Sự cấp thiết của ứng dụng KHCN trong phòng, chống dịch COVID-19
Tiếp tục phiên làm việc ngày 27/7, Kỳ họp thứ nhất – Quốc hội khóa XV tiến hành thảo luận tại hội trường về Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025.
Phát biểu tại hội trường, ĐBQH Nguyễn Tuấn Anh (đoàn ĐBQH tỉnh Long An) - Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho biết, thời gian qua Bộ Thông tin và Truyền thông đã đẩy mạnh áp dụng khoa học công nghệ (KHCN) trong việc phòng, chống dịch COVID-19. Kết quả đã có nhiều nghiên cứu quan trọng về dịch tễ học, sản xuất bộ kit phát hiện SARS-CoV-2, nghiên cứu sản xuất vắc xin phòng COVID-19, các robot, máy thở, ứng dụng công nghệ kiểm soát dịch và hỗ trợ điều trị.
Theo đại biểu Tuấn, tại Kỳ họp thứ nhất – Quốc hội khóa XV, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, cử tri và nhân dân đề nghị nhanh hơn nữa việc sản xuất vắc xin trong nước. Điều này cho thấy, việc đầu tư ứng dụng KHCN trong phòng, chống dịch COVID-19 là hết sức cấp thiết, đáp ứng nguyện vọng của cử tri và nhân dân.
Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh - Đoàn ĐBQH tỉnh Long An thảo luận tại Nghị trường.
“Tuy nhiên, nhiều cử tri còn băn khoăn việc đầu tư sử dụng KHCN phòng, chống dịch COVID-19 và sản xuất vắc xin thời gian qua có điểm nghẽn nào cần tháo gỡ, cần tăng cường giám sát của Quốc hội trong việc đầu tư, sử dụng vốn nhà nước cho KHCN đề phòng, chống dịch bệnh như thế nào”, ĐBQH Nguyễn Tuấn Anh nhấn mạnh.
Chính vì vậy, ĐBQH đoàn Long An đã chỉ rõ: Thứ nhất, việc sử dụng vốn nhà nước và ưu đãi thuế trong giai đoạn 2016-2020, chi ngân sách cho KHCN tổng không đạt chỉ tiêu 2% tổng chi ngân sách nhà nước, vì vậy đã ảnh hưởng đến việc thu hút khu vực tư nhân, không thúc đẩy hợp tác công tư trong nghiên cứu khoa học và ứng dụng KHCN.
Bên cạnh những hạn chế thu chi ngân sách, vướng mắc lớn nhất và chưa có tiếng nói chung giữa người làm khoa học và người quản lý tài chính trong một số vấn đề như: Nhiều nội dung còn mang tính hành chính, sử dụng quỹ phát triển KHCN của doanh nghiệp đầu tư cho đổi mới công nghệ còn vướng mắc, chuyển giao kết quả phát triển nghiên cứu từ nguồn vốn từ nhà nước cho doanh nghiệp còn chậm, chưa có quy định cụ thể việc sử dụng ngân sách chi trả cho thử nghiệm lâm sàng, một số cơ chế ưu đãi thuế khó thực hiện do chưa đồng bộ.
Đại biểu cũng nhấn mạnh, cử tri đánh giá cao Bộ Khoa học và Công nghệ đã có tầm nhìn khi xây dựng một số nhiệm vụ nghiên cứu cơ bản, như chương trình khoa học trọng điểm cấp quốc gia 2011-2015, một số sản phẩm của chương trình này đã sản xuất một số vắc xin và một số sinh phẩm y tế đạt tiêu chuẩn của các nước tiên tiến. Tuy nhiên, cử tri quan tâm kết quả nghiên cứu và sản phẩm có đạt yêu cầu như phê duyệt không, những vấn đề này cần phải được báo cáo và làm rõ hơn.
Thứ ba, việc giám sát của Quốc hội đối với việc đầu tư, sử dụng vốn nhà nước cho KHCN trong phòng chống dịch bệnh: Mấy tháng gần đây, UBTVQH và Chủ tịch Quốc hội đã chỉ đạo Quốc hội kịp thời một số cơ quan của Quốc hội như: Ủy ban Kinh tế, Ủy ban tài chính ngân sách, Ủy ban xã hội, Ủy ban Khoa học Công nghệ môi trường nghiên cứu, báo cáo nhiều nội dung liên quan đến dịch bệnh, trong đó có sử dụng vốn nhà nước cho phòng, chống dịch COVID-19 như: Mua/nhập khẩu nghiên cứu sản xuất vắc xin phòng COVID-19, hỗ trợ người lao động mất việc làm do ảnh hưởng COVID-19, hỗ trợ về ứng dụng, hỗ trợ người lao động, người lao động gặp khó khăn, và gần đây nhất là các biện pháp phòng, chống dịch COVID-19.
Riêng Ủy Ban khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội được giao nhiệm vụ đánh giá việc thực hiện chính sách pháp luật về KHCN trong phòng, chống COVID-19. Như vậy, theo nội dung được Quốc hội triển khai là rất đúng, đúng vấn đề, thể hiện sự đồng hành giữa Quốc hội với Chính phủ, sự chủ động kịp thời và đúng chức năng, nhiệm vụ của Quốc hội.
Đầu tư cho KHCN là giải pháp dài hạn
Trên cơ sở phân tích nêu trên, ĐBQH Nguyễn Tuấn Anh đã đề xuất một số nhiệm vụ, giải pháp cụ thể: Đối với Quốc hội, bố trí ngân sách giai đoạn 2021-2023 và hàng năm, xem xét tiếp tục bố trí ưu tiên vốn kịp thời cho nghiên cứu KHCN trong phòng, chống dịch bệnh nguy hiểm với vắc xin trên động vật và người, trước mắt là nguồn vốn cho KHCN trong sản xuất vắc xin COVID-19, đại biểu đề nghị bổ sung nội dung này Điều 1 dự thảo Nghị quyết đầu tư công trung hạn.
Đối với Chính phủ: Chỉ đạo sớm giải quyết các vướng mắc liên quan đến cơ chế ưu đãi thuế đầu tư ngân sách nhà nước, tâp trung nguồn lực KHCN; Nghiên cứu xây dựng các cơ chế đột phá vượt trội, các chính sách về thuế, cơ chế đầu tư mạo hiểm, huy động mạnh mẽ các nguồn lực xã hội cho việc đầu tư KHCN nói chung và trong phòng, chống dịch bệnh nói riêng.
Đặc biệt, ĐBQH tỉnh Long An nhấn mạnh: “Trong nhiệm Kỳ Quốc hội khóa XV, Khóa XVI, đề nghị ưu tiên xây dựng trung tâm nghiên cứu và sản xuất vắc xin Quốc gia để phòng bệnh trong dài hạn. Đối với Bộ Khoa học và Công nghệ, đề nghị rà soát công khai kết quả các nhiệm vụ nghiên cứu liên quan đến công tác phòng, chống dịch bệnh, việc công khai này giúp Đảng ủy Quốc hội và cử tri giám sát hiệu quả của KHCN. Việc Quốc hội xem xét bổ sung một số biện pháp phòng, chống dịch COVID-19 là thể hiện sự đồng hành của Quốc hội với hệ thống chính trị. Tuy vậy, đây là những giải pháp mang tính ngắn hạn, lâu dài cần có giải pháp căn cơ, trong đó có việc đầu tư cho KHCN”.