Nguyên nhân của dậy thì sớm
Dậy thì sớm ở trẻ được chia thành hai nhóm nguyên nhân: dậy thì sớm trung ương và dậy thì sớm ngoại biên.
- Dậy thì sớm trung ương, đặc biệt ở trẻ gái, thường không có nguyên nhân rõ ràng. Các nguyên nhân ít gặp hơn bao gồm: u não, chấn thương, di chứng não do viêm não, viêm màng não hoặc bất thường não bẩm sinh.
- Dậy thì sớm ngoại biên có thể do: khối u ở buồng trứng hoặc tinh hoàn tiết ra estrogen hoặc testosterone; các bệnh lý tại tuyến thượng thận; tiếp xúc với estrogen hay testosterone từ bên ngoài như các loại kem hoặc thuốc mỡ.
- Ngoài ra, ở trẻ trai còn có một số nguyên nhân khác như: u tế bào mầm tiết beta-hCG, hoặc do yếu tố gia đình (một bệnh lý do đột biến gen).
Dậy thì sớm ở trẻ ảnh hưởng như thế nào?
Ảnh hưởng đến chiều cao
Trẻ dậy thì sớm thường có chiều cao nhỉnh hơn so với bạn bè đồng trang lứa ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, quá trình phát triển này lại kết thúc sớm hơn. Nếu không có biện pháp can thiệp, trẻ sẽ bị hạn chế về chiều cao khi trưởng thành, ảnh hưởng đến ngoại hình và có thể tác động đến cơ hội nghề nghiệp sau này.
Ảnh hưởng đến tâm lý
Trẻ dậy thì sớm thường nhận thấy sự khác biệt trong cơ thể so với bạn bè, khiến các em dễ cảm thấy tự ti, ngại ngùng và xấu hổ. Bên cạnh đó, thay đổi nội tiết tố có thể làm trẻ trở nên nhạy cảm, khép kín, dễ cáu gắt. Cha mẹ cần thường xuyên trò chuyện, giải thích và nếu cần, nên đưa trẻ đến gặp chuyên gia tư vấn tâm lý.
Ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản
Do hormone sinh dục được sản xuất sớm, trẻ có thể nảy sinh tình cảm sớm và nguy cơ quan hệ tình dục sớm. Khi thiếu kiến thức giới tính, trẻ dễ gặp các hậu quả nghiêm trọng như: mắc bệnh lây qua đường tình dục, mang thai ở độ tuổi vị thành niên, nạo phá thai... ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản sau này.
Một số trường hợp dậy thì sớm do mắc các bệnh lý như: nang buồng trứng, u buồng trứng, u tuyến yên, u tuyến thượng thận, u tế bào tinh trùng… Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời có thể làm giảm khả năng sinh sản trong tương lai.
Phòng ngừa dậy thì sớm ở trẻ như thế nào?
Trẻ dậy thì sớm thường có chiều cao nhỉnh hơn so với bạn bè đồng trang lứa ở giai đoạn đầu.
Hiện nay, chưa có bằng chứng khoa học rõ ràng về mối liên quan giữa việc ăn một loại thực phẩm cụ thể và dậy thì sớm. Tuy nhiên, có mối liên hệ giữa béo phì và dậy thì sớm. Trẻ thừa cân, béo phì có nguy cơ cao hơn.
Để phòng ngừa dậy thì sớm, cha mẹ nên:
Khuyến khích trẻ vận động và xây dựng chế độ ăn uống hợp lý nhằm duy trì cân nặng khỏe mạnh. Tăng cường rau xanh và trái cây trong bữa ăn hàng ngày, đảm bảo đủ chất đạm. Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn như đồ hộp, xúc xích, bơ; không tẩm bổ quá mức; tránh ăn nhiều đồ ngọt, thực phẩm chiên rán chứa nhiều chất béo. Lựa chọn thực phẩm an toàn, tránh mua thực phẩm trôi nổi, không rõ nguồn gốc xuất xứ.
Không nên dùng các loại thực phẩm hoặc thuốc có chứa hormone sinh dục cho trẻ trong thời gian dài. Khuyến khích trẻ vui chơi, vận động ngoài trời để phòng ngừa béo phì, đồng thời hỗ trợ phát triển xương khớp và chiều cao. Các môn thể thao như chạy bộ, đạp xe, bơi lội, cầu lông… rất có lợi.
Trang bị cho trẻ kiến thức giới tính và những thay đổi tâm sinh lý khi bước vào độ tuổi dậy thì, giúp trẻ chuẩn bị tâm thế vững vàng. Đưa trẻ đi khám sức khỏe định kỳ để theo dõi sự phát triển và kịp thời xử lý các bất thường, tránh biến chứng lâu dài.
