Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, đề xuất này không khả thi bởi 2 chính sách hoàn toàn khác nhau, do đó cần cân nhắc kỹ lưỡng…
Theo Bộ Tài chính, mục tiêu của đề xuất này là nhằm “cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính (TTHC), tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế và đóng BHXH; cắt giảm và đơn giản hóa TTHC như đơn vị SDLĐ chỉ khai và nộp thuế - BHXH tại một cơ quan; giảm thời gian kê khai thuế - BHXH (thực hiện trên cùng một tờ khai); cải thiện môi trường kinh doanh, giảm thanh kiểm tra việc nộp thuế và BHXH, minh bạch hoá TTHC và phát triển đối tượng tham gia BHXH”.
Cùng với đó, Bộ Tài chính cũng đưa ra 2 giải pháp. Giải pháp 1 (như hiện hành), đó là cơ quan Thuế và BHXH phối hợp thu BHXH theo quy chế phối hợp giữa Tổng cục Thuế và BHXH Việt Nam). Giải pháp 2, cơ quan Thuế thực hiện thu các khoản BHXH mang tính chất bắt buộc đối với đơn vị SDLĐ; song cơ quan thuế phải nắm vững nghiệp vụ thu BHXH, tổ chức sắp xếp lại bộ máy 2 cơ quan, số lượng lao động điều chuyển sau khi chuyển đổi mô hình.
Phân tích đề xuất trên, PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh - Khoa Tài chính Quốc tế (Học viện Tài chính) cho rằng, về nguyên tắc và mục đích, 2 khoản thu này tương đối khác nhau. Thuế liên quan tới khoản thu nhập của cá nhân và doanh nghiệp phải đóng cho ngân sách nhà nước theo chính sách thuế. Còn thu BHXH nhằm đảm bảo cho người lao động đã có thời gian cống hiến trong doanh nghiệp có được một khoản dự phòng và được trả theo tỉ lệ % sau khi đã hoàn thành thời gian lao động ở độ tuổi quy định.
Doanh nghiệp cần phải nộp BHXH cho người lao động.
“Đây là khoản người lao động bỏ ra trước để có một khoản quỹ; từ đó giúp họ có lương hưu, đảm bảo duy trì mức sống ở tuổi già. Một bên thu vào ngân sách nhà nước, còn một bên là thu gom lại nên 2 khoản thu không đồng nhất, nếu gộp cũng có cái dở”, ông Thịnh phân tích.
Ông Doãn Mậu Diệp - Thứ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội cho biết, đa số các quốc gia hiện nay vẫn thực hiện thu BHXH và thuế theo 2 cơ quan riêng biệt. Đơn cử: Nhật Bản quy định cơ quan BHXH chịu trách nhiệm vận hành Hệ thống Hưu trí quốc gia, quản lý về đối tượng tham gia BHXH, quỹ BHXH, quản lý lịch sử tham gia BHXH của người lao động, tư vấn các chế độ hưu trí, tính toán và chi trả các chế độ BHXH. Trung Quốc, Hàn Quốc đều giao cơ quan BHXH thu BHXH, chứ không phải giao cho cơ quan thuế. Do vậy, đề xuất này cần phải cân nhắc. Bởi chỉ cơ quan BHXH mới theo dõi được lịch sử tham gia BHXH của người lao động để giải quyết các chế độ (như chế độ hưu trí thì phải khoảng sau 30 năm mới thực hiện).
“Nếu chuyển thu BHXH sang cơ quan thuế sẽ dễ phát sinh những hệ lụy, thậm chí có thể sau 5 năm đã phải sửa đổi lại”, Thứ trưởng Doãn Mậu Diệp khẳng định.
Còn ông Mai Đức Chính - Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam khẳng định: “Lâu nay, doanh nghiệp luôn có 2 sổ lương: một sổ lương DN kê khai đóng BHXH với tiền rất thấp, chủ yếu tương đương mức lương tối thiểu vùng. Một sổ lương khác doanh nghiệp thực trả cho người lao động cao hơn rất nhiều, thông qua nhiều loại phụ cấp, hỗ trợ khác nhau. Do đó, chúng ta phải tiến tới liên thông kết nối thông tin thu thuế và BHXH để thu BHXH theo tiền lương doanh nghiệp kê khai thuế. Khi đó, doanh nghiệp quyết toán chi phí lao động bao nhiêu sẽ phải đóng BHXH bấy nhiêu, sẽ không còn chuyện 2 sổ lương nữa”.
Từ thực tế thực hiện chính sách BHXH, Thứ trưởng, Tổng giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thị Minh cho rằng: Đối tượng của cơ quan thuế và BHXH khác nhau. Cơ quan thuế theo dõi đầu mối doanh nghiệp. Còn cơ quan BHXH theo dõi đến từng cá nhân người lao động, suốt cả cuộc đời cho đến khi chi trả lương hưu và đến lúc chết thì chi trả tiền tuất. Thu thuế chỉ có một quy trình; trong khi thu BHXH có từ 8-9 quy trình như tư vấn, hướng dẫn, lập danh sách, xét duyệt, thẩm định và chi trả chế độ. Như vậy, không thể nào chuyển toàn bộ nhiệm vụ này sang cơ quan thuế thu được. Cải cách là rất tốt, nhưng phải thận trọng, tránh để đưa vào luật rồi khó thực hiện, lại phải sửa...