Coi dân số là nguồn lực quan trọng cho phát triển bền vững
Thảo luận tại tổ liên quan đến Luật Dân số, ĐBQH Trần Thị Hiền - Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Bình tán thành với sự cần thiết ban hành Luật Dân số. Đây là bước phát triển quan trọng đánh dấu việc chuyển hướng chính sách từ dân số kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển.
Theo đại biểu, nếu như trước đây mục tiêu chính của chính sách dân số là kiểm soát mức sinh để ổn định quy mô dân số, thì nay, trong bối cảnh bước vào giai đoạn già hóa nhanh, giảm sinh, mất cân bằng giới tính khi sinh đòi hỏi phải khẩn trương luật hóa cách tiếp cận mới, coi dân số là nguồn lực quan trọng cho phát triển bền vững.
Do đó, đại biểu cho rằng, dự thảo Luật Dân số cần phải có điều khoản minh bạch về chính sách dân số và phát triển. Đồng thời cần quy định một số chính sách quan trọng như: Ghi nhận chính thức về chính sách dân số và phát triển thay thế cho chính sách kế hoạch hóa gia đình, đồng thời thể hiện rõ nội hàm về dân số và phát triển.
Đại biểu Trần Thị Vân - Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Ninh phát biểu tại phiên thảo luận tổ sáng 23/10.
Cũng góp ý tại phiên thảo luận về dự án Luật Dân số, ĐBQH Trần Thị Vân - Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Ninh bày tỏ sự nhất trí cao với việc mở rộng phạm vi của luật.
Đại biểu Trần Thị Vân cho biết, đoàn Bắc Ninh đã tổ chức lấy ý kiến rất sâu rộng và đồng tình cao với việc dự luật chuyển trọng tâm từ kế hoạch hóa gia đình sang các vấn đề toàn diện về quy mô, cơ cấu, chất lượng và già hóa dân số.
Đại biểu đánh giá các chính sách trong dự thảo có tính nhân văn rất cao, phù hợp bối cảnh mới. "Đặc biệt là việc chúng ta khuyến khích thay vì áp đặt. Cần trao quyền cho người dân tự quyết định số con. Điều này thể hiện sự tôn trọng quyền con người, phù hợp xu hướng quốc tế và là giải pháp đối phó với sự già hóa dân số của Việt Nam," đại biểu Vân nhấn mạnh.
Nhà nước có chính sách đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao kỹ thuật, khoa học công nghệ, đào tạo nhân lực để nâng cao chất lượng phục vụ dân số, đáp ứng nhu cầu của nhân dân; có chính sách đãi ngộ với đội ngũ cán bộ làm công tác dân số; khuyến khích xã hội hóa trong hoạt động đầu tư xây dựng các cơ sở sản xuất, phân phối, cung cấp các phương tiện, dịch vụ trong lĩnh vực dân số.
Mức sinh giảm sâu kỷ lục, ĐBQH nêu loạt biện pháp khuyến sinh
Đại biểu Trần Thị Vân cũng đưa ra cảnh báo về tốc độ giảm sinh đáng báo động và đề xuất nhiều giải pháp hỗ trợ thiết thực để thực hiện mục tiêu khuyến sinh.
Về mức sinh giảm nhanh và sâu nhất lịch sử, cung cấp các số liệu thống kê đáng báo động, ĐBQH Trần Thị Vân cho biết mức sinh thay thế đảm bảo là 2,1 con/phụ nữ, nhưng con số này đang giảm nghiêm trọng.
Cụ thể, năm 2021 là 2,11 con/phụ nữ; năm 2022 là 2,01 con; năm 2023 là 1,96 con; và đến năm 2024 chỉ còn 1,91 con trên một phụ nữ.
"Đây là mức giảm nhanh và sâu nhất trong lịch sử của Việt Nam," đại biểu cảnh báo. "Đặc biệt là với các thành phố lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh hay Đà Nẵng, mức này chỉ có trên một con thôi."
Theo bà Vân, những số liệu này là cảnh báo cấp thiết, cho thấy sự cần thiết phải nâng Pháp lệnh Dân số 2003 thành Luật Dân số để có tính pháp lý cao hơn.
Đại biểu phân tích, tất cả các chính sách trong dự án luật đều hướng tới mục tiêu sinh đủ hai con. Ví dụ, phụ nữ sinh từ con thứ hai mới được nghỉ thêm 1 tháng (tổng 7 tháng), nam giới được nghỉ thêm 5 ngày, hay phụ nữ dân tộc thiểu số sinh đủ hai con trước 35 tuổi được hỗ trợ tiền.
Để các chính sách khuyến sinh này thực sự hiệu quả, bà Vân đề nghị giải quyết các rào cản thực tế, bao gồm: giảm chi phí nuôi dưỡng, giải quyết vấn đề dịch vụ trông trẻ (hiện rất thiếu và đắt đỏ cho trẻ dưới 2 tuổi), và chia sẻ trách nhiệm của nam giới.
Về chính sách hỗ trợ tiền (ví dụ 2 triệu đồng như trước đây), đại biểu đề nghị không quy định cụ thể số tiền mà nên quy về mức lương cơ bản, để chính sách không bị lạc hậu khi giá cả tăng.
Đặc biệt, đối với chính sách ưu tiên mua nhà ở xã hội, ĐBQH Trần Thị Vân đề nghị một sự thay đổi mang tính thực chất: "Tại sao chúng ta không đưa thẳng vào là đối tượng được hưởng chính sách mua nhà ở xã hội chứ không phải ưu tiên?"
Bà Vân lý giải, nếu chỉ quy định "ưu tiên" thì rất khó thực hiện. Cần phải bổ sung nhóm phụ nữ sinh đủ hai con nằm trong đối tượng được mua nhà ở xã hội để đảm bảo tính khả thi của chính sách.
Bên cạnh đó, đại biểu cũng bày tỏ sự quan tâm đặc biệt đến Điều 17 về chính sách hỗ trợ chăm sóc phục vụ người cao tuổi, cho rằng đây là chính sách nhân văn và cần thiết trong bối cảnh hiện nay.
