Nên quy định tuổi nghỉ hưu với những nghề nghiệp đặc thù
Mới đây, đoàn đại biểu các địa phương kiến nghị tới Kỳ họp thứ 5 của Quốc hội về việc xem xét giảm tuổi nghỉ hưu xuống 55 đối với nữ, 60 đối với nam cho giáo viên mầm non, các công nhân lao động trực tiếp ở các khu công nghiệp, làm công việc nặng nhọc, độc hại… Việc này nhằm hạn chế rút bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần và người lao động có cơ hội nhận lương hưu.
Theo Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, chế độ hưu trí là một trong các chế độ của chính sách BHXH nhằm bảo đảm nguồn thu nhập hằng tháng cho người lao động khi về già. Theo quy định của pháp luật về BHXH, để được hưởng lương hưu hằng tháng, người lao động phải đáp ứng đồng thời hai điều kiện về tuổi đời và điều kiện về thời gian đóng BHXH nhằm hài hòa, cân đối giữa thời gian đóng góp và thời gian thụ hưởng. Từ đó, bảo đảm sự bền vững của quỹ.
Để được hưởng lương hưu hằng tháng, người lao động phải đáp ứng đồng thời hai điều kiện về tuổi đời và điều kiện về thời gian đóng BHXH.
Theo Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, vấn đề tuổi nghỉ hưu đã được thảo luận, thống nhất thông qua tại Nghị quyết số 28. Thể chế hóa chủ trương tăng tuổi nghỉ hưu tại Nghị quyết này, Quốc hội đã thống nhất ban hành Bộ luật Lao động năm 2019 quy định việc điều chỉnh tăng tuổi nghỉ hưu hay điều kiện về tuổi hưởng lương hưu của người lao động không thực hiện tăng ngay lên 62 tuổi đối với nam và 60 tuổi đối với nữ mà được điều chỉnh theo lộ trình mỗi năm chỉ tăng thêm 3 tháng đối với lao động nam và 4 tháng đối với lao động nữ.
Một chuyên gia lao động cho rằng, việc giảm tuổi hưu theo nguyện vọng đối với người lao động, nhất là với lao động chân tay, Luật BHXH sửa đổi cần nghiên cứu theo hướng phù hợp với thực tiễn.
Hiện nay, có không ít người lao động đi làm từ năm 20 tuổi, đến khi 55 tuổi đã đủ thời gian hưởng lương hưu tối đa, nhưng để đủ tuổi nghỉ hưu phải chờ thêm thời gian quá dài. Trước đây, nam có tuổi hưu 60, nữ 55, nếu đóng 15 năm được hưởng 45%. Hiện nay, tuổi nghỉ hưu của nam là 62 và 60 cho nữ sẽ thiệt cho người lao động.
TS. Bùi Sỹ Lợi, nguyên Phó Chủ nhiệm Uỷ Ban xã hội của Quốc hội cho rằng mong muốn giảm tuổi nghỉ hưu của người lao động là mong muốn chính đáng. Tuy nhiên, việc sửa đổi Luật theo hướng này là điều bất khả thi. Bộ Luật Lao động 2019 được thực thi, tuổi nghỉ hưu không bị nâng lên một cách đột ngột mà được đi theo lộ trình. Đến năm 2028, tuổi hưu của lao động nam mới đạt 62 tuổi và đến năm 2035, tuổi hưu của lao động nữ mới đạt 60 tuổi. Quy định này đã được cân nhắc tính toán rất kỹ.
Trong pháp luật lao động hiện hành, nếu người lao động đủ điều kiện, đủ thời gian đóng bảo hiểm xã hội từ 20 năm trở lên và đang làm công việc độc hại, nguy hiểm, khó khăn hoặc những ngành nghề người lao động bị suy giảm khả năng lao động chỉ còn 61%, thì người lao động hoàn toàn có thể nghỉ hưu sớm. Trong thực tiễn, khi người lao động nghỉ hưu, nếu lương hưu không bằng tiền lương cơ sở, nhà nước phải bù cho người lao động sao cho bằng tiền lương cơ sở.
Giảm tuổi nghỉ hưu có bất lợi cho người lao động?
GS.TS Giang Thanh Long, Khoa Kinh tế học, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân cho biết, tuổi thọ trung bình của người Việt đang ngày càng cải thiện. Trong 20 năm, tuổi thọ trung bình của người Việt – cả nam và nữ – đã tăng thêm 5-6 tuổi, trong đó người lao động thường có tuổi thọ cao hơn tuổi thọ trung bình dân số. Vì vậy, việc tăng tuổi nghỉ hưu theo lộ trình là hợp lý và theo xu hướng chung của nhiều nước trên thế giới.
Tuy nhiên, nếu người lao động được nghỉ hưu sớm cùng với việc giảm số năm đóng bảo hiểm xã hội (ví dụ, từ 20 năm xuống còn 15 năm) để được hưởng lương hưu thì điều này đồng nghĩa với việc người lao động có thể có mức lương hưu thấp. "Mức hưởng hưu được dựa vào hai yếu tố, đó là tỷ lệ hưởng và mức đóng.
Trong đó, tỷ lệ hưởng phụ thuộc vào số năm tham gia – càng tham gia dài thì tỷ lệ hưởng càng cao (và có thể đạt tới 75% như quy định hiện nay), trong khi mức đóng được tính bằng trung bình của mức đóng trong suốt thời gian tham gia. Nếu điều kiện số năm tham gia bảo hiểm xã hội giảm xuống còn 15 năm hay 10 năm thì chắc chắn tỷ lệ hưởng sẽ thấp, thậm chí rất thấp.
Trên thực tế theo thống kê, có tới 80% những người trên tuổi nghỉ hưu vẫn đang làm việc. Điều đó cho thấy, sau khi nghỉ hưu, nhiều người vẫn có nhu cầu làm việc để có thêm thu nhập trang trải cuộc sống.
Người bị suy giảm khả năng lao động, hoặc làm nghề, công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, làm việc ở vùng đặc biệt khó khăn, có thể nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn nhóm khác đến 5 tuổi. Hiện Việt Nam có những chính sách, quy định về việc nghỉ hưu sớm vì các điều kiện sức khỏe khác nhau. Tuy nhiên để làm được, đòi hỏi chính sách khi giải quyết những vấn đề liên quan đến xác nhận sức khỏe phải minh bạch.
Các chuyên gia cho rằng, điều cần quan tâm bây giờ không phải là đề xuất giảm tuổi nghỉ hưu mà phải làm thế nào để phát triển, kết nối các ngành nghề phù hợp với từng lứa tuổi. Khi người lao động đã hết tuổi nghề ở những công việc nặng nhọc các trung tâm Dịch vụ việc làm ở các tỉnh, thành phố có thể giới thiệu người lao động tuổi cao sang làm những công việc dịch vụ phù hợp để có thêm thu nhập và tham gia bảo hiểm xã hội, khi về hưu có mức lương đủ sống.
Xem thêm video đang được quan tâm:
Sốt xuất huyết - Những sai lầm khiến bệnh chuyển nặng
