Hiện nay, khi con người đang phải đối mặt với sự ô nhiễm từ môi trường sống đến các hóa chất tồn dư trong thực phẩm, thuốc lá… chất lượng tinh trùng cũng bị de dọa nghiêm trọng. Bảo vệ tinh trùng cũng là bảo vệ cho chất lượng giống nòi được khỏe mạnh.
Ảnh minh họa
Những yếu tố gây hại tinh trùng
Làm việc quá sức, thường xuyên chịu áp lực công việc căng thẳng là nguyên nhân làm giảm số lượng tinh trùng. Chơi thể thao quá sức cũng có ảnh hưởng tương tự. Những người sinh hoạt tình dục quá độ, bừa bãi cũng khiến sức khỏe sinh sản giảm sút.
Môi trường ô nhiễm ảnh hưởng tới chất và lượng tinh trùng. Những người làm việc gần các chất phóng xạ càng có nguy cơ cao. Tinh trùng rất dễ bị tổn thương bởi môi trường như: phơi nhiễm với nhiệt độ cao, tiếp xúc với hóa chất độc hại. Những người làm việc trong các ngành nghề phải tiếp xúc với nhiệt độ cao: thợ rèn, thợ hàn, thợ luyện kim, đầu bếp... thường có suy giảm chất lượng tinh trùng. Một số chất ô nhiễm được ghi nhận có ảnh hưởng rõ rệt lên chất lượng tinh trùng bao gồm: các gốc ôxy tự do, các hóa chất diệt côn trùng, diệt cỏ (DDT, aldrin, dieldrin, PCPs, dioxin, furan...), một số hydrocarbon (ethylbenzene, benzene, toluen, xylen...), một số chất bảo quản, hóa chất có trong vật liệu xây dựng, nội thất... Tiếp xúc trong thời gian dài với kim loại nặng như chì, cadmium, arsenic làm giảm số lượng tinh trùng. Một lượng rất nhỏ kim loại nặng có trong tinh dịch có thể gây ức chế nhiều enzym quan trọng cho quá trình thụ tinh của tinh trùng.
Thuốc lá là thủ phạm gây ra những rối loạn về hoạt động tình dục, thậm chí có thể hủy diệt phong độ nam giới và cả khả năng sinh sản. Khói thuốc lá chứa rất nhiều độc tố gồm: nicotin, CO, các chất thuộc nhóm benzen... Thuốc lá làm giảm tuổi thọ của con người 5 - 8 năm, đồng thời làm giảm số lượng và mức độ di động của tinh trùng. Thuốc lá có thể gây ra các bất thường di truyền tinh trùng và ảnh hưởng lên các cháu bé sinh ra.
Uống nhiều rượu có thể làm giảm nồng độ testosteron và cũng làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng. Người hút thuốc kèm nghiện rượu đặc biệt có hại cho tinh trùng.
Việc dùng một số thuốc chữa bệnh có thể gây tổn hại tạm thời hay vĩnh viễn quá trình sinh tinh như hóa trị ung thư, hormon, cimetidin, sulphasalazine, spironolactone, các thuốc điều trị bệnh huyết áp.
Làm thế nào để có tinh trùng chất lượng tốt?
Chế độ ăn uống, tập luyện khoa học, giảm căng thẳng: Một chế độ ăn uống khoa học, đủ chất, nhiều chất xơ hằng ngày có thể cung cấp đủ selenium, kẽm, acid folic để sản xuất ra đủ số lượng tinh trùng và là tinh trùng có chất lượng. Cuộc sống có quá nhiều yếu tố gây căng thẳng (stress) và kéo dài có thể ảnh hưởng đến một số hormon cần để tạo ra tinh trùng. Vì vậy, hãy biết cách đẩy lùi căng thẳng, tự tạo niềm vui trong cuộc sống, biết cách thư giãn và nghỉ ngơi hợp lý để tăng cường sức khỏe.Vận động thân thể thường xuyên sẽ tốt cho sức khỏe nói chung và sức khỏe sinh sản nói riêng. Nên tập luyện thường xuyên một môn thể thao phù hợp với bản thân đều đặn mỗi ngày khoảng 60 phút, nên tập vừa sức, tránh gắng sức sẽ gây hiệu ứng ngược do tập luyện và không tốt cho sức khỏe. Nên mặc quần áo rộng rãi, chất liệu thoáng mát để quá trình sinh tinh diễn ra dễ dàng.
Kiểm soát cân nặng: Lượng mỡ của cơ thể quá nhiều hay quá ít có thể làm cho sự sản xuất các hormon sinh sản bị rối loạn, dẫn đến giảm số lượng tinh trùng và tăng tỷ lệ các tinh trùng bất thường. Để có thể sản xuất tinh trùng có chất lượng cao, nên giữ chỉ số khối lượng cơ thể (BMI) trong khoảng 20 - 25.
Tránh tiếp xúc các chất độc có trong môi trường: Nên cố gắng tránh tiếp xúc với các loại thuốc trừ sâu, thuốc diệt côn trùng, những hóa chất độc hại, các kim loại nặng, chì và những dung môi hữu cơ. Vì vậy, mặc đồ bảo hộ lao động, mang mặt nạ chống độc khi phải làm việc trong môi trường độc hại có thể làm giảm nguy cơ hấp thụ các chất độc thấm qua da, qua niêm mạc và vào phổi.
Bỏ thuốc lá và rượu: Việc cai thuốc lá có thể cải thiện đáng kể chất lượng tinh trùng, hoặc làm ngăn chặn tình trạng xấu hơn có thể xảy ra. Hãy hạn chế rượu ở mức cho phép: Với bia là khoảng 330ml, rượu vang: 125ml/ngày và tránh xa các chất ma túy, gây nghiện.
