Theo Hội Thiên văn và Vũ trụ học Việt Nam (VACA), mưa sao băng Leonids là hiện tượng thiên văn được nhiều người chú ý vào khoảng thời gian cuối năm. Trận mưa sao băng sẽ đạt cực điểm vào đêm 17 - rạng sáng 18 tháng 11 và năm nay bạn sẽ có nhiều cơ hội theo dõi được hiện tượng này.
Nguồn gốc và đặc điểm
Mưa sao băng Leonids có nguồn gốc từ những mảnh vụn của sao chổi 55P Tempel-Tuttle. Khi sao chổi này đi tới gần Mặt Trời, nhiều mảnh vụn của nó được để lại trên đường đi tạo thành một dải đầy những thiên thạch nhỏ trải dài trong không gian và cắt qua quỹ đạo Trái Đất. Hàng năm khi Trái Đất đi qua khu vực của đám tàn dư này, những mảnh vụn với kích thước của những viên đá đó lao qua khí quyển và cháy sáng tạo thành các sao băng của Leonids. Cái tên Leonids là xuất phát từ việc vùng trung tâm tập trung hầu hết các sao băng của hiện tượng này là phần đầu của chòm sao Leo (Sư tử).
Đêm nay người yêu thiên văn có cơ hội ngắm mưa sao băng tuyệt đẹp của tháng 11.
Trong quá khứ, Leonids là một mưa sao băng lớn và đã từng có lần có số lượng sao băng cao bất thường - hàng nghìn sao băng mỗi giờ, được những người quan sát gọi là "bão sao băng" hay còn được ví von là tiếng gầm của con sư tử. Sự bùng nổ đó xảy ra khi Trái Đất đi qua đúng khu vực có mật độ thiên thạch cao nhất của đám tàn dư do sao chổi để lại. Dù vậy, theo dự đoán, bão sao băng của Leonids sẽ không xuất hiện cho tới năm 2033. Điều đó có nghĩa là Leonids năm nay chỉ là một mưa sao băng trung bình với mật độ chỉ khoảng 20 tới tối đa là 30 sao băng mỗi giờ ở cực điểm ngay cả khi quan sát trong điều kiện thuận lợi nhất.
Theo Hội thiên văn Hà Nội (HAS), trăng lưỡi liềm sẽ lặn trước nửa đêm để lại bầu trời tối đen cho buổi trình diễn tuyệt vời vào sáng sớm. Người xem quan sát tốt nhất từ một địa điểm tối sau nửa đêm. Các sao băng sẽ tỏa ra từ chòm sao Sư Tử, nhưng có thể xuất hiện ở bất cứ đâu trên bầu trời.
Thời điểm và vị trí quan sát
Mặc dù trên thực tế Leonids kéo dài trong nhiều ngày nhưng với một mưa sao băng có mật độ nhỏ thì thời điểm thực sự phù hợp là vào cực điểm của nó, rạng sáng ngày 18/11 (sau nửa đêm 17).
Khoảng 2 giờ sáng, chòm sao Leo sẽ lên đủ cao để bạn có thể nhìn rõ. Chòm sao này rất dễ nhận ra bởi các sao sáng và hình dạng đặc biệt của nó, miễn là trời đủ trong (như hình trên). Phần đầu của sư tử là nơi xuất phát hầu hết các sao băng của hiện tượng này. Bạn có thể quan sát Leonids trong toàn bộ thời gian từ khi nhìn thấy chòm sao Leo cho tới khi trời sáng.
Các sao băng không chỉ xuất hiện ở đúng khu vực trung tâm của Leo mà có thể xuất hiện ở mọi nơi trên bầu trời Dù vậy, khu vực xung quanh chòm sao Leo vẫn là nơi phù hợp nhất để bạn tập trung hướng nhìn của mình.
Năm nay, cực điểm của Leonids diễn ra vào khoảng thời gian đầu tháng Âm lịch, do đó Mặt Trăng sẽ lặn sớm và để lại cho bạn bầu trời trong để có thể dễ dàng quan sát mưa sao băng. Tại những khu vực thời tiết lý tưởng (không mây mù, không mưa) và rất ít ô nhiễm, số lượng bạn có thể thấy là khoảng 20 tới 30 sao băng mỗi giờ. Ở những khu vực có mức độ ô nhiễm cao như các khu công nghiệp, công trình xây dựng hoặc các đô thị lớn có mức độ ô nhiễm ánh sáng quá cao, bạn sẽ khó quan sát hiện tượng này, thường chỉ khoảng vài sao băng mỗi giờ ngay cả khi trời không mây.
Với người quan sát ở những khu vực có nhiều khả năng quan sát được: Bạn không cần bất cứ thiết bị gì để quan sát mưa sao băng vì mắt thường là cách quan sát tốt nhất. Dù vậy, hãy lưu ý rằng bạn cần chọn địa điểm có góc nhìn rộng, không có hoặc rất ít ánh sáng từ các bóng đèn và tất nhiên cũng đừng quên bảo đảm sức khoẻ và an ninh cho bản thân (thường thì ban công hay nóc nhà của bạn có thể là những nơi khá lý tưởng). Một điểm nữa rất cầu lưu ý là thời tiết, nếu trời nhiều mây hoặc có mưa bạn sẽ không có cơ hội quan sát hiện tượng này.
Các nhà nghiên cứu cũng cho biết ở mưa sao băng Leonids, những sao băng chuyển động đặc biệt nhanh và thường để lại những vệt khí ion hóa dài, phát sáng trong khí quyển. Vì vậy, nếu bạn dành một chút thời gian bên ngoài vào cuối đêm nay hoặc sáng sớm ngày mai, bạn có thể nhìn thấy ít nhất một vài vệt sao băng đáng nhớ trên bầu trời.
Trước đó hồi đầu tháng 11, người yêu thiên văn Việt Nam có cơ hội chiêm ngưỡng Taurids, một trận mưa sao băng nhỏ kéo dài tạo ra khoảng 5 -10 sao băng mỗi giờ. Đặc biệt ở chỗ nó bao gồm hai chùm riêng biệt. Chùm thứ nhất được tạo ra bởi các hạt bụi do tiểu hành tinh 2004 TG10 để lại. Chùm thứ hai được tạo ra bởi các mảnh vụn do sao chổi 2P Encke để lại. Mưa sao băng diễn ra hàng năm từ ngày 7.9 đến ngày 10.12 và đạt cực đại vào đêm ngày 4/11.
Xem thêm video đang được quan tâm:
Bác sĩ chỉ cách phân biệt sốt xuất huyết với các loại sốt khác | SKĐS
