Chưa có chế tài xử lý hành chính đối với hành vi "chứa chấp" và "sử dụng" thuốc lá điện tử
Theo Bộ Y tế, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng hấp dẫn và thu hút giới trẻ như hướng đến phong cách sống thời thượng; kiểu dáng, hương vị đa dạng, hấp dẫn (gấu, hộp sữa, đồng hồ đeo tay..). Thuốc lá điện tử có giá rất rẻ, vài chục nghìn cũng có thể mua được, nên các em dễ dàng sở hữu các sản phẩm này.
Các sản phẩm này thu hút giới trẻ nhờ kiểu dáng bắt mắt, hương vị đa dạng và giá thành rẻ. Việc quảng cáo lôi cuốn, sử dụng thần tượng giới trẻ để tiếp thị sản phẩm thuốc lá khiến nhiều người bị thu hút, đặc biệt là những em học sinh, sinh viên.
Theo kết quả điều tra gần đây, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng trong cộng đồng, đặc biệt là ở giới trẻ, đang gia tăng nhanh chóng.
Thuốc lá điện tử với nhiều mẫu mã bắt mắt.
Dữ liệu từ điều tra năm 2020 cho thấy tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử đã tăng gấp 18 lần so với năm 2015. Trong nhóm tuổi 15-24, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử lên đến 7,3%. Đặc biệt, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh ở độ tuổi 13-15 đã tăng từ 3,5% lên 8% trong năm 2023.
Thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng gây ra các tác hại nghiêm trọng cho sức khỏe, gây nghiện nicotine và có thể là bước đầu cho việc lạm dụng ma túy. Thực tế, nhiều sản phẩm thuốc lá điện tử hiện nay còn bị "núp bóng" với các chất ma túy gây nguy hiểm cho sức khỏe người sử dụng.
Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng rất dễ tìm kiếm, việc mua bán dễ dàng diễn ra nhanh chóng, thuận tiện từ các trang mạng xã hội hay các địa điểm bán lẻ, thậm chí có điểm bán gần khu vực trường học.
Các thông tin quảng cáo, tiếp thị của các công ty thuốc lá gây hiểu nhầm cho người sử dụng như có công dụng cai nghiện, giảm phơi nhiễm, giảm hại… thậm chí sử dụng các thần tượng của giới trẻ để quảng bá các sản phẩm này.
Đây là điều cực kỳ đáng báo động trong giới trẻ vì các sản phẩm này ngoài tính chất độc hại, gây bệnh, còn gây nghiện nicotin và nghiện ma túy do tình trạng "núp bóng" thuốc lá điện tử trộn ma túy, ảnh hưởng cả một thế hệ tương lai của đất nước.
Ngày 30/11/2024, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 173/2024/QH15 về hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV. Tại Nghị quyết có nội dung: Quốc hội thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025, bảo đảm sức khỏe cộng đồng, trật tự, an toàn xã hội.
Tuy nhiên chưa có chế tài xử lý hành chính đối với hành vi "chứa chấp" và "sử dụng" thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.
Tăng cường kiểm tra các điểm bán thuốc lá, đặc biệt là bán thuốc lá điện tử cho người dưới 18 tuổi
Do vậy, Bộ Y tế đã xây dựng dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 117/2020/NĐ-CP ngày 28/9/2020 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế.
Trong đó, Bộ Y tế đề xuất mức phạt với vi phạm quy định sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng:
1. Phạt tiền từ 1.000.000 đồng - 2.000.000 đồng đối với hành vi sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.
2. Phạt tiền gấp hai lần mức tiền phạt quy định nêu trên đối với hành vi tái phạm.
3. Hình thức xử phạt bổ sung: Tịch thu thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đối với các hành vi vi phạm quy định nêu trên.
4. Biện pháp khắc phục hậu quả: Buộc tiêu hủy thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng; Gửi thông báo xử phạt vi phạm hành chính tới cơ quan, tổ chức người vi phạm làm việc, học tập để cơ quan, tổ chức đó xử lý theo quy định, nội quy, quy chế của cơ quan, tổ chức.
Cùng đó, trước tình hình sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng gia tăng, Bộ Y tế kêu gọi cộng đồng nâng cao nhận thức về những tác hại của các sản phẩm này.
Các chiến dịch truyền thông trên mạng xã hội và các phương tiện thông tin đại chúng cần được đẩy mạnh để cảnh báo giới trẻ về nguy cơ gây nghiện và tác hại lâu dài của thuốc lá điện tử.
Đã có không ít trường hợp nhập viện vì ngộ độc thuốc lá điện tử.
Bên cạnh đó, Bộ Y tế cũng khuyến nghị việc tăng cường công tác kiểm tra, giám sát tại các cửa hàng và điểm bán thuốc lá, đặc biệt là việc bán thuốc lá điện tử cho người dưới 18 tuổi. Các hình thức quảng cáo, tiếp thị thuốc lá cần phải bị kiểm soát chặt chẽ để tránh sự lôi kéo giới trẻ.
Ngoài ra, các chương trình hỗ trợ cai thuốc lá cần được triển khai rộng rãi, cung cấp các dịch vụ tư vấn tâm lý, liệu pháp thay thế và các dịch vụ chăm sóc sức khỏe để hỗ trợ người dân từ bỏ thuốc lá. Chính phủ và các tổ chức y tế cũng cần tăng cường cung cấp tài liệu hướng dẫn và các khóa học trực tuyến miễn phí nhằm giúp người dân cai thuốc lá hiệu quả.
Để đạt được mục tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong cộng đồng, việc thực thi các chính sách không khói thuốc tại các khu vực công cộng, cơ quan, trường học và bệnh viện là vô cùng quan trọng. Đây là biện pháp giúp bảo vệ sức khỏe của những người không hút thuốc và tạo ra một môi trường sống lành mạnh cho cộng đồng.
Song song với đó, việc phòng ngừa sử dụng thuốc lá trong các trường học, đại học cũng đóng vai trò quan trọng trong chiến lược dài hạn phòng chống tác hại của thuốc lá.
