Để bướu cổ không còn là nỗi lo

Bướu cổ là gì?

Bướu cổ (bướu tuyến giáp) là loại bệnh khá phổ biến. Theo nghiên cứu, tỉ lệ mắc bệnh bướu cổ chung là 6,6, riêng khu vực miền núi lên đến 11,7%, trung du là 6,7%, đồng bằng là 6,5% và thành thị là 5%. Bướu cổ có thể gặp ở mọi lứa tuổi, mọi giới tính, nhưng tỷ lệ bệnh nhân mắc ở nữ giới cao gấp 10 lần nam giới.

Tỷ lệ mắc bướu cổ ở phụ nữ cao gấp 10 lần nam giới (ảnh minh hoạ)

Có nhiều loại bướu cổ, bao gồm: Phình giáp lan tỏa hay có hạt, viêm giáp, bướu lành, ung thư. Tất cả được xếp làm 3 nhóm: Dạng lành tính, ung thư và rối loạn chức năng nội tiết tuyến giáp.

Bướu cổ lành tính, mặc dù mang tên là lành tính, thế nhưng loại bướu cổ này cũng gây không ít ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống người mắc. Tình trạng này không chỉ khiến họ cảm thấy tự ti vì mất thẩm mỹ mà đáng lo ngại hơn nếu bướu phát triển với kích thước to sẽ gây nuốt vướng hoặc khó nuốt, khó thở (do chèn vào đường thở hoặc thòng vào lồng ngực), chèn ép tĩnh mạch chủ trên gây phù ở các vị trí như mặt, cổ, lồng ngực và cả hai tay. Trong một số trường hợp, người bị bướu cổ xuất hiện các biểu hiện của cường giáp. Đặc biệt nghiêm trọng hơn cả là nếu không có biện pháp khắc phục đúng cách, bướu cổ lành tính có thể tiến triển thành bướu cổ ác tính.

Bướu cổ ác tính là loại ung thư gây xâm lấn các cơ quan xung quanh, nhất là dây thần kinh quặt ngược thanh quản sẽ gây khàn tiếng, khó nói, nói hai giọng,… hoặc khi bướu di căn sẽ gây tổn thương gan, phổi, xương, não,… Có khoảng 5% khối u tuyến giáp là ác tính.

Khi bướu cổ có rối loạn chức năng nội tiết như suy giáp hoặc cường giáp ảnh hưởng đến nhiều cơ quan trong cơ thể như gây kiệt sức, sụt hoặc tăng cân, hồi hộp ở ngực, mất ngủ, rụng tóc, run tay, đổ mồ hôi. Bệnh này đặc biệt ảnh hưởng nghiêm trọng tới phụ nữ, trong nhiều trường hợp có thể làm giảm khả năng sinh sản, gây sảy thai, ảnh hưởng thai nhi (đối với phụ nữ có thai).

>>> XEM THÊM: Bệnh bướu cổ có lây không TẠI ĐÂY.

Nguyên nhân gây bướu cổ

Những nguyên nhân gây bướu cổ thường gặp có thể kể đến như:

Thiếu hụt iod: Iod rất cần thiết trong việc sản xuất hormone tuyến giáp, nếu thiếu chất này, tuyến giáp sẽ phình to ra do phải làm việc nhiều hơn bình thường.

Thiếu iod có thể là nguyên nhân gây ra bướu cổ (ảnh minh hoạ)

Nguyên nhân thứ hai là do hệ miễn dịch bị suy yếu. Bình thường, hệ miễn dịch chịu trách nhiệm bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân như virus, vi khuẩn, tế bào bất thường xuất hiện trong cơ thể, như tăng sinh tế bào, dị sản tế bào,… Nhưng khi hệ miễn dịch suy yếu, chức năng này bị suy giảm làm cho một bộ phận của mô tuyến giáp tăng sinh bất thường dẫn đến u tuyến giáp. Ngoài ra, sự suy yếu của hệ miễn dịch làm cho hoạt động của chúng bị rối loạn cũng khiến cho tuyến giáp sản xuất hormone quá nhiều (cường giáp) hoặc quá ít (nhược giáp). Cụ thể, khi hệ miễn dịch suy yếu dẫn đến hoạt động bị rối loạn nên đã nhận nhầm các tế bào lành trong cơ thể là tác nhân gây hại, trong trường hợp này là tuyến giáp nên đã sinh ra kháng thể tự sinh tấn công cơ quan nội tiết này (hiện tượng tự miễn). Đây cũng là nguyên nhân chính gây nên các bệnh tuyến giáp nói chung và bệnh bướu cổ nói riêng.

- Trong hội chứng cường giáp: Hệ miễn dịch rối loạn khiến cho cơ thể sản sinh ra kháng thể tự sinh tương tự như TSH ở tuyến yên là TSAb, kích thích tuyến giáp phình to ra (bướu cường giáp) và tăng tiết T3, T4. Cơ thể (tuyến yên) phản ứng lại bằng cách giảm tiết TSH làm cho nồng độ TSH trong máu thấp.

- Trong hội chứng nhược giáp (suy giáp do tự miễn): Hệ miễn dịch bị suy yếu, rối loạn dẫn đến nhận nhầm mô tuyến giáp là tác nhân gây hại nên sản xuất ra kháng thể tự sinh tiêu diệt chúng. Điều này làm cho tuyến giáp bị phá hủy, suy giảm chức năng và từ đó giảm tiết T3, T4. Để duy trì hoạt động của tuyến giáp, cơ thể (tuyến yên) phản ứng lại bằng cách tăng tiết TSH, để kích thích tuyến giáp tăng cường sản xuất hormone. Điều này cũng đồng nghĩa với việc các tế bào lành còn lại của tuyến giáp phải hoạt động nhiều hơn “bù đắp” cho phần việc của các tế bào đã bị tổn thương để sản xuất đủ lượng hormone cần thiết, làm cho tuyến giáp phình to ra và hình thành nên bướu ở cổ (bướu cổ nhược giáp).

Ngoài ra, một số phương pháp xử lý cường giáp như sử dụng iod phóng xạ, dùng thuốc điều trị kháng giáp trạng hoặc phẫu thuật tuyến giáp có thể gây ức chế quá trình tổng hợp hormone tuyến giáp dẫn đến suy giáp sau điều trị cường giáp.

Yếu tố bẩm sinh hoặc di truyền: Một số trường hợp bệnh có tính chất gia đình, thường là do các rối loạn tuyến giáp bẩm sinh.

>>> XEM THÊM: Cường giáp có tự khỏi được không TẠI ĐÂY.

Làm thế nào để đẩy lùi bướu cổ?

Tùy thuộc vào tình trạng bệnh mà bác sĩ sẽ đưa ra những phương án xử lý bướu cổ phù hợp. Một số phương án phổ biến trong điều trị bướu cổ có thể kể đến như:

- Bướu cổ lành tính: Kế hoạch điều trị thích hợp nhất là thay đổi chế độ ăn, bổ sung thực phẩm bảo vệ sức khỏe để giúp tăng cường chức năng tuyến giáp, điều hòa hệ miễn dịch, bổ sung lượng iod cần thiết, làm tiêu dần khối bướu và tránh tái phát. Nếu bướu quá lớn và gây chèn ép thì phương án phẫu thuật có thể được lựa chọn. Tuy nhiên, chuyên gia nội tiết khuyến cáo rằng, phẫu thuật bướu cổ chỉ nên thực hiện khi thật sự cần thiết bởi có thể dẫn đến biến chứng suy giáp hậu phẫu.

- Bướu cổ nhược giáp: Nếu bị bướu cổ nhược giáp, thuốc thay thế hormone tuyến giáp sẽ được chỉ định. Các loại thuốc này sẽ làm chậm việc giải phóng hormone kích thích tuyến giáp (TSH) từ tuyến yên, giúp bướu nhỏ lại. Tuy nhiên, cần thận trọng với một số tác dụng phụ như: Đau ngực, đổ mồ hôi, nhức đầu, tim đập nhanh, ảnh hưởng đến gan, thận,...

- Bướu cổ cường giáp: Người bệnh thường được cho uống iod phóng xạ, iod sẽ theo máu đến tuyến giáp để phá hủy tế bào, giúp giảm kích thước bướu sau 12 – 18 tháng, mặc dù vậy, phương pháp này có thể khiến tuyến giáp hoạt động kém, dẫn đến suy giáp sau điều trị cường giáp. Ngoài ra, thuốc kháng giáp có thể sẽ được chỉ định để giảm triệu chứng, tuy nhiên, tác dụng phụ của thuốc là làm mất bạch cầu hạt và gây suy giáp nên cần thận trọng khi sử dụng. Trường hợp bướu cường giáp phát triển lớn, điều trị nội khoa không đem lại hiệu quả thì phương án phẫu thuật có thể được chỉ định, nhưng biến chứng suy giáp hậu phẫu có thể xảy ra và người bệnh phải bổ sung hormone tổng hợp suốt đời.

- Bướu cổ ác tính: Mặc dù phẫu thuật là phương pháp điều trị chính với trường hợp này nhưng người bệnh có thể gặp biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt là suy giáp sau phẫu thuật và phải bổ sung hormone thay thế suốt đời.

Giải pháp hiệu quả, an toàn cho người bệnh bướu cổ

Như đã trình bày ở trên, các bệnh lý tuyến giáp nói chung và bệnh bướu cổ nói riêng đều xuất phát chủ yếu từ nguyên nhân rối loạn miễn dịch trong cơ thể. Do đó, mục tiêu xử lý của các bệnh lý tuyến giáp, trong đó có bướu cổ là: Ổn định hệ miễn dịch, điều hòa chức năng tuyến giáp (phần gốc bệnh); làm mềm và giảm kích thước bướu cổ, giảm nhẹ triệu chứng bệnh, giảm mệt mỏi (phần ngọn bệnh).

Để đạt được mục tiêu trên, nhiều người bệnh đã tìm đến sản phẩm có chiết xuất từ thiên nhiên với tác dụng phòng ngừa và hỗ trợ đẩy lùi bướu cổ nói riêng cũng như các bệnh lý về tuyến giáp nói chung. Hải tảo (hay còn gọi là rong mơ, rong biển, rau mã vị) được biết đến là một “siêu thực phẩm”, là một vị thuốc quý giúp hỗ trợ điều trị nhiều bệnh nguy hiểm, đặc biệt là các bệnh lý của tuyến giáp trạng. Theo đông y, hải tảo có vị đắng, mặn, tính hàn, quy vào các kinh: Phế, tỳ, thận, có tác dụng nhuyễn kiên, tiêu đờm, lợi thủy, tiết nhiệt, giúp mềm khối u trong các trường hợp bướu cổ. Còn theo tây y, hải tảo chứa nhiều dưỡng chất giúp nuôi dưỡng, tăng cường hệ miễn dịch tuyến giáp, điều hòa hormone tuyến giáp. Nên có thể thấy, xét theo cả phương diện đông - tây y, thì hải tảo là một vị thuốc quý giúp tác động lên cả phần gốc của bệnh (hệ miễn dịch, hormon tuyến giáp) và phần ngọn của bệnh (khối bướu và các triệu chứng bệnh).