Bà Phạm Khánh Phong Lan dẫn chứng, có trường hợp đảng viên sinh con thứ 3, bác sĩ kết luận dù đã dùng biện pháp tránh thai nhưng vẫn có con. Bác sĩ phải làm việc với cơ quan chức năng để xác nhận xem việc cấp Giấy chứng nhận mang thai ngoài ý muốn có đúng hay không.
"Cán bộ đảng viên sắp đến kỳ bổ nhiệm mà sinh con thứ 3 là coi như xong rồi; nhất là gần đại hội đảng bộ cơ sở, có người không có khuyết điểm gì nhưng bị đơn thư là sinh con thứ 3", ĐBQH Phạm Khánh Phong Lan nói.
Từ ý kiến và phân tích trên, đại biểu đề nghị cơ quan chức năng sớm sửa đổi các quy định này. Quy định kỷ luật đảng viên sinh con thứ 3 có thể đúng ở giai đoạn trước nhưng hiện tỷ suất sinh của Việt Nam xuống thấp thì cần thay đổi quan điểm về sinh con.
Cùng nêu ý kiến về vấn đề này, ĐBQH Nguyễn Thiện Nhân – Đoàn ĐBQH TP HCM cho biết, bản thân ông từng kiến nghị cơ quan có thẩm quyền bỏ quy định kỷ luật đảng viên sinh con thứ 3 để phù hợp với tình hình mới.
Đại biểu Nguyễn Thiện Nhân cho rằng, thời đại ngày nay, những gia đình nào cảm thấy không nuôi được con, tự họ đã sinh ít con. Chỉ gia đình nào đủ điều kiện nuôi con tốt, mới sinh nhiều con. Trong khi tỷ suất sinh của Việt Nam đang giảm nhanh nên cấp có thẩm quyền cần sớm sửa quy định, để tháo gỡ rào cản, xóa bỏ tâm lý cho cán bộ, đảng viên không dám sinh con thứ 3. Bỏ quy định kỷ luật đảng viên sinh con thứ 3 cũng giúp truyền thông đến người dân về chính sách dân số trong tình hình mới.
Ông Nguyễn Thiện Nhân bày tỏ lo lắng khi năm 2023, mức sinh của Việt Nam là 1,96, trong khi mức sinh thay thế lý tưởng là 2,1 con trên mỗi phụ nữ. Cách đây 7 năm, Trung ương yêu cầu giữ vững tổng tỷ suất sinh thay thế, nhưng hiện tại đã không giữ được.
Đại biểu Nguyễn Thiện Nhân đề xuất: "Tôi tha thiết đề nghị Chính phủ bổ sung chỉ số tổng tỷ suất sinh thay thế vào báo cáo KT-XH để có biện pháp nâng mức sinh. Đây là chỉ tiêu hệ trọng quốc gia, liên quan đến phát triển con người, bền vững của đất nước".
Đồng thời, ông Nguyễn Thiện Nhân mong Chính phủ sớm công bố mức sống tối thiểu và tiền lương đủ sống tối thiểu cho gia đình 4 người. Lương đủ sống tối thiểu là một người đi làm nuôi được người phụ thuộc và nuôi được con. Khi đó chúng ta mới nâng được tỷ suất sinh, mỗi gia đình có 2 con. Nếu không công bố mức lương đủ sống tối thiểu và không nâng mức này thì chúng ta không có cách nào nâng cao tỷ suất sinh được.
Chính phủ cũng cần xây dựng bộ chỉ số hạnh phúc của người Việt Nam, có tham khảo thế giới, để làm sao xây dựng cuộc sống của người Việt Nam hạnh phúc. Các địa phương căn cứ vào bộ chỉ số hạnh phúc quốc gia để có chính sách phát triển phù hợp.