1. Nguyên nhân gây đau dây thần kinh sinh ba
Dây thần kinh sinh ba còn được gọi là dây thần kinh tam thoa, chính là dây thần kinh sọ não V, là một trong những dây thần kinh chính của vùng mặt.
Các nhánh của dây thần kinh sinh ba dẫn truyền cảm giác sờ và cảm giác đau ở các vùng mặt, răng quanh miệng đến não. Bên cạnh đó, dây thần kinh sinh ba còn điều khiển các cơ để nhai và chi phối việc tạo nước mắt và nước bọt.
Người bệnh khi bị đau dây thần kinh sinh ba sẽ gây ra đau đột ngột ở một hoặc nhiều nhánh, biểu hiện ở những vùng mà chúng dẫn truyền cảm giác. Cơn đau thường nặng ở các nhánh thứ 2 (V2) và thứ 3 (V3), thường xuất hiện xung quanh má hay vùng hàm hoặc cả hai vùng này.
Đau dây thần kinh sinh ba thường ít gặp đối với trường hợp đau ở cả hai bên mặt, đau trên trán và xung quanh mắt, nó thường chỉ ảnh hưởng đến một bên của khuôn mặt.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng đau dây thần kinh sinh ba. Một trong số đó là các mạch máu chèn ép lên dây thần kinh sinh ba là nguyên nhân hàng đầu. Ngoài ra, đau dây thần kinh sinh ba cũng có thể là triệu chứng của một số bệnh lý khác:
- U não.
- Bệnh xơ cứng rải rác.
- Các bất thường ở nền sọ.
Đau dây thần kinh sinh ba không phổ biến, chủ yếu xảy ra ở người lớn, người già và thường trong độ tuổi từ 60 - 70. Nữ giới thường gặp tình trạng này nhiều hơn nam giới.
2. Triệu chứng đau dây thần kinh sinh ba
Bệnh đau dây thần kinh sinh ba có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp ở nhóm trung niên.
Triệu chứng đau của dây thần kinh sinh ba có thể xuất hiện theo từng cơn với cảm giác co thắt mạnh, giống như điện giật. Đau thường xảy ra ở một bên mặt và có thể do âm thanh hoặc xúc giác gây ra. Đau cũng có thể được kích hoạt bởi các hành động thường ngày, bao gồm:
- Đánh răng
- Cạo râu
- Trang điểm
- Chạm vào mặt
- Ăn uống
- Nói chuyện
- Làn gió mạnh thổi thốc vào mặt...
Một đợt đau có thể kéo dài theo ngày, tuần hoặc tháng, sau đó chuyển sang giai đoạn thuyên giảm.
Tình trạng bệnh có thể tiến triển, với các cơn đau ngày càng nghiêm trọng và tần suất dày hơn. Trong một số trường hợp, cơn đau còn kèm theo cảm giác nhức nhối liên tục.
Khi bị đau dây thần kinh sinh ba, người bệnh sẽ cảm thấy như bị châm kim, bị đâm thủng bởi dụng cụ sắc bén như dao.
Cơn đau thường mất đi sau một vài giây nhưng cũng có thể kéo dài đến 2 phút, khoảng cách giữa mỗi cơn đau là vài phút, vài giờ thậm chí là vài ngày. Tuy nhiên, một vài cơn đau có thể lặp lại liên tiếp.
Đau dây thần kinh sinh ba có thể dẫn đến những biến chứng:
- Bệnh nhân rơi vào chán nản, lo lắng.
- Người bệnh không dám ăn, không dám đánh răng vì lo sợ sẽ gây ra đau đớn, sụt cân, suy dinh dưỡng và vệ sinh răng miệng kém.
- Liệt cơ, mất thăng bằng hoặc giảm thị lực trong bệnh xơ cứng rải rác.
3. Đau dây thần kinh sinh ba có lây không?
Đau dây thần kinh sinh ba có thể đến từ nhiều nguyên nhân như: Do chèn ép mạch máu; Do mắc bệnh lý đa xơ cứng hay chèn ép dây thần kinh từ một khối u, hoặc một đám rối của động mạch và tĩnh mạch được gọi là dị dạng động mạch, cũng có thể do chấn thương…Tuy nhiên, không phải là bệnh lây nhiễm nên đau dây thần kinh sinh ba không lây nhiễm.
4. Phòng ngừa đau dây thần kinh sinh ba
Đến nay chưa có biện pháp cụ thể nào được khuyến cáo trong việc phòng ngừa đau dây thần kinh sinh ba. Chúng ta chỉ có thể hạn chế tiến triển của bệnh bằng cách thay đổi một số thói quen sinh hoạt sau:
- Thay thế các loại thức ăn cứng bằng các thức ăn mềm, dễ nhai.
- Tránh làm những việc kích thích vùng mặt khi đang đau.
- Khi thấy xuất hiện các triệu chứng của đau dây thần kinh sinh ba, hãy đi khám để được điều trị sớm nhằm giảm bớt những khó chịu, đau đớn, duy trì chất lượng sống ổn định.
Triệu chứng đau của dây thần kinh sinh ba có thể xuất hiện theo từng cơn với cảm giác co thắt mạnh.
5. Điều trị đau dây thần kinh sinh ba
Nếu không được điều trị, bệnh nhân có thể rơi vào chán nản hoặc lo lắng. Bệnh nhân sẽ không dám ăn hay không dám đánh răng vì lo sợ gây ra đau đớn, dẫn đến sút cân, suy dinh dưỡng và vệ sinh răng miệng kém.
Việc điều trị tùy thuộc vào từng bệnh nhân, có thể là:
- Điều trị nội khoa: Đầu tiên, bệnh nhân sẽ được dùng carbamazepine, trong trường hợp không mang lại hiệu quả có thể phối hợp với rivotril hoặc dihydan, lioresal, gabapentin…. Các thuốc này có nhiều tác dụng phụ, chính vì vậy khi sử dụng cần tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa thần kinh. Nếu thuốc không giúp giảm đau hoặc gây ra các tác dụng phụ do không thể dung nạp (như rối loạn nhận thức, mất trí nhớ, mệt mỏi quá mức, ức chế tủy xương hoặc dị ứng) thì điều trị phẫu thuật có thể được chỉ định. Vì đau dây thần kinh sinh ba là một rối loạn tiến triển, trở nên kháng thuốc theo thời gian nên điều trị phẫu thuật thường được áp dụng.
- Điều trị ngoại khoa: Nếu vẫn còn đau nhiều mặc dù đã sử dụng các phương pháp trên, cân nhắc thủ thuật cắt bỏ dây thần kinh V.
Bệnh nhân chỉ được điều trị ngoại khoa khi việc điều trị bằng thuốc không mang lại hiệu quả. Các phương pháp thường được áp dụng là tiêm cồn vào nhánh của dây 5, nhiệt đông, đốt bằng sóng radio hoặc chiếu xạ hạch Gasser, cắt chọn lọc dây thần kinh sau hạch Gasser.
Đau dây thần kinh sinh ba rất hiếm gặp, tuy nhiên nếu mắc phải sẽ khiến cho người bệnh rất khó chịu, đau đớn trong sinh hoạt hàng ngày, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
