuận trong đó nước Anh rời thị trường chung và chấm dứt đi lại tự do với châu Âu, chỉ còn ràng buộc duy nhất là liên minh hải quan tạm thời. Nhưng đến thời điểm hiện tại thì hầu hết các nghị sĩ này đều coi giải pháp đó là sự phản bội không thể nào chấp nhận được đối với cử tri. Trong khi đó, các cuộc đàm phán với Công đảng đối lập cũng như các cuộc bỏ phiếu thăm dò giải pháp khác cho Brexit đều không đi đến đâu, mà nguyên nhân chủ yếu cũng là bất đồng và mâu thuẫn.
Tuy nhiên, chưa ai dám chắc sự ra đi của bà May và sự xuất hiện một nhà lãnh đạo mới liệu có thể giải quyết được những thách thức mà nước Anh phải đối mặt hiện nay hay không. Dù là vì lý do gì, thì "di sản" mà bà May để lại cho người kế nhiệm vẫn là một nước Anh chia rẽ hơn cả khi bà nhậm chức. Tiến trình đưa nước Anh rời khỏi EU vẫn mông lung và khó dự báo hơn bao giờ hết. Mọi khả năng và kịch bản – từ một cuộc chia tay trong đổ vỡ vì không thỏa thuận, cho đến trì hoãn vô thời hạn hoặc thậm chí đảo ngược tiến trình Brexit – vẫn hoàn toàn có thể xảy ra.
Báo chí Anh hiện đưa ra nhận định mối quan hệ với châu Âu là “giàn thiêu” hủy hoại sự nghiệp chính trị của 4 đời thủ tướng Bảo thủ liên tiếp gần đây nhất, từ bà Margaret Thatcher đến ông John Major, ông David Cameron và bây giờ là bà Theresa May. Người kế nhiệm bà sẽ phải gánh vác một di sản nặng nề và bế tắc. Tuy nhiên, khó khăn đó không khiến các ứng cử viên nhụt chí. Ngày hôm nay (10/6), cuộc chạy đua mới vào chiếc ghế Thủ tướng Anh chính thức diễn ra. Và chính trường Anh trong những tháng tới sẽ hoàn toàn xoay quanh cuộc đua trở thành chủ nhân mới của nhà số 10 phố Downing. Hiện, ít nhất 13 ứng cử viên đã công khai tuyên bố tham gia cuộc đua này.
Dự kiến hôm nay (10/6), đảng Bảo thủ sẽ hoàn thành việc chốt danh sách các ứng cử viên chính thức. 313 nghị sĩ Bảo thủ tại hạ viện sẽ tiến hành một loạt các vòng bỏ phiếu cho đến cuối tháng 6 để lựa chọn ra danh sách rút gọn gồm 2 gương mặt. Sau đó toàn thể khoảng 124.000 đảng viên Bảo thủ trên toàn quốc sẽ tham gia bỏ phiếu lựa chọn lãnh đạo mới. Kết quả cuối cùng dự kiến sẽ được thông báo trước khi Quốc hội Anh nghỉ hè vào cuối tháng 7.
Gương mặt sáng giá nhất tại thời điểm này là cựu Ngoại trưởng Boris Johnson. Tuy nhiên, nếu đắc cử, chưa có gì bảo đảm ông Johnson sẽ thuyết phục được EU đàm phán lại để nước Anh có một thỏa thuận Brexit tốt hơn, nhất là liên quan đến “kế hoạch dự phòng” nhằm tránh thiết lập biên giới cứng trên đảo Ireland. Trong trường hợp nếu ông Johnson không tìm kiếm được những điều khoản thay thế khả quan hơn, kế hoạch của ông nhằm đưa nước Anh rời khỏi EU vào ngày 31/10/2019 mà không cần thỏa thuận sẽ bị quốc hội phủ quyết, đồng nghĩa với việc không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tổ chức bầu cử sớm hoặc trưng cầu Brexit lần hai. Rõ ràng, dù nhà lãnh đạo mới của nước Anh là ai thì cũng vẫn sẽ phải vật lộn với con sóng dữ Brexit.