Cơ sở quan trọng để ngăn chặn xu hướng giảm sinh
Ngày 23/10, góp ý về dự án Luật Dân số tại phiên thảo luận Tổ, ĐBQH Trần Thị Nhị Hà – Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội – dẫn lại thông tin từ bài viết "Tương lai cho thế hệ vươn mình" của Tổng Bí thư Tô Lâm. Cụ thể, bài viết của Tổng Bí thư nhận định: "Chính sách dân số sẽ là trọng tâm ưu tiên hàng đầu trong chiến lược quốc gia".
Dẫn chứng các con số được nêu trong bài viết của Tổng Bí thư: "Năm 2011, tỷ lệ người từ 60 tuổi trở lên chiếm trên 10% tổng dân số; đến năm 2022, tỷ lệ này đã tăng lên khoảng 12,8%, tương đương khoảng 12,5 triệu người cao tuổi. Dự kiến đến năm 2036, tỷ lệ người cao tuổi sẽ đạt 20%, đồng nghĩa với việc Việt Nam bước vào giai đoạn dân số già", ĐBQH Trần Thị Nhị Hà khẳng định, dự thảo Luật Dân số có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng chính sách, hoạch định chiến lược phát triển bền vững để tận dụng hiệu quả cơ cấu dân số.
ĐBQH Trần Thị Nhị Hà phát biểu.
Theo đại biểu, việc xây dựng Luật Dân số là rất phù hợp và mang tính cấp bách hiện nay, khi Việt Nam đang đối mặt với nguy cơ già hóa dân số, một bài học mà nhiều quốc gia trên thế giới đã trải qua.
Đồng quan điểm về tính cấp bách ban hành Luật Dân số, ĐBQH Nguyễn Anh Trí cho rằng vấn đề dân số đang trở nên hết sức quan trọng đối với Việt Nam. Minh chứng cho nhận định này, đại biểu nêu góc nhìn về mức sinh thay thế. Theo đó, mức sinh thay thế (TFR) hiện nay của Việt Nam là 2,06, trong khi mức sinh thay thế chung của quốc tế được xác định là 2,1. Các nghiên cứu cho thấy, khi TFR giảm xuống dưới 1,98, việc phục hồi mức sinh là vô cùng khó khăn. Bởi vậy, Luật Dân số sẽ là cơ sở quan trọng để ngăn chặn xu hướng giảm sinh này.
ĐBQH Nguyễn Anh Trí - Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội.
Liên quan đến các quy định về chính sách thích ứng với già hóa dân số, dân số già (tại Điều 17, Điều 18 và Điều 19), đại biểu Trần Thị Nhị Hà cho rằng dự thảo Luật hiện mới chỉ tập trung vào việc chăm sóc sức khỏe người cao tuổi. Theo bà Hà, cách tiếp cận này chưa mang tính đột phá, chưa phù hợp với chủ trương thích ứng với già hóa dân số theo chỉ đạo của Trung ương, nên cần mở rộng cách nhìn. Đại biểu cho rằng, người cao tuổi cũng là nguồn nhân lực chất lượng cao với kỹ năng và kinh nghiệm công tác, do đó nếu đủ sức khỏe và có nguyện vọng, họ hoàn toàn có thể tiếp tục tham gia thị trường lao động.
Cần bổ sung quy định về chính sách dân số đối với trẻ em
Bà Trần Thị Nhị Hà nhận định, cách tiếp cận của Luật Dân số và Luật Phòng bệnh là bảo vệ sức khỏe người dân theo vòng đời (từ khi sinh ra đến khi mất đi). Chất lượng dân số được cải thiện thông qua toàn bộ quá trình, bắt đầu từ thời điểm cha mẹ dự kiến sinh con, qua các giai đoạn khám tư vấn, khám sức khỏe sinh sản, sàng lọc trước sinh, sau sinh, giai đoạn sơ sinh…
Tuy nhiên, cách tiếp cận của dự thảo Luật Dân số hiện nay mới chỉ tập trung vào giai đoạn trước khi kết hôn (Điều 20) và giai đoạn trước sinh, sơ sinh (Điều 21). Các chính sách về dinh dưỡng học đường, giáo dục thể chất và y tế học đường cho trẻ em chưa thành niên hiện đang bị bỏ sót.
Do đó, bà Trần Thị Nhị Hà kiến nghị bổ sung quy định về chính sách dân số đối với trẻ em chưa thành niên và thanh niên, trong đó nhấn mạnh ba vấn đề: dinh dưỡng, giáo dục thể chất và y tế học đường.
Cũng góp ý về khoảng trống trong chính sách dân số, ĐBQH Nguyễn Anh Trí cho rằng dự thảo Luật Dân số cần có quy định về "Chính sách của Nhà nước về dân số". Theo nguyên tắc chung, các luật và bộ luật lớn đều cần có điều khoản về chính sách của Nhà nước, bởi đây là cam kết của Nhà nước đối với người dân.
Dù dự thảo đã có các quy định về nguyên tắc thực hiện công tác dân số, nhưng theo đại biểu Nguyễn Anh Trí, các nguyên tắc này tuy cần thiết, song không thể thay thế chính sách. Ông nhấn mạnh, chính sách là cam kết có ý nghĩa to lớn, bởi từ cam kết được luật hóa, nó sẽ tác động và yêu cầu tất cả các cấp, bộ, ngành, chính quyền, nhân dân, thậm chí từng gia đình cùng thực hiện.
