Nhiều người thường than phiền bị đau vùng khớp cổ chân và cảm thấy vướng víu khi vận động. Các cơn đau nhói có thể xảy ra bất chợt hay khi gắng sức hoặc ấn vùng khớp cũng như va đập nhất là thực hiện động tác gấp bàn chân về phía mu chân. Mức độ các cơn đau dao động từ nhẹ đến nặng, tăng trong quá trình vận động và giảm khi nghỉ ngơi. Những đau đớn này làm giảm biên độ hoạt động của khớp cổ chân, gây ra các phản ứng viêm như sưng nề ở khớp cổ chân... Đây có thể là biểu hiện của bệnh hội chứng hẹp khoang phía trước của khớp cổ chân.
Hội chứng hẹp khoang phía trước của khớp cổ chân là gì?
Hẹp khoang khớp cổ chân (ankle impingement) được xác định là tình trạng đau và hạn chế cơ học biên độ vận động khớp cổ chân do các bất thường về xương hoặc phần mềm. Hẹp khoang khớp cổ chân có thể gặp ở phía trước, phía trước ngoài, phía sau hoặc phía trên của khớp cổ chân (liên quan chấn thương dây chằng chày mác trước dưới). Trong đó, hẹp khoang phía trước khớp cổ chân là thường gặp nhất. Hẹp khoang phía trước khớp cổ chân thường có biểu hiện chính là đau phía trước của khớp cổ chân. Triệu chứng đau thường tăng lên khi bệnh nhân cố gắng thực hiện động tác gấp về phía mu chân. Thông thường, hẹp khoang thường gặp do nguyên nhân là các chồi xương thoái hóa ở phía trước của khớp, tuy nhiên cũng có trường hợp hẹp khoang do nguyên nhân phần mềm. Hẹp khoang cũng có thể là hậu quả của tình trạng thoái hóa khớp cổ chân nhưng thường gặp hơn ở những người có tần suất sử dụng khớp cổ chân nhiều như vận động viên bóng đá, vũ công hoặc bệnh nhân bị chấn thương khớp cổ chân nhiều lần (thường do chấn thương thể thao).
Đau khớp cổ chân cần được điều trị kịp thời.
Dấu hiệu nhận biết
Triệu chứng chính của hẹp khoang trước khớp cổ chân là biểu hiện đau phía trước khớp cổ chân. Triệu chứng có thể xuất hiện khi bệnh nhân thực hiện động tác gấp bàn chân về phía mu chân, làm cho 2 cấu trúc xương cọ xát với nhau (xương chày và xương sên), nếu có chồi xương thì thường kèm theo tình trạng giảm biên độ vận động của khớp cổ chân về phía mu chân. Các vận động làm cho 2 cấu trúc xương cọ xát với nhau thường xuyên sẽ làm tăng nặng tổn thương như các hoạt động thể thao hoặc có thể chấn thương trực tiếp. Nguyên nhân chính của hẹp khoang trước khớp cổ chân là tình trạng thoái hóa khớp. Sự tiến triển của tình trạng viêm và tổn thương sụn khớp là yếu tố chính dẫn đến hình thành các chồi xương ở phía trước của khớp cổ chân.
Chẩn đoán xác định bệnh
Phần lớn các trường hợp hẹp khoang phía trước là do nguyên nhân chồi xương, có thể quan sát thấy dễ dàng trên phim Xquang cổ chân nghiêng. Kích thước chồi xương thay đổi khác nhau. Xquang cũng cho thấy mức độ thoái hoá khớp cổ chân là nhẹ, vừa hay nặng. Cộng hưởng từ rất có giá trị, ngoài việc đánh giá chồi xương, mức độ thoái hóa khớp cũng cho biết thêm tình trạng của phần mềm xung quanh.
Khi nào cần phẫu thuật?
Đa số các trường hợp, triệu chứng có thể cải thiện với điều trị không phẫu thuật. Nguyên tắc của điều trị không phẫu thuật là hạn chế các động tác gây sang chấn tiếp tục đối với vùng trước cổ chân (các động tác gấp về phía mu chân) và giảm đau. Một số liệu pháp được sử dụng như:
Sử dụng giày nâng gót nhẹ (giày cao gót): giúp giảm các cọ xát giữa xương sên và xương chầy khi bệnh nhân đi lại. Băng chun cổ chân để giúp giảm biên độ vận động cổ chân. Điều chỉnh các hoạt động hàng ngày như các hoạt động thể thao, các động tác phải gấp cổ chân về mu chân nhiều như leo cầu thang,... Một số trường hợp sử dụng corticoid tiêm nội khớp có thể đạt hiệu quả, nhất là trên bệnh nhân có biểu hiện thoái hóa khớp cổ chân.
Một số trường hợp điều trị nội khoa không hiệu quả, phẫu thuật có thể là giải pháp điều trị hợp lý. Nếu triệu chứng chính của bệnh nhân là do tình trạng chồi xương mà không phải do tình trạng thoái hóa khớp cổ chân thì phẫu thuật loại bỏ các chồi xương và tổ chức thoái hóa sẽ đem lại hiệu quả. Ngày nay, việc phẫu thuật thường được tiến hành qua nội soi khớp cổ chân. Việc loại bỏ các chồi xương chỉ làm cải thiện các triệu chứng do tình trạng hẹp khoang chứ không cải thiện nhiều các triệu chứng do thoái hóa cổ chân.