Nguyên nhân và triệu chứng
Say tàu xe gây ra do sự xung đột của các luồng thông tin đến não. Tại não, trung tâm nôn nhận thông tin từ mắt, đường tiêu hóa và hệ thống tiền đình ở tai. Các triệu chứng say tàu xe gồm lợm giọng, đôi khi nôn mửa, tím tái, đau đầu và toát mồ hôi lạnh. Mọi phương tiện giao thông như đường không, đường thủy và đường bộ đều có thể sinh ra các triệu chứng say tàu xe.
Say tàu xe thường hay gặp ở trẻ nhỏ (trẻ từ 2 đến 12 tuổi). Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 2 năm tuổi hiếm khi bị say tàu xe, vì vậy, không cần điều trị. Tỷ lệ mắc say tàu xe giảm đáng kể theo độ tuổi. Mặc dù vẫn có một số người lớn say tàu xe. Say tàu xe cũng hay gặp ở những người mắc các chứng đau nửa đầu.
Phụ nữ cũng là đối tượng dễ bị say tàu xe, đặc biệt là những người đang trong kỳ kinh, mang thai hoặc đang điều trị bằng liệu pháp hormon.
Ngoài ra, một số người đang dùng kháng sinh, thuốc điều trị hen, thuốc chống trầm cảm, thuốc gây ngủ, thậm chí với một số thuốc giảm đau thông thường như ibuprofen và naproxen… cũng có thể bị say tàu xe.
Say tàu xe gây mệt mỏi, phiền toái cho nhiều người.
Dùng thuốc dự phòng say tàu xe như thế nào?
Hiện nay, có hai loại thuốc không kê đơn được sử dụng phổ biến để phòng ngừa các chứng say tàu xe:
Thuốc kháng histamin (dimenhydinate 50mg và cinnarizin 25mg): Để phòng và điều trị cảm giác buồn nôn trong say tàu xe. Thuốc tránh dùng cho người phì đại tuyến tiền liệt (vì khả năng gây bí tiểu tiện) và glaucom góc đóng (vì gây tăng nhãn áp), không nên dùng cho phụ nữ có thai và cho con bú. Thuốc nên uống trước khi lên xe 30 phút, có thể lặp lại sau 4 giờ. Tránh dùng cinnarizin cho người cao tuổi.
Scopolamin: Có tác dụng giảm co thắt, giảm sự kích thích và buồn nôn do say tàu xe, dưới dạng miếng dán ngay sau tai vài giờ (1- 4 giờ) trước khi lên xe vì như vậy thì các dược chất trong miếng dán mới có đủ thời gian ngấm vào da và máu. Tuyệt đối không được dán ở những nơi da nhạy cảm, bị trầy xước vì các dược chất sẽ thẩm thấu nhanh và có thể gây ngộ độc. Thuốc có tác dụng liên tục trong vòng 72 giờ, không dùng thuốc cho trẻ dưới 12 tuổi và phụ nữ có thai. Với trẻ trên 12 tuổi, người có trọng lượng dưới 40kg và người già thì chỉ nên dùng nửa miếng dán. Ngay khi có dấu hiệu mờ mắt, mệt mỏi thì cần tháo ngay miếng dán ra.
Biện pháp không dùng thuốc
Những điều nên làm:
Giảm thiểu những chuyển động lắc lư bằng cách ngồi phía trước xe ôtô hoặc ngồi giữa con tàu. Nếu ở trên máy bay, chọn vị trí ngồi ở gần cửa sổ và nhìn ra ngoài, ngồi ở khu vực phía trước và gần cánh máy bay thay vì ngồi ở những hàng ghế xa phía trước hoặc ở tận cùng phần đuôi. Nếu là xe buýt hay xe lửa, nên ngồi ở hàng ghế đối mặt với hướng đi phía trước.
Nhìn thẳng phía trước vào một điểm cố định, ví dụ: đường chân trời.
Hít thở không khí trong lành nếu có thể, bằng cách mở cửa sổ xe.
Nhắm mắt hoặc nằm xuống nếu có thể, hít thở thật chậm.
Đối với trẻ, nên làm trẻ sao lãng bằng cách nói chuyện, cho bé nghe nhạc hoặc hát cho bé nghe.
Có những quãng dừng chân ngắn để hít thở không khí, uống nước hoặc dạo bộ.
Uống một tách trà gừng trước khi lên xe khoảng 30 phút. Trong suốt hành trình đi xe, nên ngậm một lát gừng tươi. Với trẻ em thì có thể cho ăn kẹo gừng, uống trà gừng pha đường. Gừng thích hợp cho người lái xe bị say tàu xe vì không gây buồn ngủ và có thể là lựa chọn có giá trị khi sử dụng cho phụ nữ mang thai.
Những điều không nên làm:
Đọc sách, xem phim hay sử dụng thiết bị điện tử.
Nhìn vào những vật thể đang chuyển động, như xe ôtô di chuyển trên đường hoặc sóng nước.
Ăn quá no, ăn thức ăn cay hoặc uống bia rượu, cà phê trước và trong suốt quá trình di chuyển.
