16 giờ 2 phút ngày 29/10/2015, Bệnh viện đa khoa (BVĐK) khu vực Triệu Hải chuyển lên BVĐK tỉnh Quảng Trị một nam thanh niên đang trong tình trạng lơ mơ với các vết thương rách da vùng đầu và mặt, cánh tay trái có xây xước, bụng mềm, chẩn đoán chấn thương sọ não do tai nạn giao thông cùng thông tin cá nhân ghi trên giấy chuyển tuyến là không rõ tên, 25 tuổi, địa chỉ ở xã Triệu Long, huyện Triệu Phong. Những kiểm tra cần thiết của kíp trực cấp cứu cho kết quả: mạch 100 lần/phút, thân nhiệt 37°C, huyết áp 120/80mmHg, nhịp thở bóp bóng, hôn mê tính theo thang điểm Glasgow: 7 điểm, liệt nửa người bên trái, đồng tử bên phải giãn 5mm, không đáp ứng ánh sáng, vết thương ở đầu, mặt, cẳng tay và hai gối. Chẩn đoán vào viện là chấn thương sọ não kín cộng với đa vết thương phần mềm. Kíp trực đã tiến hành đặt nội khí quản cho người bệnh thở ôxy rồi nhanh chóng đưa người bệnh vào điều trị tại Khoa Hồi sức tích cực - Chống độc (HSTC-CĐ)... 16 giờ 30 phút, bệnh án ngoại khoa lập cho nam thanh niên bị chấn thương sọ não do tai nạn giao thông vừa được Khoa HSTC-CĐ tiếp nhận điều trị có nét chữ tần ngần viết họ và tên của người bệnh là Vô Danh và không có người nhà theo nuôi ở dòng in “Họ tên, địa chỉ người nhà khi cần báo tin”. Bắt đầu từ đây, các thầy thuốc của Khoa HSTC-CĐ cùng đội ngũ y, bác sĩ, cán bộ và nhân viên y tế của BVĐK tỉnh Quảng Trị bước vào hành trình giúp Vô Danh sống dậy với tên mình, lại được gọi tên mình.
Nhận người bệnh không rõ tên tuổi và không có người thân đi cùng đang hôn mê và không nguyên vẹn hình hài, các y, bác sĩ Khoa HSTC-CĐ của BVĐK tỉnh Quảng Trị đã đặt nội khí quản đường miệng và đặt nẹp cố định cột sống cổ, tiêm và truyền thuốc, lấy máu để làm các xét nghiệm huyết học và xét nghiệm sinh hóa cơ bản, đưa đi chụp CT-scan sọ não và cột sống cổ, thực hiện chăm sóc cấp một tại giường bệnh. Hội chẩn được khoa tổ chức ngay sau đó và cuộc hội chẩn liên khoa lúc 19 giờ 50 phút tập trung phân tích các dữ kiện lâm sàng thể hiện trên hình ảnh chụp cắt lớp vi tính cho thấy máu tụ ngoài màng cứng vùng trán phải kích thước 7x4,7cm, máu tụ ngoài màng cứng vùng thái dương phải kích thước 6,3x2,6cm khoảng 150g chèn ép các rãnh cuộn não trán - thái dương phải, chèn ép não thất bên phải, phù não hai bán cầu, thoát vị dưới liềm đại não, đường giữa di lệch sang trái. Biết rõ sự nguy cấp đối với người bệnh đang bị đẩy tới lằn ranh mong manh giữa sự sống và cái chết trong hoàn cảnh đơn độc, BS. Lê Văn Lâm - Trưởng khoa HSTC-CĐ đã có một quyết định của trái tim người thầy thuốc đập vì nghĩa vụ luân lý cứu sống người bệnh: Phẫu thuật cấp cứu lấy máu tụ giải áp.
Các y, bác sĩ tận tình với Vô Danh suốt 4 tháng liền. Ảnh: Nguyễn Phúc
TS.BS. Ngô Tứ Minh ở Khoa Ngoại chấn thương - Bỏng của BVĐK tỉnh Quảng Trị được mời phẫu thuật mở sọ giải áp cho Vô Danh đã bước vào phòng mổ với lương tâm chức nghiệp của người thầy thuốc làm việc vì mục đích - sứ mệnh cứu người dù Vô Danh không có người nhà nộp viện phí và ký cam kết phẫu thuật. Bởi giữ gìn tính mạng của người bệnh là mệnh lệnh tối thượng, là nguyên tắc bất di bất dịch của nghề y và của người thầy thuốc. Và, với sự hợp sức hoàn hảo của các bác sĩ ngoại khoa Hồ Phan Trọng Quỳnh, Hoàng Thanh Khoa, Võ Ngọc Duy, bác sĩ định hướng gây mê hồi sức Trần Ngọc Trịnh cùng điều dưỡng viên của Khoa Phẫu thuật - Gây mê - Hồi sức, kíp phẫu thuật của TS.BS. Ngô Tứ Minh đã mở sọ trán - thái dương phải của Vô Danh để lấy bỏ khoảng 100cc huyết khối tụ ngoài màng cứng. Trong 120 phút của cuộc phẫu thuật cấp cứu mở sọ lấy máu tụ ngoài màng cứng giải áp, Vô Danh được xét nghiệm hòa hợp miễn dịch truyền máu nhóm máu B Rh , được thực hiện phản ứng chéo tại giường bệnh và áp dụng phương pháp vô cảm gây mê nội khí quản, được cầm máu động mạch màng não giữa, súc rửa và khâu treo màng cứng, đặt hai dẫn lưu sọ não, truyền máu an toàn,... Khi các bác sĩ đậy nắp sọ rồi đóng vết mổ hai lớp, trong không gian sáng tỏ và yên ắng đến mức có thể nghe sự vô thanh của những giọt dịch truyền đang rơi vang lên tiếng nói hy vọng về sự sống của Vô Danh từ trái tim của các thầy thuốc vừa thực hiện ca phẫu thuật mà không một kinh nghiệm y tế nào tiên lượng được rằng từ lúc đó hy vọng ấy sẽ cùng các y, bác sĩ đi qua quãng thời gian hơn 120 ngày đêm vất vả điều trị và chăm sóc người bệnh - ca bệnh có thể nói là vô tiền khoáng hậu ở BVĐK tỉnh Quảng Trị tính đến thời điểm này.
8 giờ ngày 30/10/2015, Khoa HSTC-CĐ nhận lại Vô Danh từ Khoa Phẫu thuật - Gây mê - Hồi sức trong tình trạng hôn mê sâu, thở qua bóp bóng nội khí quản, nhịp tim đều nghe rõ, bụng mềm, phổi thông khí đều. Trên giường bệnh số 9 trong buồng 1, Vô Danh nằm đầu cao 30°, thở máy xâm nhập, truyền tĩnh mạch và được cho ăn cháo cũng như sữa qua sonde dạ dày, chăm sóc cấp một. Từ lúc này, mỗi nhịp thở và từng chỉ số Glasgow hoặc tiếng phổi ran ẩm của Vô Danh gắn liền với hết ca trực của BS. Lê Văn Lâm tới ca trực của BS. Hoàng Ngọc Huỳnh rồi BS. Lê Xích Ma, BS. Lê Phước Đức, BS. Phùng Thế An; mỗi vết thương trên cơ thể, mỗi cơn sốt của Vô Danh và từng thìa sữa bát cháo, mỗi lần thay quần áo hàng ngày cho Vô Danh đều có bàn tay chăm sóc của các điều dưỡng Hoàng Oanh, Thúy Diễm, Thu Lài, Thùy Vân, Nhiễm Đan, Minh Khánh, Nguyễn Lan, Thu Bốn, Kim Oanh, Lê Ánh, Lê Lệ, Thu Thảo, Lê Huệ, Thảo Nhi, Trần Trúc. Ngày 31/10, đang an thần và thở máy đáp ứng tốt bỗng dưng Vô Danh sốt 38,5°C, máu chảy trào miệng được bác sĩ cho truyền hồng cầu khối đồng nhóm qua tĩnh mạch, điều dưỡng viên cho ăn cháo 4 giờ một lần qua sonde dạ dày và làm vệ sinh thân thể. Thay nhau theo dõi diễn biến của bệnh và điều trị cho Vô Danh đang bị sốt liên tục, Glasgow 6 điểm, phản xạ kém, tri giác như cũ và tiểu qua sonde, các bác sĩ Khoa HSTC-CĐ canh giữ sự sống của Vô Danh trong từng giây phút có lúc thật gấp gáp, có lúc tưởng chừng như đã ngưng lặng trên tầng 3 ở khối nhà D của BVĐK tỉnh Quảng Trị. Xác định Vô Danh bị giập não kèm xuất huyết dưới nhện và phù não, đang hôn mê sâu, tiên lượng thở máy kéo dài, ngày 5/11, Khoa HSTC-CĐ mời bác sĩ Khoa Tai-Mũi-Họng mở khí quản an toàn, đồng thời duy trì thở máy xâm nhập, kháng sinh phối hợp và dinh dưỡng hỗ trợ. Năm ngày sau, Vô Danh được điều trị vật lý trị liệu - phục hồi chức năng (PHCN) của tay, chân đã bị yếu, liệt với kỹ thuật tập vận động thụ động tay, chân mỗi ngày hai mươi phút ở Khoa Phục hồi chức năng nhưng đến ngày 23/11 thì phải tạm dừng do suy kiệt, hai bàn chân bị phù nề. Tiếp theo, Vô Danh vẫn trì trệ nhưng đã được bác sĩ chuyên khoa răng-hàm-mặt khâu vết thương sâu ở hàm mặt trái.
Sau 15 ngày điều trị tiếp theo, Vô Danh tự thở khá và chỉ số Glasgow giảm còn 2 điểm, phổi nghe ran ẩm rải rác, huyết động ổn, đáp ứng với điều trị nhưng lại sốt 38-39°C trong ngày 14/12/2015. Hình ảnh chụp Xquang số hóa vào ngày 16/12 cho kết quả hội chứng kẽ phổi phải, có ngày cho thấy mờ đáy phổi phải nên các bác sĩ lại phải cho thêm kháng sinh mạnh, vitamin C và truyền hồng cầu khối đồng nhóm. Đến ngày 22/12 tuy không còn sốt nhưng Vô Danh đã trở nên suy kiệt và vẫn nằm bất động trên giường bệnh đón Giáng Sinh năm 2015 rồi năm mới 2016 ở Khoa HSTC-CĐ. Sau Tết Dương lịch, những vùng tỳ đè trên cơ thể của Vô Danh bắt đầu lở loét và các vết loét rộng ra rất nhanh nên các điều dưỡng viên có thêm phần việc cắt lọc vết loét trên người Vô Danh. Không ít trong các nữ điều dưỡng viên của Khoa HSTC-CĐ đã hơn một lần rơi nước mắt khi trăn trở, làm vệ sinh, đo huyết áp, truyền dịch, cặp nhiệt độ cho Vô Danh đang có thể trạng da bọc xương, ăn qua sonde dạ dày, thở ôxy qua gọng kính, loét vùng chẩm, loét vai và vùng cùng cụt, tiểu qua bao,... Bệnh án của Vô Danh ngày một dày và nặng, phải mở thêm bệnh án tập hai trong khi Vô Danh vẫn mở mắt vô thần, ngày ngày vẫn được các điều dưỡng thay băng các vết loét rồi dọn dẹp chất thải, cho ăn cháo và uống sữa qua sonde, được đặt catheter tim mạch ngoại biên. Một chút hy vọng nữa lại lóe lên lúc 20 giờ ngày 24/1/2016 khi bác sĩ và điều dưỡng hỏi thì Vô Danh có dấu hiệu nhận biết và những biểu hiện hồi phục như mắt đảo linh hoạt, miệng ú ớ muốn nói. Từ lúc này, Khoa HSTC-CĐ áp dụng biện pháp phục hồi cho Vô Danh đồng thời với các bài tập vật lý trị liệu ở Khoa PHCN.
Một tuần trước Tết Nguyên đán, Vô Danh cũng có một suất quà Tết từ UBND tỉnh, Sở Y tế,... như những người bệnh điều trị nội trú sẽ ăn Tết tại bệnh viện và bởi Vô Danh vẫn nằm bất động nên các điều dưỡng của Khoa HSTC-CĐ đã nhận thay. Trong đêm trừ tịch, Vô Danh cùng các y, bác sĩ đón giao thừa và Tết Nguyên đán Bính Thân 2016 với tình trạng vẫn mở mắt vô thần, ăn uống qua sonde dạ dày, tiểu qua bao, thể trạng gầy, liệt cứng tứ chi, không nói được, các vết loét lan rộng. Sau những giờ bác sĩ PHCN tập vận động tứ chi và tập kéo giãn co rút gấp tứ chi đã liệt cứng, bác sĩ và điều dưỡng viên Khoa HSTC-CĐ thay nhau hỏi chuyện Vô Danh hàng tiếng đồng hồ, hết ca trực của người này tới ca trực của người khác: “Quê của em ở Triệu Phong à? Nếu đúng ở Triệu Phong thì em nhắm mắt, nếu sai thì mở mắt”. “Trong tên của em có chữ A như trên bảng chữ cái này không? Nếu có thì nhắm mắt còn nếu sai thì mở mắt”. “Ba của em tên chi? Nhà có mấy anh em? Em là con thứ mấy trong gia đình?”... Rất thủ công nhưng hàng trăm lần hỏi mà không được trả lời ấy của các thầy thuốc đã trở thành liệu pháp PHCN thật đặc biệt với một người bệnh vẫn nằm bất động là Vô Danh sau hơn 120 ngày cấp cứu và điều trị. Ngày 1/3, Vô Danh trả lời tên của mình là Lê Văn Hòa trong sự vui mừng của các y, bác sĩ và cái tên mang ý nghĩa rất đẹp ấy đã được các bác sĩ viết đường hoàng, ngay ngắn trong bệnh án khi mà toàn trạng của Hòa suy kiệt nặng, bị loét mục ở nhiều vùng trên toàn thân, nhất là bị loét vùng hai gai chậu. Bởi thương người bệnh và cảm mến, ưa thích cái tên Hòa nên các y, bác sĩ không gọi Vô Danh hay Võ Danh nữa và tiếp tục đưa Hòa đi tập PHCN vận động - kéo giãn tứ chi, vận động trị liệu hô hấp, liên tục hay đổi tư thế và làm vệ sinh, thay băng vết loét. Rồi đến khoảng 16 giờ của ngày 5/3/2016, từ đôi môi mấp máy rất nhẹ của Hòa phát ra tiếng nói mỏng như sương: “Tôi là Lê Văn Hòa... ở Hải Thượng, Hải Lăng...”.
Họ tên Lê Văn Hòa và bản quán Hải Thượng, Hải Lăng của người bệnh đã trải qua hơn 4 tháng sống thực vật mà không có người thân bên cạnh, được các y, bác sĩ tự nguyện chăm sóc như ruột thịt tại BVĐK tỉnh Quảng Trị ngay lập tức được cán bộ, nhân viên y tế của Khoa HSTC-CĐ đưa lên facebook, đồng thời liên lạc với người quen ở xã Hải Thượng để hỏi thêm về Lê Văn Hòa. Mấy phút sau, một người tên Sỹ ở Gia Lai vừa cập nhật thông tin và hình ảnh của Lê Văn Hòa trên Facebook đã gọi điện thoại cho một người bà con là ông Lê Văn Điều, 48 tuổi ở thôn Thượng Xá của xã Hải Thượng, huyện Hải Lăng với giọng nói như reo vì mừng: “Có tin thằng Hòa con trai anh ở BVĐK tỉnh Quảng Trị rồi,...”. 19 giờ ngày 5/3/2016, một người đàn ông gầy gò với dáng vẻ lam lũ đến Khoa HSTC-CĐ, nói với các y, bác sĩ trong cơn xúc động đến run rẩy và làm rơi nước mắt: “Cho tôi gặp thằng Hòa, tôi là cha nó!”. Vào giây phút trùng phùng cảm động ấy, Lê Văn Hòa lại được cha gọi tên mình trong cảm xúc yêu thương sau hơn 4 tháng mất tích với những kể lể chi tiết về tai nạn của con trai và câu chuyện tìm con của người cha. Bên những giọt nước mắt và đôi bàn tay vỗ về con trai mình của người cha ấy, các y, bác sĩ đã vừa tìm được người thân cho người bệnh tiếp tục điều trị, chăm sóc cùng nỗ lực đưa Hòa ra khỏi tình trạng liệt cứng tứ chi, tiểu không tự chủ và cơ thể bị suy mòn nặng. 10 giờ ngày 6/3, Hòa tự ăn được cháo; 20 giờ có tiếp xúc chậm, gọi và hỏi có biết, tự ăn được cháo và sữa, các điều dưỡng viên thay nhau trăn trở tư thế của Hòa nhưng đến 20 giờ ngày 7/3 thì Hòa lại phải ăn qua sonde dạ dày. Vì Hòa, những lo lắng, tất bật của các y, bác sĩ vẫn chưa ngơi khi Hòa cần được theo dõi huyết áp liên tục không xâm nhập và điện tim cấp cứu tại giường bệnh lúc 6 giờ 30 phút ngày 9/3, tay chân teo nhỏ và co rút gấp, loét đầu gối tuy Hòa đã bình tĩnh và nói được vài từ, gót chân có cải thiện. Vận động trị liệu hô hấp, thay băng, rửa vết thương, cứ hai giờ lại thay đổi tư thế một lần, vệ sinh răng miệng là những phần việc mà các y, bác sĩ chăm sóc Hòa thực hiện với lời nói và nụ cười động viên Hòa ngày một nhiều hơn bởi Hòa đã tỉnh, gọi hỏi biết, tự thở khá, ăn uống được nhưng có thêm vết loét ở hai khuỷu tay trong ngày 12/3 và tiếp xúc được, ăn được cháo lúc 20 giờ ngày 13/3; ngày 14/3 thì Hòa có biểu hiện gọi hỏi biết, trả lời được dù thân thể đã bị teo cơ, cứng khớp, loét vùng tỳ đè; 15 giờ ngày 21/3, Hòa có cảm giác ngứa và nổi ban đỏ toàn thân...
Hơn 4 tháng, các bác sĩ đã có nhiều đêm trực không ngủ bên Vô Danh, áp dụng các phương pháp điều trị và chăm sóc Vô Danh với những phương tiện kỹ thuật y tế và thuốc men cần thiết mà chi phí trên một trăm triệu đồng được Quỹ Phúc lợi, Hội Chữ thập đỏ và cán bộ, nhân viên của Bệnh viện đóng góp; các điều dưỡng viên đã có hàng trăm lần đi nhận cháo hoặc súp từ Nồi cháo tình thương vì người bệnh nghèo về cho Vô Danh ăn cùng hàng trăm lần lau rửa vết thương và làm vệ sinh thân thể rồi tập nói và tập vận động cho Vô Danh hoàn toàn miễn phí trong hơn một trăm hai mươi ngày Vô Danh hệt như “một khúc củi khô vô tri, câm lặng, mắt trợn tròng, ai đút thì ăn, ai đỡ thì dậy”. Góp sức chăm lo từng ngày cho Vô Danh, bác sĩ Hoàng Ngọc Huỳnh tự nhủ thực hiện trách nhiệm với người bệnh chưa rõ danh tính này như là một cách giữ gìn y đức, BS. Lê Văn Lâm đã nghĩ ra cái tên Võ Danh “nghe con người và thuần Việt hơn” để gọi thay tên Vô Danh với hy vọng có một phép màu sẽ tới, điều dưỡng Nguyễn Thị Hoàng Oanh thương và chăm sóc Vô Danh “còn ưu tiên hơn vì thấy rất tội nghiệp”,...
Cuối cùng, những hành động tự nguyện cùng sự tận tâm của các y, bác sĩ đã là phép màu thiên thần áo trắng làm nên sự hồi sinh của Lê Văn Hòa như lời nói vui mừng của BS. Trần Quốc Tuấn - Giám đốc BVĐK tỉnh Quảng Trị trong sáng 6/3/2016: “Vô Danh tỉnh rồi. Cậu ấy đã có người thân đến nhận mặt tối qua rồi. Đây có thể là một trong những điều tuyệt vời nhất đã xảy ra tại bệnh viện của chúng tôi”.
Quảng Trị, tháng 10/2016
