Nguyên nhân gây đau đầu và hệ lụy
Đau đầu là cảm giác khó chịu nhất của mỗi người, do nhiều nguyên nhân gây ra. Đây có thể là dấu hiệu của một bệnh, có thể là rối loạn cảm xúc, mệt mỏi và căng thẳng. Tình trạng lạm dụng thuốc giảm đau hiện nay khiến số lượng người đau đầu ngày một tăng và mức độ đau cũng nặng hơn.
Các nhà nghiên cứu cho rằng, có sự gia tăng số lượng gốc tự do trong cơ thể, đặc biệt là người có stress kèm theo là nguyên nhân gây đau đầu. Nhiều trường hợp đau đầu đã có sẵn trong người, chỉ chờ những yếu tố thuận lợi (stress, sốc tình cảm, tâm lý), yếu tố thúc đẩy (chế độ sinh hoạt, thời gian làm việc kéo dài)... làm tăng sinh các gốc tự do đủ để xảy ra triệu chứng đau đầu, tổn thương thần kinh, mạch máu và làm tổn hại cấu trúc của não. Đau đầu trong một thời gian dài (tùy từng trường hợp) sẽ khiến bệnh nhân xuất hiện những biểu hiện trầm cảm, lo âu, hay quên, rối loạn trí nhớ, thiếu tập trung... Đau đầu càng nặng sẽ càng bộc lộ những triệu chứng này thường xuyên hơn, dễ dẫn đến sa sút trí tuệ, đột quỵ não dẫn đến tàn tật và thậm chí tử vong.
Điều đáng lo ngại nhất hiện nay đó là phần lớn bệnh nhân không biết nguyên nhân chính gây ra chứng đau đầu và thường không được trị tận gốc. Tìm nguyên nhân gây đau đầu là khâu quan trọng nhất trong điều trị. Nếu không triệt được nguyên nhân thì bệnh sẽ tái đi tái lại, việc điều trị không cho hiệu quả mong muốn. Có khoảng 60% các bệnh nhân lạm dụng thuốc giảm đau (không đúng chỉ định và thời gian dùng thuốc kéo dài), gây khó khăn trong việc điều trị về sau vì bệnh dễ tái phát. Do đó, tốt nhất vẫn là tuân thủ các chỉ định về loại thuốc, liều lượng, chống chỉ định theo toa của bác sĩ.
Đau nửa đầu có thể xuất hiện ở một bên hoặc cả hai bên đầu.
Nhận diện các loại đau đầu
Đau nửa đầu - Migraine
Đau nửa đầu Migraine hay còn gọi là đau đầu vận mạch hiện là những bệnh lý thần kinh phổ biến nhất thế giới, số lượng bệnh nhân mắc bệnh ngày càng tăng. Theo thống kê gần đây, có khoảng 6% dân số thường xuyên phải chịu đựng những cơn nhức đầu do rối loạn vận mạch gây ra. Bệnh có thể gặp ở cả hai giới. Tuy nhiên, tỷ lệ phái nữ mắc bệnh cao gấp đôi phái nam.
Vị trí đau thường chỉ ở nửa đầu, tuy nhiên một số người có thể đau ở cả hai bên. Có thể nhận ra những triệu chứng thường gặp trước khi cơn đau xuất hiện, đó là cảm giác mệt mỏi, căng thẳng, lo âu, ngáp, buồn ngủ, chảy nước mũi, ảo khứu (ngửi thấy mùi bất thường), hoa mắt, xuất hiện những đốm sáng hình zíc-zắc nhiều màu sắc trước mắt, giảm hay mất thị lực tạm thời một bên mắt...
Bệnh có cường độ đau theo nhịp mạch. Người bệnh có cảm giác như ai dùng búa bổ vào đầu hay vặn xoắn từng mạch máu trong não khiến họ cảm thấy buồn nôn và đôi khi nôn rất nhiều. Mức độ đau có thể tăng lên khi có nhiều ánh sáng, tiếng ồn. Mỗi cơn đau kéo dài khoảng 4 giờ đến 3 ngày. Nếu không điều trị, cơn đau vẫn có thể giảm hoặc biến mất sau một giấc ngủ đủ dài và sâu. Bệnh nhân có khuynh hướng nhạy cảm, hay sợ tiếng động và ánh sáng. Vì vậy, họ thường tìm đến những nơi thật tối và yên tĩnh để làm dịu bớt cơn đau. Một vài người ngoài cơn đau còn mệt mỏi, chán ăn, giảm khả năng tập trung trong một thời gian ngắn.
Nguyên nhân gây đau nửa đầu vẫn chưa được làm rõ, song các chuyên gia đều thống nhất các tình huống sau sẽ thúc đẩy bệnh khởi phát: Dùng các thực phẩm có chứa nhiều tyramine như phô mai, bơ, lạc, chocolate, bột ngọt, uống nhiều bia, rượu, thói quen ăn uống không điều độ, thường xuyên bỏ bữa, hút thuốc lá, lo âu, căng thẳng, làm việc quá sức, thiếu ngủ, sử dụng thuốc ngừa thai dạng uống mỗi ngày...
Đau đầu do nguyên nhân khác
Đau đầu được xem là triệu chứng nhiều hơn là bệnh, không chỉ gặp trong các chuyên khoa thần kinh, tâm thần mà còn xuất hiện trong hầu hết các bệnh nội và ngoại khoa. Dưới đây là một số loại đau đầu thường gặp:
- Đau đầu do bệnh u não: Nếu đau đầu dai dẳng nhiều tháng không khỏi, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo của khối u trong não. Đau đầu dữ dội, ở mức độ chưa từng thấy trước đây là triệu chứng bệnh cần được xem xét kỹ. Bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh chụp CT scan não, chụp cộng hưởng từ để phát hiện chính xác nguyên nhân gây bệnh.
- Đau đầu do thiếu máu nặng: Tình trạng thiếu máu nghiêm trọng cũng gây đau đầu. Trong trường hợp này chỉ cần uống bổ sung sắt là có thể điều trị được bệnh.
- Đau đầu do tăng huyết áp: Căn nguyên bị đau đầu ở bệnh nhân tăng huyết áp là do áp lực thường xuyên của dòng máu lên trên thành mạch tăng làm cho thành mạch bị giãn dần ra và xuất hiện những tổn thương. Các tổn thương này ngày càng tăng ở những mạch máu nhỏ tại não gây ra hiện tượng đau đầu. Bệnh nếu để muộn dễ gây ra các biến chứng như tắc mạch máu não, liệt.
- Đau đầu do chấn thương sọ não: Xảy ra sau một chấn thương vùng sọ não đủ mạnh gây bất tỉnh, sau đó xuất hiện đau đầu, buồn nôn, yếu nửa người, rối loạn ý thức.
- Đau đầu do một số bệnh mạn tính: Đau đầu là triệu chứng thường gặp của nhiều căn bệnh mạn tính như đái tháo đường, lupus ban đỏ, đau xơ cơ... Nếu bạn thường xuyên đau đầu, điều đầu tiên cần thực hiện là đi khám tại bệnh viện để thăm khám, làm các xét nghiệm cần thiết và thực hiện theo chỉ định chuyên môn của bác sĩ.
- Đau đầu do bệnh viêm xoang: Viêm xoang có nhiều triệu chứng, trong đó có thể bao gồm đau đầu, đau nửa đầu. Thực tế, xấp xỉ 90% những người mắc bệnh viêm xoang đều bị đau nửa đầu. Khỏi viêm xoang, cơn đau đầu dai dẳng cũng sẽ được loại bỏ.
Dùng nhiều thực phẩm có chứa tyramine sẽ thúc đẩy bệnh đau đầu.
Làm gì khi bị đau đầu?
Khi có biểu hiện đau đầu khác thường, nên đến ngay bệnh viện để khám cụ thể và dùng các phương tiện cận lâm sàng như chụp cắt lớp thường, chụp cộng hưởng từ, chụp cắt lớp đa dãy... để xác định nguyên nhân gây đau đầu.
Tuyệt đối không nên chủ quan với các cơn đau đầu bất thường chưa rõ nguyên nhân và quy vội là do thời tiết, do thiếu máu não, do hội chứng tiền đình... mà tự mua các thuốc giảm đau, cảm cúm về dùng. Đối với những dạng đau đầu, đặc biệt là những cơn đau đầu ác tính nói trên cần phải được khám xét cẩn thận để xác định nguyên nhân gây bệnh và điều trị kịp thời.
Khi nhức đầu, nên nghỉ ngơi ở phòng tối, yên tĩnh và thoáng mát. Nên cố gắng để đầu óc thư giãn, tránh lo âu, suy nghĩ nhiều, không nên thức khuya. Thay vào đó hãy ngủ đủ giấc trong ngày phù hợp lứa tuổi, không hút thuốc lá hay uống nhiều rượu bia.
Ăn uống điều độ, tránh nhịn đói hay bỏ bữa. Nên hạn chế hay loại bỏ thức ăn gây đau đầu ra khỏi thực đơn dù đó là món ăn khoái khẩu của bạn. Lựa chọn biện pháp ngừa thai khác thay thuốc tránh thai nếu thuốc này làm xuất hiện cơn đau.
