Sốt là một triệu chứng rất thường gặp ở trẻ em. Sốt có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, song cho dù là nguyên nhân gì thì sốt cũng ảnh hưởng đến sức khỏe và những nguy cơ khó lường cho trẻ. Bài viết này cung cấp kiến thức cho mọi người phân biệt sốt phát ban và sốt xuất huyết để đưa trẻ đi khám kịp thời.
Sốt phát ban (SPB)
SPB thường gặp ở trẻ em, trong độ tuổi từ 6 - 36 tháng. Trẻ có thể sốt nhẹ (37,5 - 38oC) hoặc sốt cao (39 - 40oC) tùy vào thể trạng của trẻ và nguyên nhân gây bệnh.
Giai đoạn này trẻ có sức đề kháng kém vì lượng kháng thể tự nhiên của mẹ truyền cho con giảm đi trong khi hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện. Bên cạnh đó, SPB là bệnh rất dễ lây nhiễm (trong môi trường tập thể nhà trẻ, trường học, trường mẫu giáo...) chủ yếu qua đường hô hấp chiếm đa số bao gồm virut sởi, Rubella, Adeno virut, Echo virut, nhóm Enterovirus... khi người bệnh ho, hắt hơi, sổ mũi... Sốt phát ban do virut sởi và virut gây bệnh Rubella là hai nguyên nhân thường gặp. Bệnh sởi còn gọi là ban đỏ, bệnh Rubella gọi là ban đào.
Theo dõi thân nhiệt và các dấu hiệu bất thường khi trẻ bị sốt.
Bệnh sởi (ban đỏ): Trẻ sốt, khi dấu hiệu sốt giảm sẽ xuất hiện dấu hiệu phát ban, lúc đầu ở sau tai sau đó lan ra mặt, rồi lan dần xuống ngực bụng và ra toàn thân. Khi ban sởi biến mất cũng mất dần theo thứ tự đã nổi trên da, đặc điểm ban sởi là ban dạng sẩn (ban gồ lên mặt da), khi bay sẽ để lại những vết thâm trên da. Ngoài ra, một số triệu chứng kèm theo như: mắt đỏ, sổ mũi, ho. Virut sởi có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm cho trẻ nhất là biến chứng viêm phổi và viêm não do virut.
Bệnh Rubella (ban đào): Phát ban lúc đầu ở mặt sau đó lan xuống dưới chân, thời gian phát ban thường kéo dài khoảng 3 ngày. Ban do Rubella thường dày hơn và có màu nhạt hơn ban sởi, có thể kèm theo tình trạng sưng hạch sau tai, hạch cổ và dưới chẩm, bệnh nhân có thể bị đau khớp. Virut gây bệnh Rubella khá lành tính đối với trẻ nhưng lại rất nguy hiểm cho phụ nữ mang thai.
Tuy nhiên, hầu hết nguyên nhân gây sốt phát ban cho trẻ là những virut lành tính, nếu được điều trị và chăm sóc đúng cách, bệnh có thể dứt sau 5-7 ngày. Các bậc cha mẹ cần cho trẻ đến bệnh viện ngay khi trẻ có một trong những triệu chứng như: trẻ bị sốt cao không hạ sau khi đã phát ban; Thay đổi tri giác: lừ đừ, ngủ li bì, hôn mê; Trẻ bị co giật; Trẻ thở mệt, thở nhanh, khó thở.
Sốt xuất huyết (SXH)
SXH là bệnh do virut gây ra, biểu hiện chính là: sốt và xuất huyết. Điểm khác biệt của sốt SXH với chứng sốt của bệnh khác là: trẻ sốt cao đột ngột (trước đó trẻ hoàn toàn bình thường); nhiệt độ lên tới 39-400C hoặc cao hơn, sờ vào trán trẻ thấy nóng ran; sốt liên tục, liên miên ngày đêm không lúc nào ngưng, có cho trẻ dùng thuốc hạ sốt thì nhiệt độ cũng chỉ giảm một lát lại tăng lên, kèm theo các biểu hiện mệt mỏi, chân tay lạnh, ho khan, táo bón hoặc tiêu chảy, xuất huyết dưới da.
Triệu chứng xuất huyết dưới da thường xảy ra sau khi bắt đầu sốt một vài ngày và rất đa dạng như xuất huyết ở cẳng tay, cẳng chân, nách ngực, thắt lưng. Những chấm xuất huyết đỏ dưới da, không biến mất khi ấn vào (đây cũng chính là điểm để phân biệt với trường hợp nốt đỏ do phát ban khi ấn vào sẽ biến mất)...; xuất huyết niêm mạc như chảy máu mũi (chảy máu cam), chảy máu răng, đại tiện ra máu; ở em gái tuổi dậy thì có thể xuất huyết âm đạo (kinh nguyệt trước kỳ).
Muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết gây nguy hiểm cho trẻ em.
Điều cần chú ý là mọi người chưa có miễn dịch đặc hiệu đều có thể mắc bệnh.Trẻ em dễ bị mắc bệnh hơn người lớn. Có tới 4 týp virut khác nhau gây SXH, do vậy khi mắc SXH rồi người bệnh vẫn có thể bị mắc bệnh lần sau, thậm chí lần sau mắc còn nặng hơn lần trước.
Nghĩ ngay đến SXH khi trẻ xuất hiện các triệu chứng kể trên.Khi trẻ bị SXH cần đưa trẻ đến bệnh viện khám, xét nghiệm và điều trị kịp thời chứ không tùy tiện sử dụng thuốc hạ sốt vì như thế sẽ gây xuất huyết nghiêm trọng và ảnh hưởng đến tính mạng của trẻ.
