Hậu quả do vỡ phình động mạch não gây ra rất thảm khốc, tỉ lệ tử vong khoảng 34 – 45%, trong đó có gần 10% tử vong nhanh chóng trong vòng 1 giờ đầu trước khi được đưa tới bệnh viện.
Nguyên nhân phình mạch máu não
Nguyên nhân của phình mạch não có thể do các bất thường bẩm sinh ở mạch máu não. Tình trạng này cũng có thể xuất hiện phổ biến hơn ở những người vận động quá sức, tác động trực tiếp đến cấu trúc và hoạt động của mạch máu não. Ngoài ra lạm dụng các thức uống có chất kích thích như rượu, bia, thường xuyên hút thuốc lá… có thể làm gia tăng nguy cơ bị phình mạch máu não.
Những người có tiền sử bị chấn thương tại não bộ hoặc có tiền sử xơ vữa động mạch, tăng huyết áp, nhiễm khuẩn não… có nguy cơ mắc phình mạch não cao hơn.
Đau đầu dai dẳng hoặc xuất hiện cơn đau đầu đột ngột thận trọng với phình mạch não.
Yếu tố nguy cơ gây vỡ túi phình mạch não
Không phải tất cả các túi phình đều sẽ vỡ. Các túi phình khác nhau về kích thước, vị trí và tốc độ phát triển trong quá trình theo dõi sẽ có nguy cơ vỡ khác nhau.
- Hút thuốc
- Tăng huyết áp
- Kích thước túi phình
- Vị trí túi phình
- Tốc độ phát triển
Có nhiều bảng điểm được xây dựng để tính toán nguy cơ vỡ của một túi phình, một trong những bảng điểm được sử dụng rộng rãi là bảng điểm PHASES dựa trên 6 yếu tố: dân cư (Population), tăng huyết áp (Hypertension), tuổi (Age), kích thước túi phình (Size of aneurysm), tiền sử chảy máu do một túi phình khác (Earlier SAH from another aneurysm) và vị trí túi phình (Site of aneurysm).
Triệu chứng phình mạch máu não
Dấu hiệu phình mạch não không vỡ là: Các túi phình không phát triển, có kích thước nhỏ ít khi gây triệu chứng rõ ràng. Phần lớn các túi phình thường không có triệu chứng khi chưa vỡ. Chúng sẽ gây ra triệu chứng khi túi phình to lên (dấu hiệu của chèn ép) hoặc khi chúng vỡ (dấu hiệu của chảy máu não)
- Đau đầu dai dẳng
- Tê hoặc yếu chân tay
- Lác, sụp mi, thay đổi thị lực hoặc nhìn đôi
HÌnh ảnh phình mạch não
Biểu hiện túi phình mạch não bị vỡ
- Đau đầu dữ dội, đột ngột: kinh điển trong y văn mô tả là "cơn đau đầu sét đánh, đau dữ dội nhất từ trước đến giờ"
- Buồn nôn, nôn.
- Sợ ánh sáng.
- Co giật.
- Liệt nửa người.
- Hôn mê.
Nếu một túi phình động mạch vỡ, nó sẽ rò rỉ máu vào khu vực xung quanh não. Đây được gọi là xuất huyết dưới nhện hay xuất huyết màng não. Tùy thuộc vào lượng máu, nó có thể tạo ra: đau đầu dữ dội, đột ngột, có thể kéo dài từ vài giờ đến vài ngày hoặc lâu hơn. Có thể kèm theo: buồn nôn và nôn, giảm nhận biết hoặc hôn mê.
Xuất huyết cũng có thể làm tổn thương não trực tiếp, thường là do chảy máu vào cả bên trong não. Điều này có thể dẫn đến: yếu hoặc liệt một tay hoặc chân, khó nói hoặc khó hiểu lời nói, giảm thị lực, co giật…
Chẩn đoán phình động mạch não
Khi bị nghi vỡ túi phình mạch não, các bác sĩ sẽ tiến hành chụp cắt lớp vi tính sọ não để tìm hiểu liệu có thể bị chảy máu não hay không. Nếu có dấu hiệu chảy máu gợi ý nguyên nhân do vỡ túi phình động mạch não, người bệnh sẽ được chụp cắt lớp vi tính đa dãy mạch máu não để tìm kiếm túi phình. Đôi khi, phim chụp này không phát hiện ra được, người bệnh sẽ được chỉ định chụp mạch máu não số hóa xóa nền. Đây là "tiêu chuẩn vàng" để chẩn đoán dạng bệnh lý này.
Chụp cộng hưởng từ cũng được áp dụng để tìm kiếm các túi phình mạch não. Tuy nhiên, ít được sử dụng trong cấp cứu, mà thường được chỉ định trong thăm khám sàng lọc hoặc theo dõi định kỳ các bệnh nhân đã được chẩn đoán túi phình mạch não.
Phòng ngừa phình động mạch não
- Áp dụng chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh, hạn chế đồ uống có cồn, từ bỏ hút thuốc lá.
- Chữa trị, kiểm soát những bệnh lý, ví dụ như xơ vữa động mạch, tăng huyết áp…
- Thể dục thường xuyên với cường độ vừa phải.
- Tránh stress kéo dài, làm việc quá sức.
- Khi có các dấu hiệu bất thường, đặc biệt là đau dầu kéo dài không rõ nguyên nhân cần đến các cơ sở y tế có đầy đủ phương tiện chẩn đoán để khám và khảo sát hệ mạch máu não, nhất là các túi phình chưa vỡ để điều trị sớm tránh vỡ túi phình.
