Đau đầu - triệu chứng có thật sự đơn giản?
Đau đầu là triệu chứng xảy ra khi các thụ thể cảm giác trên hệ thần kinh trung ương bị kích thích. Có thể do các kích thích cơ học (sự giãn mạch máu, tình trạng thiếu máu, phù nề, viêm nhiễm hoặc chén ép bởi khối u…), hoặc kích thích hóa học (do các chất trung gian hóa học của tình trạng viêm và tổn thương). Biểu hiện đau đầu có rất nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân phải nhờ đến các chẩn đoán hình ảnh hiện đại như chụp cộng hưởng từ (MRI), chụp cắt lớp (CT) để xác định. Có thể chia ra thành các nhóm nguyên nhân cơ bản sau:
- Đau đầu do bệnh lý tại não: nhiễm trùng não, viêm não - màng não, khối u não, dị dạng mạch máu não, chấn thương sọ não…
- Đau đầu do bệnh lý tại cơ quan khác hoặc bệnh lý toàn thân: viêm mũi xoang, viêm tai, tăng nhãn áp, bệnh lý răng miệng, thoái hóa cột sống cổ, sốt, nhiễm khuẩn, nhiễm độc, rối loạn nội tiết, thiếu máu. Các bệnh lý mạn tính như tăng huyết áp, đái tháo đường, lupus ban đỏ…
- Đau đầu do các rối loạn tâm thần kinh: phổ biến nhất là stress, rối loạn giấc ngủ, rối loạn lưỡng cực, trầm cảm…
Ngoài ra, đau đầu có thể do tác dụng không mong muốn của một số thuốc bạn đang sử dụng như thuốc tránh thai, liệu pháp hormone, thuốc điều trị đau thắt ngực nhóm nitrate (nitroglycerin, isosorbide mono/dinitrate…), hoặc khi bạn dùng nhiều chất kích thích, cà phê, gây rối loạn giờ giấc sinh hoạt… Đau đầu biểu hiện bằng sự đau nhức, có thể đi kèm cảm giác căng cứng, nặng nề toàn vùng đầu hoặc một khu vực, hay đặc biệt là chỉ khu trú ở một bên đầu trong bệnh lý đau nửa đầu, hay còn gọi là đau đầu vận mạch.
Đau đầu, khi nào có thể uống thuốc giảm đau và khi nào cần đến gặp bác sĩ?
Nếu cơn đau đầu thỉnh thoảng xảy ra và không quá dữ dội, không kéo dài, khoảng cách giữa hai lần đau đầu cách xa nhau. Xảy ra khi bạn đang căng thẳng tâm lý, stress, mất ngủ vì công việc, thi cử hay trong thời kỳ kinh nguyệt và không đi kèm tăng huyết áp… thì bạn có thể nghỉ ngơi, thư giãn, bởi vấn đề không quá nghiêm trọng. Hoặc đau đầu khi bạn đang có bệnh tại các cơ quan khác như viêm mũi xoang, viêm tai giữa, thì đau đầu sẽ khỏi khi các bệnh lý này được điều trị. Nếu đau đầu trong những trường hợp trên gây ra cho bạn sự khó chịu, căng thẳng, bạn có thể dùng các thuốc giảm đau quen thuộc như paracetamol, aspirin để làm dịu cơn đau.
Tuy nhiên, bạn không được lạm dụng và dùng thuốc giảm đau kéo dài thay cho việc thăm khám khi cơn đau đầu xảy ra thường xuyên; vì nguyên nhân, bệnh lý gây đau đầu không được điều trị triệt để sẽ gây nguy hiểm cho bạn, cũng như đem đến sự lệ thuộc thuốc và các tác dụng không mong muốn của thuốc. Đặc biệt, không được dùng thuốc giảm đau khi đau đầu sau khi uống rượu bia, điều này có thể gây viêm loét và xuất huyết dạ dày, hại gan và thận của bạn vì tác hại của lượng cồn trong rượu, bia cộng hợp với tác dụng phụ của thuốc giảm đau.
Đau đầu nguy hiểm khi bệnh nhân có bệnh tim mạch như đau thắt ngực, loạn nhịp tim, bệnh van tim, tăng huyết áp ác tính, tiền sử đột quỵ… Đau đầu ở những bệnh nhân này có thể là dấu hiệu của tai biến mạch máu não (nhồi máu não, xuất huyết não). Đau đầu ở những bệnh nhân vừa bị tai nạn ảnh hưởng vùng đầu, hay đơn giản là có va đập vùng đầu trong các hoạt động thường nhật mà bệnh nhân thậm chí còn không chú ý như té ngã, đụng đầu có thể là triệu chứng của tụ máu màng cứng, cần được can thiệp bằng các thủ thuật y khoa ngay. Nếu đau đầu nằm trong những trường hợp sau, bạn không được dùng thuốc giảm đau để trì hoãn, khỏa lấp cơn đau, mà cần đến gặp bác sĩ ngay:
- Cơn đau đầu xuất hiện đột ngột, dữ dội gây chóng mặt, choáng váng.
- Đau đầu cùng với triệu chứng buồn nôn, nôn mửa, nhìn nhòe và có điểm mù.
- Đau đầu đi kèm triệu chứng thần kinh: méo miệng, khó nói chuyện, khó cử động, yếu hoặc liệt cơ, co giật...
- Đau đầu đi kèm triệu chứng tim mạch: huyết áp tăng cao bất thường, đau vùng ngực.
- Đau đầu thường xuyên không rõ nguyên nhân, càng ngày càng nặng hơn, khoảng cách giữa các cơn đau đầu gần nhau hơn. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo của các bệnh lý tiềm ẩn, nhưng rất nguy hiểm. Có thể gây tử vong, tàn phế như dị dạng mạch máu não (gây nguy cơ đột quỵ), u não, tụ máu màng não…
- Triệu chứng đau nửa đầu. Đây là bệnh lý cần được theo dõi và điều trị. Có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm nếu thuộc thể nặng, để tình trạng kéo dài.
Lời khuyên cho bệnh nhân
Bất cứ dấu hiệu bất thường nào cũng là lời cảnh báo cho sức khỏe của bản thân bạn. Đau đầu cũng vậy, tuy có thể chỉ là triệu chứng nhất thời hay ảnh hưởng của các bệnh lý khác, nhưng cũng cần chú ý và đi đến bác sĩ thăm khám, khi đã loại trừ các nguyên nhân ảnh hưởng, nhưng tình trạng không cải thiện. Không dùng thuốc giảm đau kéo dài để giải quyết đau đầu, vì thuốc giảm đau luôn luôn chỉ điều trị triệu chứng, không giải quyết được căn nguyên, thậm chí nó còn che lấp các dấu hiệu nguy hiểm.
Đau đầu cũng có thể do lối sống không tốt gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của bạn trong thời gian dài, vì vậy cần xây dựng một lối sống, chế độ dinh dưỡng khoa học và khỏe mạnh:
- Duy trì chế độ làm việc, nghỉ ngơi, thư giãn hợp lý. Stress, mất ngủ sẽ tạo ra gốc tự do, có thể gây tổn thương, giết chết tế bào thần kinh của bạn cũng như ảnh hưởng rất nhiều cơ quan trong cơ thể.
- Không nên làm việc liên tục, nhất là những người làm việc nhiều trên máy tính, nên có khoảng 15-20 phút nghỉ ngơi sau 2-3 giờ làm việc.
- Uống đủ nước. Tránh dùng nhiều chất kích thích như cà phê, rượu bia, thuốc lá.
- Tập thể dục, thể thao phù hợp để cải thiện sức khỏe thể chất, tinh thần. Đi bộ, thiền, yoga là những bộ môn thích hợp cho người hay đau đầu.
- Bổ sung vitamin từ việc dùng đa dạng nhiều loại trái cây, rau củ quả.
- Tinh thần cần thoải mái, tránh căng thẳng, lo âu thái quá. Có thể thư giãn bằng các biện pháp như massage, tắm nước ấm, xông hơi bằng tinh dầu thiên nhiên.
