Đề xuất bỏ xét tuyển học bạ đại học từ 2026 - mở đường hay chặn lối?

Xét tuyển học bạ: Phương thức tuyển sinh chiếm tỷ lệ cao thứ hai

Tại Hội nghị về giáo dục đại học vừa qua, Bộ GD&ĐT đã lấy ý kiến về việc duy trì hay loại bỏ hình thức xét tuyển học bạ. Đây là động thái nhằm đánh giá lại chất lượng đầu vào, đặc biệt trong bối cảnh các phương thức tuyển sinh ngày càng đa dạng.

Theo Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD&ĐT), năm 2025, tổng số nguyện vọng xét tuyển đại học tăng đột biến, đạt 7,6 triệu lượt. Toàn hệ thống sử dụng 17 phương thức xét tuyển. Trong đó, thí sinh trúng tuyển bằng kết quả thi tốt nghiệp THPT chiếm 39,1%; xét học bạ chiếm tỷ lệ cao nhất với 42,4%; còn lại 18,5% thuộc các phương thức khác

Ông Nguyễn Tiến Thảo - Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD&ĐT) nhận định, mặc dù phương thức xét học bạ có tác động lớn đến kết quả trúng tuyển, nhưng mối tương thích giữa chất lượng đầu vào của nhóm thí sinh này với kết quả học tập sau đó vẫn là một câu hỏi lớn cần các trường ĐH nhìn nhận nghiêm túc. Ông Thảo đặt vấn đề: "Đã đến lúc chúng ta cần nhìn nhận lại trong thời gian tới có nên duy trì việc xét tuyển bằng học bạ nữa hay không".

Kết quả khảo sát từ hội nghị sẽ là căn cứ để Bộ GD&ĐT điều chỉnh quy định tuyển sinh ĐH năm 2026 và dự kiến sẽ được công bố ngay trong tháng 9 này, nhằm đảm bảo thí sinh có đủ thời gian chuẩn bị.

Nhiều ý kiến trái chiều

Đề xuất bỏ xét tuyển học bạ ngay lập tức gây ra nhiều ý kiến trái chiều. Bên cạnh một số ý kiến cho rằng loại bỏ phương thức này sẽ giúp cho việc tuyển sinh công bằng hơn vì điểm học bạ ở các trường chưa đồng nhất, giới chuyên môn nghiêng về giải pháp siết chặt quản lý thay vì hủy bỏ phương thức này một cách đột ngột.

Là một giáo viên có nhiều năm kinh nghiệm luyện thi đại học, thầy Vũ Khắc Ngọc - chuyên gia giáo dục tại Hệ thống Giáo dục HOCMAI bày tỏ quan điểm không nên bỏ hoàn toàn hình thức xét tuyển bằng học bạ mà cần nhìn nhận từ nhiều khía cạnh.

Theo thầy Ngọc, tuyển sinh thuộc quyền tự chủ của các trường đại học. Nếu xét tuyển bằng học bạ mang lại hiệu quả, khó có thể cấm hoàn toàn, vì đây cũng là cách đánh giá quá trình học tập quan trọng của học sinh. Thầy phân tích: "Nếu tuyển sinh chỉ dựa vào kỳ thi, việc đánh giá có thể không toàn diện. Thực tế có những trường hợp 'học tài thi phận' - học cả quá trình dài nhưng chỉ thể hiện qua một bài thi có thể không phản ánh đầy đủ năng lực. Do đó, việc đánh giá quá trình vẫn nên có vai trò nhất định".

Tuy nhiên, thầy Ngọc cũng thẳng thắn chỉ ra bất cập: điểm học bạ của học sinh thường tăng dần qua các năm, gây mất công bằng do điểm chuẩn học bạ chênh lệch lớn so với các phương thức khác. "Vấn đề cốt lõi nằm ở sự liêm chính trong đánh giá học sinh của giáo viên. Kết quả học bạ cần trung thực và phản ánh đúng năng lực, đó mới là gốc rễ. Nếu không giải quyết được tận gốc, mọi biện pháp khác chỉ mang tính đối phó".

Để hạn chế rủi ro, thầy Ngọc đề xuất Bộ GD&ĐT nên có giải pháp kỹ thuật, như: xây dựng cơ sở dữ liệu điểm học bạ toàn quốc; đối sánh kết quả học bạ với kết quả thi để cảnh báo; hoặc quy định tỉ lệ chỉ tiêu tối đa cho xét tuyển học bạ. "Ngoài ra, có thể áp dụng phương thức kết hợp, chẳng hạn xét tuyển học bạ nhưng yêu cầu điểm thi tốt nghiệp tối thiểu để đảm bảo chất lượng. Cách này buộc học sinh vẫn phải nỗ lực đạt ngưỡng điểm cần thiết chứ không thể hoàn toàn dựa vào điểm học bạ".

Dưới góc nhìn từ một giáo viên đang dạy tại một trường THPT công lập tại tỉnh Phú Thọ, cô Nguyễn Kim Dung bày tỏ sự lo lắng, đặc biệt là về những hệ lụy lâu dài đối với học sinh nếu loại bỏ phương thức xét tuyển bằng học bạ.

Cô Dung cho rằng, việc loại bỏ xét học bạ sẽ phủ nhận giá trị của cả quá trình dạy - học ở phổ thông, chỉ còn coi trọng một kỳ thi duy nhất. "Học bạ không chỉ là những con số, mà là minh chứng cho sự kết tinh của nỗ lực và kỷ luật học tập trong suốt ba năm cấp trung học. Việc công nhận học bạ chính là sự thừa nhận công sức và tâm huyết của cả thầy và trò".

Cô Dung phân tích, nếu chỉ căn cứ vào kết quả thi, học sinh dễ hình thành tâm lý đối phó, chỉ chú trọng kết quả sát hạch, làm lu mờ mục tiêu giáo dục hướng tới sự phát triển toàn diện. Phương thức xét học bạ, ngược lại, thúc đẩy học sinh chủ động, có trách nhiệm với kết quả học tập thường xuyên, tránh tình trạng bỏ bê quá trình để dồn sức vào giai đoạn ôn luyện cấp tốc.

Bên cạnh đó, cô Dung bày tỏ sự quan tâm thực tế đến áp lực thi cử: kỳ thi tốt nghiệp THPT những năm trở lại đây có mức độ phân hóa cao. Nếu bỏ xét học bạ, một lượng lớn học sinh trung bình khá sẽ mất đi cơ hội, phải lao vào vòng xoáy học thêm căng thẳng và làm gia tăng chi phí xã hội không cần thiết. Do đó, xét học bạ chính là một giải pháp nhân văn để giảm áp lực thi cử, giúp học sinh tự tin vì nỗ lực suốt ba năm được ghi nhận, tạo điều kiện cho các em theo đuổi bậc học cao hơn mà không bị gánh nặng tâm lý đè nén.

ThS. Phạm Thái Sơn - Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và Truyền thông, Trường ĐH Công Thương TP.HCM cũng đồng tình rằng xét tuyển học bạ vẫn phù hợp vì phản ánh quá trình học tập nhiều năm, giảm áp lực cho thí sinh và khuyến khích các em chú trọng học đều. Tuy nhiên, ThS. Phạm Thái Sơn cũng thừa nhận cần phải xem lại tính khách quan trong cách đánh giá học bạ hiện nay, đặc biệt là giữa các trường công lập và ngoài công lập.

3 lý do tăng tỷ lệ điểm học bạ từ kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025

SKĐS - Theo Quy chế thi tốt nghiệp THPT 2025 vừa được Bộ GD&ĐT ban hành, tỷ lệ tính điểm học bạ sẽ tăng lên 50%.