Nghệ thuật là lĩnh vực của sáng tạo và thật khó tưởng tượng nếu tồn tại nền nghệ thuật không sáng tạo. Liệu có mâu thuẫn khi đặt ra câu hỏi về giới hạn trong sáng tạo nghệ thuật và nếu có thì giới hạn đó là gì, ai quy định và kiểm soát? Suy cho cùng, sáng tạo văn học nghệ thuật cũng cần có giới hạn riêng và nghệ sĩ chính là người đặt ra, thực thi và tự kiểm soát giới hạn cho chính mình...
“Giai điệu tự hào” - một chương trình mua bản quyền từ Nga lên sóng truyền hình quốc gia những ngày gần đây nhận được sự ủng hộ của đông đảo công chúng yêu nghệ thuật. Với mục đích tôn vinh những ca khúc cách mạng đi cùng năm tháng, “Giai điệu tự hào” thực sự là chương trình có ý nghĩa, một món ngon mới trong thực đơn giải trí của khán giả. Tuy nhiên, cũng trong chương trình này, một số ca khúc cách mạng sẽ được “làm mới”, thử nghiệm theo phong cách hoàn toàn khác so với bản gốc. Đã có những dấu hỏi được đặt ra về giới hạn của sự sáng tạo...
Ca khúc Tiến lên chiến sĩ đồng bào - Phiên bản rap trong chương trình Giai điệu tự hào.
Trong chương trình số 1 với chủ đề Bài ca năm tấn có 3 ca khúc được làm mới bao gồm: Quảng Bình quê ta ơi (sáng tác: nhạc sĩ Hoàng Vân), Những ánh sao đêm (sáng tác: nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu) và Tiến lên chiến sĩ đồng bào (âm nhạc: Huy Thục, lời thơ: Hồ Chí Minh). Nếu như tiết mục Quảng Bình quê ta ơi với sự thể hiện của ca sĩ trẻ 9X Kiều Anh, Những ánh sao đêm qua giọng hát Đức Tuấn nhận được sự ủng hộ và nhận xét tích cực từ cộng đồng mạng thì Tiến lên chiến sĩ đồng bào do Trọng Thủy, Thành Nam, Justa Tee và Big Daddy biểu diễn lại gây nên những luồng ý kiến trái chiều. Bài hát được phối theo phong cách rock bốc lửa, thậm chí đoạn thơ ở giữa bài còn được chuyển thành... rap. Một bài hát hừng hực khí thế nhưng cũng đầy trang trọng, thiêng liêng với bài thơ chúc Tết của Bác Hồ phút chốc bị “phá nát” vì những thử nghiệm đã đi quá giới hạn.
Chương trình “Tuổi 20 hát” lên sóng VTV6 hồi cuối năm 2013 cũng đã có nỗ lực đáng ghi nhận trong việc thử nghiệm làm mới, “trẻ hóa” ca khúc cách mạng. Sinh viên thế hệ 9X say mê hát ca khúc cách mạng theo cách riêng của họ nhưng có lẽ sự “phá cách” thái quá đã làm hỏng ca khúc gắn liền với năm tháng hào hùng trong lịch sử. “Ấn tượng” nhất có lẽ là bài hát Người con gái sông La (sáng tác: nhạc sĩ Doãn Nho) do sinh viên Đại học Thăng Long thể hiện. Cô gái trẻ trong bộ váy ngắn màu vàng óng ánh, nhảy điệu bốc lửa hát rock khiến người con gái sông La hoàn toàn bị “biến dạng”. Ca khúc Cô gái Pako (sáng tác: nhạc sĩ Huy Thục) do sinh viên Đại học Sư phạm biểu diễn được “cách tân” bằng rock và đọc rap...
Một cảnh trong chương trình Chợ quê gây tranh cãi của Đào Anh Khánh năm 2013.
“Cặp đôi hoàn hảo” mùa thứ hai bị chê là cực kỳ “thiếu muối”. Không chỉ “Cặp đôi hoàn hảo” mà còn rất nhiều chương trình truyền hình thực tế khác lên sóng truyền hình thời gian gần đây đều không tạo được hiệu ứng như những mùa trước. Nhiều ý kiến cho rằng, các chương trình này đang bị “lập trình hóa” vì những quy định của format gốc nên thiếu sự sáng tạo cần thiết. Nhưng đôi khi sự sáng tạo “quá đà” của một vài nghệ sĩ tham gia chương trình đã đẩy tiếng cười giải trí đi quá xa đến mức thảm họa mới là nguyên nhân khiến khán giả không mặn mà với chương trình. “Chiêu trò” có cần cho những chương trình giải trí? Câu trả lời là có những chiêu trò thế nào và sáng tạo chiêu trò ra sao lại là vấn đề khác. Thảm họa nhất của “Cặp đôi hoàn hảo” mùa đầu tiên phải nói đến “ông hoàng nhạc Việt” - Đàm Vĩnh Hưng. Những chiêu trò mà Đàm Vĩnh Hưng sử dụng từ màn đóng giả “Chí Phèo - Thị Nở” đến màn giả gái để song ca với Kim Thư liên khúc Nỗi lòng - Nhớ anh luôn khiến người ta phải nhíu mày, nhăn trán bởi nó quá lố và vượt qua ranh giới cần thiết trong sáng tạo nghệ thuật. Tiếp nối Đàm Vĩnh Hưng, “Cặp đôi hoàn hảo” năm 2013 đã có “đệ tử” là cặp đôi Phan Đinh Tùng và Cát Phượng. Ban đầu, những chiêu trò hài hước của cặp đôi đã nhận được sự yêu quý của rất nhiều người. Đêm mở màn với ca khúc Đường xa ướt mưa với lối diễn “hát kết hợp hét” của Cát Phượng, cặp đôi này đã nhận được những cơn mưa lời khen của Ban giám khảo cũng như cư dân mạng. Nhưng “đường dài mới biết ngựa hay”, đến đêm thi thứ 6, với lựa chọn bài hát Phút cuối cho chủ đề nhạc jazz và R&B thì màn kịch “bắt trộm” chẳng hề liên quan đến nội dung bài hát đã khiến khán giả thấy “nhàm”, thậm chí “nhảm”. Không thể phủ nhận những nỗ lực sáng tạo của nghệ sĩ trong việc làm mới ca khúc, làm sinh động tiết mục biểu diễn nhưng việc lạm dụng chiêu trò, lối diễn hài hước cốt để che lấp đi những yếu điểm về giọng hát trong một cuộc thi hát sẽ đánh mất đi những giá trị đích thực của nghệ thuật.
Cái tên Đào Anh Khánh luôn gắn liền với những lùm xùm xung quanh những buổi biểu diễn “có một không hai” của anh. Năm ngoái, buổi biểu diễn có tên “Chợ quê” tại bãi giữa sông Hồng của Đào Anh Khánh đã phải dừng giữa chừng vì bà con nông dân phản đối. “Chợ quê” có sự tham gia của họa sĩ Nguyễn Thân, Đào Anh Khánh, Đoàn Minh Hoàn, nhạc sĩ đương đại Robert Pepper và Brett Zweiman (đến từ New York) với mục đích tái hiện cuộc sống, văn hóa ở những làng quê. Buổi trình diễn kết thúc khi bà con nông dân dùng “biện pháp mạnh” là đặt chiếc xe đạp chắn ngang sân khấu (!)
Nghệ thuật luôn cần đến sự sáng tạo và người nghệ sĩ phải không ngừng sáng tạo, tuy nhiên, sự sáng tạo cũng cần đến những giới hạn. Rất khó và có lẽ là không thể đặt ra những định mức cụ thể cho sự sáng tạo mà đòi hỏi người nghệ sĩ phải tự đặt ra những giới hạn cho chính mình, thực hiện và kiểm soát nó. Lòng tự trọng, niềm đam mê nghệ thuật, đạo đức, tri thức và sự nhạy cảm mới giúp người nghệ sĩ sáng tạo và thành công với những sáng tạo của ḿnh.
