Cây đậu ván trắng còn gọi quả đậu ván đến khi già thì hái, tách lấy hạt phơi khô để làm thuốc, còn gọi bạch biển đậu. Theo Đông y, bạch biển đậu vị ngọt, tính ấm, vào 4 kinh tỳ, vị, đại trường và tiểu trường, là vị thuốc ôn trung hạ khí, bổ tỳ chống nôn, giải thử trừ phiền khát... Sau đây là một số bài thuốc có đậu ván trắng.
Ngộ độc thực phẩm đau bụng dữ dội, đi ngoài nhiều lần, bụng đầy hơi...: bạch biển đậu 20g (sao vàng), tía tô 20g, quế tâm 8g, sinh khương 8g, lá đinh lăng 20g, cây cỏ sữa 20g. Các vị cho vào ấm, đổ 4 bát nước, sắc còn 2 bát, chia 2 lần uống trong ngày.
Trẻ em ra mồ hôi trộm: bạch biển đậu 10g (sao vàng), đương quy 10g, bạch thược 10g, bạch linh 8g, tâm sen 4g, chích thảo 6g. Cho các vị vào ấm đổ 1.000ml nước, sắc lọc bỏ bã lấy 250ml, chia 2 lần uống trong ngày.
Viêm đại tràng mạn tính, đau bụng âm ỉ, phân sống, rối loạn tiêu hóa, ăn uống kém...: bạch biển đậu (sao vàng) 20g, bạch truật (sao hoàng thổ) 20g, hoài sơn (sao) 20g, sơn thù 12g, cao lương khương 12g, trần bì 10g, cam thảo 10g, lá khổ sâm 16g. Các vị trên cho vào ấm, đổ nước 1.400ml, sắc còn 350ml, chia 2 lần uống trong ngày.
Bị nôn khi có thai, ăn uống kém, người mỏi mệt: bạch biển đậu (sao) 20g, tía tô 16g, ngải diệp (sao qua) 16g, bạch truật 16g, liên nhục 16g, sa sâm 16g, sinh khương 8g, cam thảo Bắc 10g, đỗ trọng (sao muối) 12g. Lần 1: đổ 1.400ml nước, sắc lấy 200ml. Lần 2: đổ 1.000ml nước, sắc lấy 150ml. Chung 2 nước lại, hãm sôi, chia 2 lần uống trong ngày.
Trẻ bị suy dinh dưỡng: bạch biển đậu 12g, hoài sơn 12g, trần bì 6g, cam thảo 6g, bạch truật 10g, táo tàu 4 quả, rễ đinh lăng 10g. Sắc đặc cho trẻ uống ngày 3 lần.
Tỳ vị hư hàn, ăn uống kém: bạch biển đậu 16g (sao qua), bạch truật (sao hoàng thổ) 16g, hoài sơn 20g, liên nhục 20g, đinh lăng (sao gừng) 20g, ngũ gia bì 12g, cam thảo 10g, đỗ trọng 10g, trần bì 10g. Cho 1.400ml nước, sắc lọc bỏ bã lấy 350ml, chia 2 lần uống trong ngày.
Về mùa xuân bị cảm thời khí, hoa mắt chóng mặt, chao đảo, buồn nôn, ớn rét...: bạch biển đậu 20g (sao vàng), tía tô 16g, kinh giới 16g, hoàng kỳ (sao mật) 16g, bạch chỉ 10g, mạch môn 16g, cát căn 16g, phòng sâm 16g, trần bì 10g, sinh khương 8g. Lần 1: đổ 1.400ml nước, sắc lọc bỏ bã lấy 200ml. Lần 2: đổ 1.000ml nước, sắc lấy 150ml, chung 2 nước lại hâm sôi, chia 2 lần uống trong ngày.
Mùa hè nắng nóng nhiều, mồ hôi ra quá mức: bạch biển đậu 12g, khoai lang khô 30g (sao vàng), cát căn 20g, sâm đại hành 16g, cam thảo 10g. Sắc uống.
Phụ nữ ra khí hư: bạch biển đậu 16g, hạ liên châu 20g, hương phụ 12g, bạch linh 10g, rễ bạch đồng nữ thái mỏng sao vàng 20g, uất kim 10g, trạch lan 16g. Sắc uống ngày 1 thang.
Lương y Trịnh Văn Sỹ
