Đâu là lối ra cho biến chứng thần kinh tiểu đường?

16-02-2022 10:00 | Y học 360

Biến chứng thần kinh tiểu đường có thể không ảnh hưởng ngay đến tính mạng nhưng lại gây ra nhiều vấn đề nhức nhối trong cuộc sống. Theo thống kê, có đến 70% người tiểu đường bị biến chứng thần kinh, trong đó 50% xuất hiện ngay tại thời điểm mới mắc bệnh với các dấu hiệu: Tê bì chân tay, nóng rát, khô ngứa da, giảm sinh lý…

Hiện nay, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho biến chứng thần kinh tiểu đường. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu cho thấy, sử dụng kết hợp Alpha lipoic acid có thể cải thiện các triệu chứng do tổn thương thần kinh gây ra.

Nguyên nhân gây biến chứng thần kinh tiểu đường

Bệnh tiểu đường gây tổn thương thần kinh theo hai cơ chế chính, đó là tổn thương mạch máu và tổn thương thần kinh.

- Tổn thương mạch máu: Đường huyết cao kéo dài sản sinh ra các chất độc hại. Các chất này có tính oxy hóa mạnh, làm tổn thương đến mạch máu nuôi dưỡng dây thần kinh. Tổn thương mạch máu làm quá trình cung cấp oxy và dưỡng chất nuôi dưỡng dây thần kinh bị ảnh hướng.

- Tổn thương thần kinh: Rối loạn chuyển hóa đường có thể kéo theo rối loạn chuyển hóa mỡ (lipid). Trong đó, lipid lại là thành phần không thể thiếu trong cấu tạo của tế bào thần kinh. Rối loạn chuyển hóa lipid có thể gây thoái hóa và ảnh hưởng đến tốc độ dẫn truyền của tế bào thần kinh.

Tổn thương mạch máu, dây thần kinh là nguyên nhân gây ra biến chứng thần kinh tiểu đường

Triệu chứng của biến chứng thần kinh tiểu đường

Hệ thần kinh điều khiển hoạt động của mọi cơ quan trong cơ thể. Tổn thương thần kinh trên cơ quan nào sẽ gây ra biểu hiện trên cơ quan đó:

Trên tay chân:

- Tê bì, cảm giác như có kiến bò, kim châm. Lâu dần, người bệnh bị mất khả năng cảm nhận đau, nóng lạnh.

- Cảm giác nóng rát lòng bàn tay, bàn chân hoặc các ngón tay chân.

- Chuột rút đặc biệt là về đêm; đau cách hồi (Đau khi đi lại và giảm bớt khi nghỉ ngơi).

- Da khô ngứa, bong tróc, nứt nẻ; tăng chai sạn chân, dày móng.

Trên tim mạch: Nhịp tim nhanh ngay cả khi nghỉ ngơi. Người bệnh thường xuyên bị hạ huyết áp tư thế đứng (cảm giác choáng váng, chóng mặt khi thay đổi tư thế đột ngột từ nằm sang ngồi, đứng).

Trên tiêu hóa: Dạ dày co thắt chậm lại khiến người bệnh thường xuyên bị nuốt nghẹn, đầy bụng, nóng rát hoặc đau thượng vị, nôn hoặc buồn nôn, táo bón hoặc tiêu chảy. Nặng hơn, người bệnh có thể bị liệt dạ dày.

Trên hệ sinh dục:

- Ở nam giới: Rối loạn cương dương, giảm ham muốn.

- Ở nữ giới: Khô âm đạo, rối loạn kinh nguyệt.

Bất cập trong điều trị biến chứng thần kinh tiểu đường

Có hai khó khăn khiến việc điều trị biến chứng thần kinh tiểu đường trở nên khó khăn, đó là:

- Hiện nay, chưa có thuốc điều trị chung cho biến chứng thần kinh tiểu đường. Các loại như thuốc giảm đau, thuốc táo bón, hay thậm chí là thuốc cương dương cũng chỉ có thể giải quyết phần ngọn, tức là hỗ trợ giảm bớt triệu chứng. Còn phần gốc của vấn đề là tổn thương thần kinh thì chưa khắc phục được.

- Cho dù đường huyết ổn định, biến chứng thần kinh cũng không thuyên giảm. Đường huyết ổn định chỉ giúp tổn thương thần kinh không tiến triển nặng thêm. Còn để cải thiện biến chứng, buộc phải cần đến các giải pháp bảo vệ mạch máu, thần kinh khỏi tác động của tăng đường huyết.

Việc tìm ra giải pháp vừa ổn định đường huyết, vừa bảo vệ tính toàn vẹn của mạch máu, thần kinh tạo ra trăn trở lớn cho các nhà khoa học. Vậy đâu mới là lối ra cho biến chứng thần kinh của bệnh tiểu đường?

Alpha lipoic acid - Giải pháp cho biến chứng thần kinh tiểu đường

Từ rất lâu, Alpha lipoic acid (ALA) đã được các quốc gia Châu Âu ứng dụng trong điều trị biến chứng thần kinh tiểu đường. Tuy nhiên tại Việt Nam, vai trò của hoạt chất này mới được quan tâm thực sự trong 20 năm gần đây.

Alpha lipoic acid đã được chứng minh có khả năng hỗ trợ cải thiện biến chứng thần kinh tiểu đường hiệu quả

Các nhà khoa học đã tìm ra hai tác động tích cực của Alpha lipoic acid đối với tổn thương thần kinh trong bệnh tiểu đường, cụ thể như sau:

Thứ nhất: ALA có tính oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ tính toàn vẹn của tế bào thần kinh

Khi bị tiểu đường, đường huyết cao kéo dài sinh ra các chất độc hại. Các chất này có tính oxy hóa mạnh, làm tổn thương đến mạch máu nuôi dưỡng dây thần kinh.

Alpha lipoic acid với khả chống oxy hóa mạnh là cơ chế quan trọng nhất trong bảo vệ tính toàn vẹn của tế bào thần kinh. Nghiên cứu đăng tải trên Tạp chí y học Frontiers in Pharmacology (Thụy sĩ) chỉ ra rằng:

- Tác dụng chống oxy hóa mạnh giúp ALA dễ dàng trung hòa các chất độc hại, bảo vệ mạch máu, đảm bảo dưỡng chất nuôi dây thần kinh được cung cấp đầy đủ.

- Tính chống oxy hóa của ALA thậm chí còn mạnh hơn cả các chất chống oxy hóa điển hình là Vitamin C, Vitamin E. Sử dụng ALA giúp cơ thể tái tạo lại vitamin C, vitamin E, từ đó hiệp đồng và tăng cường tác dụng chống oxy hóa.

- ALA vừa dễ dàng tan được trong dầu và trong nước (khác với Vitamin C chỉ tan trong nước, vitamin E chỉ tan trong dầu). Khả năng này giúp ALA thấm tốt vào các tế bào thần kinh để cải thiện tổn thương. Đây là điểm then chốt giúp ALA có tác dụng hơn các chất khác trong việc cải thiện biến chứng thần kinh tiểu đường.

Thứ hai: ALA giúp ổn định đường huyết để ngăn tổn thương thần kinh nặng hơn

Ổn định đường huyết là yếu tố nền tảng để cải thiện biến chứng tiểu đường. Trong nghiên cứu tại Iran vào năm 2006, ALA giúp giảm đáng kể đường huyết lúc đói, đường huyết sau ăn 2 giờ sau 8 tuần sử dụng. Tác dụng ổn định đường huyết của ALA được thể hiện qua 2 cơ chế: Kích thích tế bào beta tuyến tụy sản xuất insulin, đồng thời cải thiện tính nhạy cảm của cơ thể với insulin.

Sự kết hợp giữa khả năng ổn định đường huyết và chống oxy hóa, bảo vệ tính toàn vẹn của tế bào thần kinh giúp ALA được xem là giải pháp "vàng" trong hỗ trợ điều trị biến chứng thần kinh tiểu đường.