(Lưu Thị Thu L. - Long An)
Zona là bệnh thường gặp trong các bệnh lý về da liễu, bệnh do nhiễm siêu vi có hướng thần kinh và da, đây cùng chủng với virus thủy đậu, virus này có khả năng tồn tại và khu trú nằm nhiều năm ở hạch cảm giác, của người mắc bệnh thủy đậu từ nhỏ và sau đó tái hoạt trở lại để gây bệnh zona.
Nguyên nhân của sự tái hoạt này cho đến nay vẫn chưa rõ, nhưng người ta nghĩ nhiều do sức đề kháng cơ thể bị suy yếu hoặc mắc một bệnh mạn tính khác như đái tháo đường… Bệnh thường gặp ở người lớn, người già và hay xuất hiện theo mùa nhất là vào mùa lạnh.
Về triệu chứng, bệnh xảy ra ở nửa thân người như một bên mặt, một bên mảng sườn, nửa thân mình, thường không vượt quá đường giữa của cơ thể. Người bệnh khởi đầu sốt nhẹ, khó chịu, nhức đầu, đau mình mẩy, đau xương sống, đau tại sang thương có tính chất rát bỏng, đau dọc theo đường đi của thần kinh, sau đó xuất hiện các mụn nước mọc thành chùm trên nền da có màu hồng còn gọi là nền hồng ban. Các mụn nước này hợp lại thành bọng nước chứa dịch trong, sau đó hoá đục, vỡ ra khô lại và đóng thành mài.
Thông thường từ 1 - 3 tuần, sang thương sẽ lành trừ khi bội nhiễm, lành để lại sẹo mất sắc tố. Biến chứng đau nhức sau zona thường gặp, đau có cảm giác nóng rát như bỏng, âm ỉ, thỉnh thoảng có dội lên những cơn kịch phát ngắn, khiến cho bệnh nhân mất ăn mất ngu, nhất là ở người lớn tuổi.
Về điều trị, trong Zona điều trị giai đoạn sớm, giữ vai trò hết sức quan trọng, nhằm mục đích tránh tổn thương thực thể của thần kinh do virus gây nên, tránh được di chứng đau sau zona và sẹo ở da; ở giai đoạn sớm thuốc kháng virus thường dùng là Acyclovir, với liều là 30mg/kg cân nặng, dùng 7 - 10 ngày; thoa tại sang thương Acyclovir pomad thoa 3 lần trong ngày; thuốc giảm đau thường dùng Paracetamol Codein, nếu chưa đỡ đau kết hợp thêm Tegretol 200mg uống 1v sáng và 1 viên chiều; trong giai đoạn mụn nước đã vỡ rỉ dịch thoa chống nhiễm trùng bằng dung dịch Eosine hay Milian; tăng cường sức đề kháng bằng đa sinh tố như Béroca, Synervit, Nevramin...
Điều trị di chứng đau sau zona, thường phối hợp Carbamazepin với TENS (TENS là phương pháp kích thích điện thần kinh qua da viết tắt của 4 chữ - Transcutaneous Electrical Neuro Stimulation). Dựa trên cơ chế bệnh sinh của đau do zona, virus gây bệnh khu trú ở sợi thần kinh cảm giác, gây tổn thương thần kinh này, làm mất sự cân bằng giữa các sợi vận động và cảm giác; đây là cơ chế đau do mất đường dẫn truyền cảm giác cảm giác vào nên không thể điều trị đau có kết quả bằng các thuốc giảm đau thông thường như Paracetamol, Aspirin.
Nhưng đối biệt dược Carbamazepin có tác dụng rất tốt, giảm đau cảm giác rát bỏng, đau nhói giật từng cơn, thuốc thường dùng cho người lớn với liều 200 đến 600mg/ngày (1 - 3v). Phương pháp kích thích điện thần kinh qua da (TENS) phương pháp có tác dụng nhờ tác động họat hóa những sợi A là những sợi không dẫn truyền đau để ức chế các sợi A và C (là những sợi dẫn truyền xung động cảm giác), từ đó làm giảm hoặc mất cảm giác đau.
