Một triệu chứng về vú thường gặp nhất là đau, thường được gọi là đau vú (ĐV), đây là nỗi phiền muộn của hầu hết phụ nữ. Cơn đau thường nẹ nhưng trong một số trường hợp, cơn đau nặng hơn và có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Lựa chọn điều trị thông thường là thuốc giảm đau và tìm hiểu nguyên nhân gây ra để có cách giải quyết hữu hiệu nhất.
ĐV được xếp thành ba nhóm chính: đau theo chu kỳ (đau liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt), đau không theo chu kỳ và đau có nguồn gốc ở ngoài vú.
Các triệu chứng ĐV theo chu kỳ là gì?
Đa số phụ nữ cảm giác có triệu chứng đau đều nhẹ, có thể được coi là bình thường. Một số người thấy khó chịu ở vú trong một vài ngày trước khi có kinh. Tuy nhiên, trong cơn đau có thể nặng hoặc kéo dài lên đến 1 - 2 tuần trước khi có kinh. Cơn đau thường giảm nhẹ ngay sau khi ra kinh. Mức độ thường thay đổi theo từng tháng. Thông thường, cơn đau ảnh hưởng đến cả hai vú. Vị trí đau nhiều ở phần trên và bên ngoài của vú, và có thể lan đến phần bên trong của cánh tay trên.
Nguyên nhân ĐV theo chu kỳ
Do sự thay đổi nội tiết tố sinh dục. Theo GS. Ayres, phụ nữ ĐV có tỷ lệ progesteron/estrogen thấp hơn so với phụ nữ không ĐV xảy ra ở nửa sau chu kỳ kinh.
Hậu quả của stress ảnh hưởng đến chu kỳ kinh, gây rối loạn kinh nguyệt, có thể mất kinh, chậm kinh hay ra kinh nhiều.
ĐV có thể gặp ở phụ nữ có thai giai đoạn đầu do sự tăng sinh và phát triển các ống tuyến vú, cảm giác cương đau.
Điều trị cho phụ nữ ĐV theo chu kỳ.
Không cần điều trị nếu các triệu chứng đều nhẹ. Nhiều phụ nữ yên tâm bởi biết rằng ĐV có tính chu kỳ không phải là một triệu chứng của ung thư vú hay bệnh không nghiêm trọng. Chỉ cần giảm yếu tố stress, nghỉ ngơi thư giãn, chế độ ăn ít chất béo, cà phê, rượu và sô-cô-la. Sử dụng áo ngực hợp lý hỗ trợ giảm đau. Dùng các vitamin B6, viatmin E.
Có thể dùng các loại giảm đau thông thường: paracetamol, hay loại giảm đau không có steroid như: ibuprofen, diclofenac.
Đối với phụ nữ trên 35 tuổi cần đi chụp phim vú, để loại trừ ĐV do ung thư.
Phụ nư trên 20 tuổi chưa muốn có em bé, có thể dùng viên thuốc ngừa thai uống mỗi ngày cũng giúp làm giảm ĐV.
Trường hợp cơn đau nặng nề, giải pháp dùng các loại thuốc như: danazol, tamoxifen, bromocriptine nhằm ngăn chặn nội tiết tố nữ.
ĐV không theo chu kỳ
Ít phổ biến hơn đau theo chu kỳ và cũng có nhiều khác biệt. ĐV có thể có mặt mọi lúc, hoặc đến và đi một cách ngẫu nhiên. Đây là loại ĐV không liên quan đến thời gian. Có thể xác định vị trí vùng đau ở vú. Đôi khi cơn đau là cảm thấy ở một hoặc cả hai vú.
Nguyên nhân ĐV không theo chu kỳ gặp các nguyên nhân sau:
- Chấn thương vú, một cú đánh hay do tác động lực vào vú rõ ràng gây đau.
- Khối u nang to chèn ép mô vú sẽ gây đau hoặc nhạy cảm đau khu trú.
- Nhiễm trùng vú, vú sưng đỏ, núm vú tiết dịch, thường gặp trong thời kỳ cho con bú do tắc tuyến sữa hay áp-xe tuyến vú.
Điều trị ĐV không theo chu kỳ:
cách điều trị tốt nhất theo nguyên nhân gây ĐV và thuốc giảm đau thông thường. Thuốc kháng viêm kèm giảm đau như diclophenac hay meloxicam sử dụng trong chấn thương vú. Điều trị chọc hút nang hay bóc nang trong u nang to vú. Phụ nữ trong thời kỳ cho con bú bị nhiễm trùng vú cần dùng kháng sinh và hút sữa để tránh nhiễm trùng.
Đau có nguồn gốc ở ngoài vú
Loại thứ 3 này không thực sự là một dạng ĐV, mặc dù người phụ nữ cảm thấy giống với ĐV, thường đau ở giữa ngực và không thay đổi theo chu kỳ kinh, phổ biến nhất là đau khớp sườn ức, khi ấn vào xương ức nơi tiếp nối các xương sườn cảm giác đau nhiều thường do viêm sụn sườn.
Đau không phải từ vú mà do viêm khớp ở đốt sống cổ lan xuống vú. Viêm dây thần kinh liên sườn gây ĐV.
Bệnh Zona do virút herpes zoster gây ra vị trí ở ngực cũng làm cơn ĐV nhiều.
Điều trị ĐV có nguồn gốc ngoài vú cần tìm hiểu rõ về nguyên nhân gây nên, ngoài thuốc giảm đau, dùng những thuốc tác dụng đặc hiệu.
ĐV và ung thư vú
ĐV không phải là một triệu chứng sớm của ung thư vú.
Ngay cả khi đau ngực kèm với một khối u vú, nhiều khả năng là lành tính hơn ác tính. Tuy nhiên, có liên quan đến đau cần đi khám và đặc biệt lưu ý khi có các dấu hiệu sau:
- Một khối u nhỏ ở vú hoặc dưới cánh tay của bạn không đau.
- Có tiết dịch từ một khối u hoặc núm vú.
- Tiền căn gia đình có mẹ hay chị em gái mắc bệnh ung thư vú.
- Dấu hiệu sưng và đỏ ở vú mà không liên quan đến bé bú.
ĐV là nỗi phiền muộn của đa số phụ nữ. Trên thực tế, triệu chứng đau này thường xảy ra theo chu kỳ làm ảnh hưởng chất lượng sống. Điều quan trọng cần đi khám và được tư vấn bởi bác sĩ chuyên khoa giúp tìm ra nguyên nhân để có kế hoạch điều trị tốt.
BS.CKII. NGUYỄN HỮU THUẬN