Rối loạn tiền đình (RLTĐ) có thể gặp ở mọi lứa tuổi. Hiện nay, chứng bệnh này còn tấn công nhiều vào nhóm người lao động trí óc, làm việc văn phòng.
Đối tượng nào có nguy cơ bị RLTĐ?
Tuổi tác: Càng lớn tuổi càng tăng nguy cơ bị các bệnh lý gây chóng mặt, choáng váng, đặc biệt là cảm giác mất thăng bằng (dễ ngã, đi không vững...).
Tiền sử bị chóng mặt: Nếu bạn đã từng bị chóng mặt trước đây thì bạn có nguy cơ cao bị chóng mặt trong tương lai, tái đi tái lại nhiều lần.
Môi trường sống và làm việc: quá ồn, thời tiết khó chịu khi chuyển mùa... Một thực tế cho thấy RLTĐ rất dễ xảy ra ở những người làm việc trong môi trường văn phòng như dân công sở, học sinh sinh viên... Nguyên nhân do đây là những đối tượng thường ngồi nhiều, ít vận động làm tắc nghẽn hoặc co thắt động mạch cột sống thân nền dẫn đến rối loạn tuần hoàn gây thiếu máu nuôi vùng não bộ và bị RLTĐ. Những người thường xuyên bị căng thẳng, stress cũng là những đối tượng có khả năng mắc bệnh cao.
Nên dành thời gian thay đổi tư thế, tập luyện nhẹ nhàng trong giờ làm việc để phòng bệnh.
Nguyên nhân và triệu chứng
Chứng RLTĐ thường xảy ra vào lúc nửa đêm, gần sáng. Khi người bệnh tỉnh dậy không ngồi lên được do hoa mắt, chóng mặt, buồn nôn và có thể nôn. Người lao đao, choáng váng, mất thăng bằng, đi dễ bị ngã, cũng có trường hợp bị sang chấn. Khi thay đổi tư thế như nghiêng người từ trái qua phải hoặc ngược lại là chóng mặt, buồn nôn. Nhẹ thì thoáng qua nhưng nếu nặng thì không thể thay đổi tư thế được và nôn.
RLTĐ không phải là một bệnh mà là một hội chứng, báo hiệu nguy cơ của một bệnh lý nào đó. Dựa vào vị trí tổn thương của hệ tiền đình, người ta chia RLTĐ làm 2 loại:
RLTĐ ngoại biên: Chiếm 90 - 95% bệnh nhân bị RLTĐ. Biểu hiện đặc trưng là chóng mặt khi thay đổi tư thế, cơn chóng mặt thường thoáng qua, chỉ xảy ra trong một thời gian ngắn, chúng xuất hiện khi thay đổi tư thế như lắc đầu, từ tư thế nằm chuyển sang ngồi. Tuy nhiên, RLTĐ ngoại biên còn có thể gây tình trạng chóng mặt thật nặng và kéo dài, người bệnh không thể đi đứng được, không thể từ nằm sang ngồi được. Đặc biệt, cơn chóng mặt thường kèm theo nôn ói nhiều và kéo dài, ù tai, giảm thính lực, nặng đầu, khó tập trung... Chóng mặt hay xảy ra ở những người làm việc văn phòng, do ngồi nhiều trong phòng lạnh nên vùng cột sống cổ dễ bị nhiễm lạnh, lâu ngày làm co thắt động mạch cột sống thân nền dẫn đến RLTĐ ngoại biên.
RLTĐ trung ương: Là bệnh lý thường gặp của tình trạng thiểu năng tuần hoàn não, người bệnh đi đứng khó khăn, khi thay đổi tư thế bị choáng váng, chóng mặt, thỉnh thoảng kèm theo nôn ói. RLTĐ trung ương là do có sự tổn thương nhân tiền đình, tổn thương đường liên hệ của các nhân dây tiền đình ở thân não, tiểu não mà nguyên nhân có thể là do động mạch mang máu đến nuôi não bộ bị thiểu năng bởi tình trạng xơ mỡ động mạch... Ở giai đoạn đầu, các triệu chứng của bệnh thường nhẹ như mất ngủ, người mệt mỏi. Thời gian sau, người bệnh thấy chếnh choáng, trở mình thấy lao đao, ngồi dậy khó khăn, nhất là vào buổi đêm về sáng.
Lưu ý: Hội chứng RLTĐ nếu không điều trị tích cực sẽ kéo dài, tái diễn liên tục, để lại những di chứng mất thăng bằng, lảo đảo, mắt mờ nhòe, chân tay tê bì, run rẩy, suy yếu mệt mỏi một thời gian, ảnh hưởng rất nhiều tới sức khỏe.
Người bệnh RLTĐ cần cảnh giác với các triệu chứng như: cơn nhức đầu bất thình lình, mờ mắt, giảm thính giác, nói khó khăn, tay chân run rẩy, lảo đảo muốn ngã, đau ngực hoặc nhịp tim nhanh chậm bất thường... rất có thể đó là dấu các bệnh nặng như tai biến động mạch não, u bướu não...
Chế độ ăn giảm thiểu RLTĐ
Nên ăn nhiều rau xanh như rau cải cúc, cải xoong, rau ngót, các loại đỗ, đậu..., các sản phẩm từ sữa. Bổ sung hoa quả tươi chứa các loại vitamin có trong táo, cam, lê, chuối... tăng cường khả năng miễn dịch cho cơ thể. Hạn chế sử dụng các loại thực phẩm và đồ uống có lượng đường, muối cao, các đồ ăn nhanh. Không sử dụng các thực phẩm và đồ uống có chứa chất kích thích cafein (cafein khiến tình trạng ù tai tăng lên). Hạn chế rượu, bia (bia tác động lên hệ thần kinh trung ương gây ra các cơn đau đầu). Uống đủ lượng nước từ 1,5 - 2,0 lít/ngày. Không hút thuốc lá.
Tập luyện là giải pháp phòng bệnh hiệu quả
RLTĐ rất dễ xảy ra ở những người làm việc văn phòng. Do đó, để phòng bệnh, nên đứng lên, vận động giữa thời gian ngồi làm việc. Việc tập luyện cho vùng cổ vai gáy cũng rất cần thiết. Cần tập luyện kiên trì, thường xuyên, nhẹ nhàng nhưng đúng động tác. Một số bài tập có tác động cải thiện RLTĐ như yoga, dưỡng sinh, suối nguồn tươi trẻ... có thể tham khảo và áp dụng nếu phù hợp.
Bên cạnh việc tập thể dục đều đặn, người bệnh cần điều chỉnh các thói quen, lối sống: tránh thay đổi tư thế đột ngột; không lái xe hoặc điều khiển máy móc có động cơ mạnh; giảm thiểu căng thẳng, lo âu, hoảng hốt; tránh leo trèo cao; không đọc sách báo khi ngồi trên ôtô; ngồi hoặc nằm ngay khi cảm thấy chóng mặt...