Các nguyên nhân gây đau lưng ở người trẻ
Lưng và cột sống lưng là một cấu trúc phức tạp, nằm đằng sau và lệch hơn so với trọng tâm cơ thể. Bất kỳ tổn thương nào đến các cơ quan vùng lưng đều có thể dẫn đến đau lưng.
- Đau lưng do giãn/sưng dây chằng hay cơ bắp (muscle strain)
- Đau lưng do thoái hóa khớp (Degenerative disc)
- Đau lưng do thoát vị đĩa đệm (herniated disc)
- Đau lưng do các bệnh miễn dịch như viêm dính cột sống (AS), gout, hay viêm khớp dạng thấp (RA)
- Đau lưng do các bệnh hệ thống khác như ung thư di căn.
- Đau lưng do viêm cột sống dính khớp (AS)
Bài viết này đề cập đến một nguyên nhân gây đau lưng ở người trẻ là viêm cột sống dính khớp
Đau lưng do viêm cột sống dính khớp là một loại bệnh viêm mãn tính, mà theo thời gian nếu không chữa trị có thể khiến các đốt sống dính (fuse) vào nhau, dẫn đến cột sống bị cứng, không linh hoạt, và dễ gãy. Nếu các xương bị gãy thì bệnh nhân cũng khó thở hơn do toàn bộ xương cột sống bị dính cứng.
Đau lưng AS thường gặp ở nam nhiều hơn nữ. Triệu chứng thường xảy ra ở tuổi trẻ, 20 đến 30. Đau lưng AS thường kèm theo các triệu chứng viêm sưng ở các cơ quan khác, ví dụ như viêm sưng mắt. Hiện nay chưa có cách chữa dứt hoàn toàn bệnh, nhưng bệnh có thể kiểm soát triệu chứng bằng các thuốc mới và giúp bệnh nhân có cuộc sống bình thường.
Đau lưng do AS hiện nay chưa có lý do rõ ràng. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy một số bệnh nhân tăng rủi ro bị đau lưng cao nếu có gen HLA-B27. Tuy nhiên, số phần trăm người có gene này bị phát hiện AS vẫn thấp.
Triệu chứng đau lưng do viêm cột sống dính khớp
- Các triệu chứng của đau lưng AS gồm đau đốt sống lưng, đau vùng lưng kèm theo bị tê cứng phần dưới cột sống và khớp háng. Vào buổi sáng, bệnh nhân cảm giác như các đốt sống lưng bị dính lại, không linh hoạt, không cử động được. Phải mất một lúc sau thì bệnh nhân mới từ từ căng giãn lưng được. Triệu chứng viêm cứng này tương tự như bệnh viêm thấp khớp, khi các khớp tay vào buổi sáng bị cứng và tê buốt, phải mát một lúc sau thì tay mới từ từ giãn ra.
- Đau lưng AS còn thường kèm theo đau cổ và mệt mỏi. Bệnh nhân cảm giác như thiếu năng lượng. Các khớp khác thường bị đau trong AS gồm khớp háng, các đốt sống lưng, và phần dây gân sưng chỗ gót bàn chân, và khớp vai.
Hình ảnh viêm cột sống dính khớp qua phim chụp X-Rays
Đừng nghĩ đau lưng khi còn trẻ không nghiêm trọng
Với người trẻ, nhiều người nghĩ rằng đau lưng không phải là vấn đề nghiêm trọng. Đa số họ nghĩ rằng cơn đau lưng sẽ đỡ hơn trong vài hôm và họ không cần phải đi bác sĩ. Tuy nhiên, nếu cơn đau lưng kéo dài không hết khi uống thuốc hoặc đau âm ỉ, và nhất là đau hơn khi vào gần sáng, và đau khiến người bệnh phải thức dậy hãy đến gặp bác sĩ ngay.
Ngoài ra, đau lưng kèm theo các triệu chứng nguy hiểm khác như sụt cân, sốt, ớn lạnh, tê yếu một bên chi, hoặc đau kèm theo các triệu chứng đi cầu, tiểu tiện thì ngay vì cơn đau lưng này có thể liên quan đến nhiễm trùng, khối u chèn ép lên dây thần kinh, hoặc tổn thương đến các cơ quan khác thì cũng cần đến bác sĩ.
Nhiều người thường trì hoãn không khám bác sĩ sớm có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như xương cột sống thoái hóa dính chặt, gãy xương. Đau lưng do AS còn kèm theo triệu chứng viêm mắt, khiến cho mặt bị sưng đỏ và giảm thị lực nếu không chữa trị sớm
Biến chứng của bệnh đau lưng do viêm cột sống dính khớp
Trong trường hợp đau lưng AS kéo dài, các đốt xương và dây chằng bị viêm sưng liên tục từ kháng thể hệ miễn dịch, cơ thể phản ứng lại bằng cách cố làm lành xương bị viêm bằng cách tạo ra các xương mới giữa những đốt sống lưng. Theo thời gian thì các xương mới này sẽ bắt cầu các đốt xương và làm dính các đốt lại với nhau, vì vậy bệnh này mới có tên là đau lưng do dính cột sống. Dính cột sống cũng khiến các đốt xương sườn dính vào cột sống bị dính chặt, làm giảm khoảng vận động và khả năng linh hoạt của xương. Các biến chứng khác bao gồm:
- Viêm mắt (viêm màng bồ đào, uveitis) là một trong những biến chứng thường gặp nhất của viêm đau lưng AS. Viêm màng bồ đào mắt thường xảy ra nhanh, khiến mắt bị đau dữ dội, nhạy cảm với ánh sáng, và mắt mờ đi. Bệnh nhân cần gặp bác sĩ mắt ngay khi nếu có những triệu chứng trên.
- Gãy xương nén (compression fracture), khi xương cột sống mới bị viêm và chưa bị dính, một số đốt sống bị viêm sưng dẫn đến yếu và dễ vỡ trước áp lực từ bên ngoài. Gãy xương nén cột sống còn có thể khiến dây thần kinh bị ép và khiến bệnh nhân bị liệt, yếu, hay tê chi bên dưới tùy vào vị trí đốt xương bị vỡ.
- Viêm sưng động mạch chủ ngực (aortitis) hay bi suy van tim. Bệnh AS lâu dài còn khiến cho động mạch chủ của tim bị viêm sưng, dẫn đến suy van tim và suy tim theo thời gian. Vì vậy, bệnh nhân AS cần phải gặp BS chuyên khoa tim mạch thường xuyên để theo dõi và chữa trị các biến chứng nếu có.
Chẩn đoán bệnh đau lưng do viêm cột sống dính khớp
Để chẩn đoán được bệnh AS, bạn nên đến bác sĩ chuyên khoa cơ xương khớp và miễn dịch vì họ thường sẽ chẩn đoán và chữa trị bệnh này.
Xét nghiệm hình ảnh đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán AS. X-quang thường sẽ không thấy những tổn thương của bệnh AS giai đoạn đầu. Chỉ với giai đoạn muộn, khi các đốt cột sống đã bắt đầu dính rồi thì X- quang mới thấy rõ. Vì vậy, chụp MRI thường được chọn hơn là X-quang để đánh giá bệnh AS giai đoạn sớm. Các tổn thương và viêm sưng của đau lưng AS co thể thấy qua dấu hiệu viêm sưng trên MRI, nhất là các viêm sưng ở khu vực tủy xương (Bone marrow edema)
Xét nghiệm máu với các chỉ số viêm sưng sẽ giúp khẳng định bệnh AS. Thường các chỉ số viêm sưng như CRP/ESR ( CRP viết tắt của protein C reactive - một protein do gan sản xuất /ESR viết tắt của Erythrocyte Sedimentation Rate - xét nghiệm máu lắng) sẽ tăng cao mặc dù các chỉ số này có thể tăng trong nhiều bệnh viêm sưng khác chứ không chỉ riêng AS...
Tóm lại, bệnh đau lưng do dính khớp cột sống là bệnh tự miễn, xuất hiện ở người trẻ với các triệu chứng đau lưng kèm theo cứng lưng, mệt mỏi, và có thể sưng mắt.
Người bệnh nên gặp bác sĩ sớm khi đau lưng kéo dài hơn 1 tháng, kèm theo các triệu chứng khác như viêm sưng mắt, đau ngực, viêm sốt, ớn lạnh, hay bị liệt yếu một bên chi.
Chữa trị AS bắt đầu từ chẩn đoán sớm để giảm tốt đa phần cột sống bị viêm sưng, bảo tồn chức năng cột sống, khoảng vận động, và các cơ bắp xung quanh. Chữa trị AS dùng thuốc kháng viêm, thuốc sinh hiệu, và hiếm khi cần phải phẫu thuật.
