Hỏi: Đau cách hồi xảy ra do tình trạng xơ vữa mạch máu ở chân phải không ? Nghe nói là hậu quả của các bệnh đái tháo đường, rối loạn mỡ máu.
(Vũ Văn Tác - Bà Rịa)
Trả lời: Đau cách hồi là tình trạng đau hoặc co thắt cơ ở bắp chân (vọp bẻ, chuột rút) xảy ra do không đủ lượng máu cho cơ.
Đặc trưng của đau cách hồi là xảy ra trong lúc đi bộ, đau buộc người bệnh phải dừng lại và cơn đau giảm đi khi nghỉ ngơi. Gọi là cách hồi bởi triệu chứng đau này đến và đi theo nhịp điệu hoạt động và nghỉ ngơi (trong trường hợp đau cách hồi rất nghiêm trọng thì mới đau cả lúc nghỉ ngơi).
Phần lớn các trường hợp thiếu máu chi dưới là do xơ vữa động mạch, vốn là bệnh phổ biến ở các quốc gia đã phát triển. Vì tần suất của hiện tượng xơ vữa động mạch tăng theo tuổi nên phần lớn bệnh nhân thiếu máu mãn chi dưới trên 55 tuổi.
Tuy nhiên, một sai lầm khi cho rằng người trẻ không bị bệnh động mạch ngoại biên vì một số người ở lứa tuổi 30 - 40 vẫn bị xơ vữa động mạch sớm từ các bệnh đái tháo đường, tăng lipid máu di truyền, hút thuốc lá. Triệu chứng chính của thiếu máu mãn tính chi dưới là chứng đau cách hồi.
Như đã nói có một số tình trạng bệnh lý gây ra chứng đau cách hồi nhưng thường gặp nhất là bệnh động mạch ngoại vi. Bệnh động mạch ngoại vi gây ra bởi xơ vữa động mạch, là tình trạng tích tụ các mảng cholesterol ở lớp trong cùng của thành động mạch, đặc biệt là ở những điểm chia nhánh động mạch chi. Sự tắc nghẽn động mạch do mảng xơ vữa sẽ gây giảm lưu lượng máu cung cấp cho cơ của chi dưới. Khi chúng ta đi bộ hoặc tập thể dục thì cơ chi dưới đòi hỏi nhiều máu đến hơn để tăng cường oxy cho tế bào.
Mảng xơ vữa gây giảm lưu lượng máu và giảm oxy, cơ ở chi dưới có thể gây đau và nóng bởi lượng oxy được cung cấp không tương xứng, đưa đến tình trạng chuột rút cơ. Đau và co thắt cơ chi dưới là dấu hiệu chính, thường gặp ở cơ bắp chân. Nếu tắc ở động mạch chủ có thể gây đau ở mông, háng hoặc rối loạn cương dương.
Bản chất tự nhiên của đau trong đau cách hồi là do sự cung cấp oxy không tương xứng một cách tạm thời cho cơ của chi dưới. Khi tập thể dục hoặc đi bộ thì nhu cầu oxy của cơ chân tăng lên làm cho tình trạng thiếu oxy trầm trọng nên gây đau và khi nghỉ ngơi thì nhu cầu này giảm xuống đưa đến bớt đau.
BS.CKII. ĐẶNG MINH TRÍ
