Dị dạng mạch não hay còn gọi là dị dạng mạch máu não. Đây là một hiện tượng bất thường trong mạch máu gây ra tình trạng nối thông động mạch và tĩnh mạch não nhưng lại không đi qua các mao mạch, không cung cấp máu cho nhu mô não.
Thông thường, động mạch mang máu giàu oxy từ tim lên nuôi não. Sau khi não lấy oxy, tĩnh mạch đưa máu nghèo oxy về tim để lên phổi lấy oxy. Dị dạng động tĩnh mạch não làm gián đoạn chu trình bình thường trên. Khi các dị dạng mạch não vỡ sẽ gây chảy máu não.
1. Nguyên nhân dị dạng mạch não
Hiện tại vẫn chưa tìm ra nguyên nhân chính gây ra dị dạng mạch não. Di dạng mạch não là một bệnh bẩm sinh nguy hiểm và cần được phát hiện sớm. Thông thường, dị dạng mạch máu não phát triển từ tuần thứ 4 – 8 của thai kỳ khiến động mạch nối thông trực tiếp với tĩnh mạch và không qua mạng lưới mao mạch trung gian.
ThS.BS Nguyễn Văn Quang- Phó Trưởng khoa Ngoại thần kinh (Bệnh viện 19-8).
Do vậy đa phần các trường hợp dị dạng mạch não không gây ra bất kỳ triệu chứng nào cho người bệnh. Dị dạng động tĩnh mạch não phát triển theo thời gian và có thể không được phát hiện trong nhiều năm. Độ tuổi được phát hiện bệnh rơi vào khoảng 10-40 tuổi.
2. Dấu hiệu dị dạng mạch não
Thông thường, người bệnh có dị dạng mạch não không có triệu chứng và thường phát hiện tình cờ khi điều trị bệnh lý khác. Nếu bệnh có biểu hiện chảy máu thì đã ở giai đoạn muộn. Hiện nay, nhờ các tiến bộ kỹ thuật, lượng bệnh nhân phát hiện dị dạng mạch não sớm đã tăng lên.
Khi bị dị dạng mạch não có thể kích thích các mô não xung quanh và gây ra một số triệu chứng như: cơn co giật, yếu/liệt cơ, khó khăn khi thực hiện các động tác phức tạp, đau đầu, chóng mặt…
Hình ảnh chảy máu trong não do vỡ dị dạng động tĩnh mạch não
Một biểu hiện thường gặp khi dị dạng mạch não ở giai đoạn trước lúc vỡ mạch máu thường có biểu hiện đau đầu mạn tính và điều trị nội khoa không có tác dụng. Bệnh nhân có thể xuất hiện các cơn co giật, động kinh. Trong một số trường hợp dị dạng mạch não lớn có thể gây chèn ép não người bệnh có thể bị liệt cả chân, tay tuy nhiên cũng có trường hợp không có triệu chứng gì.
Khi dị dạng mạch não gây vỡ mạch máu, người bệnh có thể bị đột quỵ do chảy máu não, đau đầu dữ dội, tăng huyết áp, nôn/buồn nôn, liệt nửa người, rối loạn ngôn ngữ, mơ màng…
3. Dị dạng mạch não có lây không?
Dị dạng mạch não không phải là bệnh lý lây truyền.
Dị dạng động tĩnh mạch não là sự lưu thông bất thường dòng chảy trực tiếp từ một búi các động mạch sang tĩnh mạch
4. Phòng ngừa dị dạng mạch não
Dị dạng mạch não không có cách nào để phòng ngừa hoàn toàn, người bệnh nên được chẩn đoán sớm để có phương án điều trị hiệu quả. Hiện nay, dị dạng mạch não có thể chẩn đoán thông qua chụp MRI và chụp mạch máu não. Nếu không điều trị sớm, dị dạng mạch não có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm gây tổn thương não vĩnh viễn.
Nhiều trường hợp người bệnh đau đầu sau đó tự ý mua thuốc điều trị, thậm chí có một số trường hợp chỉ điều trị qua loa các triệu chứng đau đầu, chóng mặt, hoặc có nhập viện nhưng để điều trị về thần kinh, kết quả là một số trường hợp bị tử vong đáng tiếc. Vì vậy, việc tầm soát sớm để phát hiện bệnh dị dạng mạch máu não là điều cấp thiết.
5. Điều trị dị dạng mạch não
Khi điều trị dị dạng mạch não, mục tiêu là dự phòng xuất huyết do vỡ và tái vỡ. Việc điều trị dị dạng mạch não tùy thuộc vào vị trí, kích thước và cấu trúc mạch máu của khối dị dạng ngoài ra còn phải đánh giá lâm sàng của bệnh nhân, tình trạng của khối dị dạng vỡ hay chưa vỡ. Có nhiều phương pháp điều trị từ phẫu thuật, nút mạch, xạ trị, dùng thuốc chữa triệu chứng hoặc đơn giản chỉ là theo dõi. Các bác sĩ sẽ có phương án điều trị cụ thể cho từng trường hợp bệnh nhân. Vị trí của dị dạng mạch máu não là một yếu tố quan trọng khi các bác sĩ cân nhắc nguy cơ giữa điều trị phẫu thuật với không phẫu thuật.
Các biện pháp điều trị dị dạng mạch não bao gồm:
- Phẫu thuật cắt bỏ dị dạng mạch não
- Điều trị nút mạch
- Điều trị bằng tia xạ
