Nhằm đảm bảo quyền lợi chính đáng của người lao động, thời gian qua, BHXH TP Hà Nội đã đẩy mạnh rà soát các đơn vị, doanh nghiệp tham gia, đôn đốc thu nộp BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp; thanh tra, kiểm tra chuyên ngành đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp tại các đơn vị, doanh nghiệp theo kế hoạch; phối hợp liên ngành giải quyết vụ việc nợ BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp; hoàn thiện hồ sơ các đơn vị, doanh nghiệp có dấu hiệu vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp để kiến nghị xử lý theo quy định của pháp luật…
Ông Phan Văn Mến- Giám đốc BHXH TP Hà Nội.
Ông Phan Văn Mến- Giám đốc BHXH TP Hà Nội đã có những chia sẻ xung quanh chủ đề này.
- Xin ông chia sẻ về tình trạng chậm đóng, nợ BHXH, BHYT, BH thất nghiệp trên địa bàn TP.Hà Nội trong năm qua?
Ông Phan Văn Mến: Trong năm 2023, Hà Nội có tỷ lệ nợ so với số phải thu nằm trong tốp cao nhất cả nước. Toàn thành phố có 53.239 đơn vị chậm đóng BHXH, BHYT; với 639.010 lao động, tương đương số tiền 4.260 tỷ đồng.
Tổng số tiền chậm đóng BHXH, BHYT là 4.260 tỷ đồng; số tiền chậm đóng BHXH phải tính lãi là 1.537,8 tỷ đồng, tỷ lệ số tiền chậm đóng BHXH phải tính lãi là 2,3% (giảm 0,2% so với năm 2022).
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng nợ BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp cao trong thời gian qua. Theo đó, việc chấp hành pháp luật về BHXH, BHYT của nhiều đơn vị sử dụng lao động chưa nghiêm túc, nhiều doanh nghiệp chậm đóng, trốn đóng BHXH, BHYT cho người lao động, đóng không đúng mức quy định ảnh hưởng đến việc giải quyết các chế độ, quyền lợi về BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp của người lao động.
Trong bối cảnh kinh tế có nhiều khó khăn, số doanh nghiệp giải thể, ngừng hoạt động có chiều hướng tăng, việc xử lý chậm đóng BHXH, BHYT đối với các doanh nghiệp giải thể, ngừng hoạt động… chưa có quy định, hướng dẫn giải quyết của pháp luật. Hiện trên địa bàn TP.Hà Nội có 15.471 đơn vị ngừng, dừng giao dịch, phá sản, giải thể với số tiền chậm đóng là 1.765,5 tỷ đồng chiếm 41,44% tổng số tiền chậm đóng.
Bộ luật Hình sự sửa đổi có hiệu lực từ ngày 1/1/2018, bổ sung nhóm tội phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT nhằm bảo đảm quyền lợi chính đáng của người lao động, cũng như việc tuân thủ pháp luật của mọi cá nhân, tổ chức.
Tuy nhiên, việc triển khai các điều luật này vẫn còn nhiều vướng mắc như việc tổng hợp, thu thập tài liệu để chứng minh sai phạm và áp dụng pháp luật vẫn còn nhiều khó khăn bất cập.
- Ông có thể chia sẻ các giải pháp, kinh nghiệm của BHXH TP Hà Nội đã triển khai để giảm tỷ lệ số tiền chậm đóng BHXH phải tính lãi thưa ông?
Ông Phan Văn Mến: Trong năm 2023, UBND TP cùng BHXH Việt Nam đã chỉ đạo rất quyết liệt để giảm số tiền chậm đóng BHXH. Theo đó, BHXH TP cũng chú trọng tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, qua đó giúp hạn chế việc nợ BHXH của các doanh nghiệp.
Đặc biệt, BHXH TP kiên trì trong việc đôn đốc, nhắc nhở các đơn vị nợ BHXH. Từ danh sách đơn vị nợ nhiều, cơ quan BHXH giao phòng thanh tra kiểm tra phối hợp với phòng truyền thông có văn bản trực tiếp gửi giám đốc của đơn vị sử dụng lao động. Sau hai lần thông báo doanh nghiệp vẫn không nộp số tiền nợ, cơ quan BHXH sẽ tiến hành kiểm tra, thanh tra và xử lý vi phạm. Đến bước này, nhiều doanh nghiệp đã khắc phục số tiền nợ BHXH.
Đới với các đơn vị cố tình "chây ỳ", BHXH TP phối hợp với Sở LĐ-TB&XH, UBND các quận, huyện hoặc độc lập tổ chức thanh tra chuyên ngành, xử lý vi phạm.
Trong năm 2023, BHXH TP đã phối hợp với các Sở, ngành, UBND các quận, huyện, thị xã thực hiện 5.182 cuộc thanh tra, kiểm tra. Trong đó, thanh tra, kiểm tra theo kế hoạch 4.189 cuộc đạt 117,6 % Kế hoạch được BHXH Việt Nam giao; thanh tra, kiểm tra đột xuất 993 cuộc. Số tiền các đơn vị đã thanh tra, kiểm tra, nộp để khắc phục chậm đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp là 515,6 tỷ đồng (đạt 79%).
BHXH TP đã thanh tra, phối hợp thanh tra liên ngành xử phạt, kiến nghị xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực BHXH, bảo hiểm thất nghiệp đối với 112 đơn vị đóng trên địa bàn (tăng 62 đơn vị, tăng 124% so với năm 2022), tổng số tiền xử phạt vi phạm hành chính là 8.933.551.116 đồng (tăng 2.035.725.527 đồng, tăng 29,51% so với năm 2022).
Đặc biệt, khi có Nghị quyết số 05 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, BHXH TP đã chuyển 7 đơn vị có số nợ lớn sang cơ quan điều tra. Năm 2023, BHXH TP phối hợp với Sở LĐ-TB&XH chuyển 15 đơn vị nợ sang cơ quan điều tra.
Các đơn vị sử dụng lao động ký biên bản công bố Quyết định thanh tra. Nguồn: BHXH Hà Nội
BHXH TP cũng đề nghị cơ quan điều tra xử lý, truy tố theo đúng quy định của pháp luật. Tuy nhiên, việc thực hiện các thủ tục tố tụng chưa nhất quán giữa các đơn vị, cơ quan.
Ví dụ cơ quan BHXH đề xuất và gửi thủ tục hồ sơ, song cơ quan điều tra lại chưa thống nhất, cho rằng chưa đủ yếu tố cấu thành tội phạm về tội trốn đóng BHXH. Từ đó, dẫn đến chưa khởi tố được bất cứ một đơn vị nợ nào.
- Thế còn công tác phổ biến, tuyên truyền các quy định của pháp luật về trách nhiệm tham gia, đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp của đơn vị, người lao động được triển khai như thế nào, thưa ông?
Ông Phan Văn Mến: BHXH TP đã kiến nghị UBND thành phố, đề nghị Giám đốc Công an thành phố xử lý điểm một, hai đơn vị nợ BHXH, BHYT để tạo sức lan tỏa.
Công an thành phố sẽ nghiên cứu và trực tiếp phối hợp với cơ quan tư pháp về vấn đề này. Hy vọng trong năm nay - năm 2024, tình trạng nợ BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp của các doanh nghiệp trên địa bàn TP Hà Nội sẽ được cải thiện, bảo đảm quyền lợi chính đáng của người lao động.
Song song với công tác thanh tra, kiểm tra; công tác truyền thông- tuyên truyền pháp luật về BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp cũng được BHXH TP Hà Nội chú trọng triển khai và không ngừng đổi mới nhằm nâng cao hiệu quả.
Đặc biệt trong việc phổ biến các quy định của pháp luật về trách nhiệm tham gia, đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp của đơn vị, người lao động; quy định của pháp luật về các hành vi vi phạm pháp luật và bị nghiêm cấm về BHXH, BHYT; xử lý vi phạm khi đơn vị chậm đóng BHXH, BHYT cho người lao động; các lợi ích, quyền lợi của đơn vị và của người lao động khi tham gia, đóng BHXH, BHYT.
- Trân trọng cảm ơn ông!