Năm 2018, cũng ghi dấu ấn lần đầu tiên các bác sĩ của Việt Nam đã hoàn toàn làm chủ kỹ thuật ghép phổi - một kỹ thuật khó trong chuyên ngành ghép tạng.
Tăng diện “phủ sóng” y tế kỹ thuật cao
Cuối tháng 12/2018, các thầy thuốc Việt Nam đã ghi thêm dấu ấn trên hành trình làm chủ y tế kỹ thuật cao khi lần đầu ghép phổi thành công cho nam thanh niên 17 tuổi bị bệnh hiểm nghèo. Thành công của ca lấy-ghép đa tạng này đã ghi nhiều dấu ấn lần đầu của chuyên ngành lấy-ghép tạng tại Việt Nam cũng như tại BV Việt Đức: đó là lần đầu tiên BV Việt Đức thực hiện thành công kỹ thuật ghép 2 phổi từ người cho chết não với kíp mổ hoàn toàn là các thầy thuốc của BV. Đây đồng thời cũng là lần đầu tiên ở Việt Nam đã thực hiện lấy đồng thời 6 tạng để ghép từ cùng một người cho đa tạng chết não (theo các số liệu thống kê ở Việt Nam, kỷ lục lấy và ghép nhiều tạng nhất là 5 tạng).
Lần đầu tiên ở Việt Nam, BV Việt Đức đã tiến hành ghép 5 tạng cùng một thời điểm cho 4 bệnh nhân (1 tim, 2 phổi, 1 gan, 1 thận) và kết hợp điều phối “xuyên Việt” 1 thận cho bệnh nhi ở TP. Hồ Chí Minh. Sau hơn 10 ngày, tất cả 6 tạng ghép đều tiến triển thuận lợi.
Tại BV Nội tiết TW, các thầy thuốc cũng đã sáng tạo ra một kỹ thuật khó, lần đầu tiên trên thế giới ứng dụng thành công là phương pháp nội soi tuyến giáp 1 lỗ. Theo đó, chỉ với 1 lỗ duy nhất tại hõm nách, không làm thương tổn thêm các vị trí khác, các bác sĩ khéo léo luồn dụng cụ, xử lý hoàn toàn khối u tuyến giáp, bệnh nhân sau mổ rất khó tìm “vết tích” đã từng phẫu thuật. Tiếp ngay sau đó, cũng tại BV này, lần đầu tiên kỹ thuật nội soi u xơ tuyến vú với kết quả chính xác, nhanh chóng, không để lại sẹo tại vị trí khối u và giảm các biến chứng sau mổ cho các bệnh nhân đã được áp dụng vào cuối tháng 11/2018.
Đó là tại các BV tuyến TW, còn tại các BV tuyến dưới, hiện các kỹ thuật như phẫu thuật tim mạch, hồi sức cấp cứu, ghép tạng, thụ tinh ống nghiệm... là những dịch vụ y tế kỹ thuật cao đang được áp dụng rộng rãi tại nhiều BV tuyến tỉnh, thậm chí tuyến huyện ở vùng sâu vùng xa. Thực tế này cho thấy, cùng với sự quan tâm đầu tư về cơ sở vật chất, việc ngành y tế triển khai các Đề án 1816, Đề án BV vệ tinh, Dự án 585 - đưa bác sĩ trẻ chuyên khoa I về các huyện vùng sâu, vùng xa công tác đã làm cho y tế tuyến huyện có sự thay đổi vượt bậc. Nhiều kỹ thuật cao đã được “phủ sóng” tại tuyến dưới. Tại khu vực Bắc Trung Bộ, những bệnh nhân ung thư giờ có thể yên tâm điều trị tại Khoa Ung bướu và Y học hạt nhân của BVĐK tỉnh Hà Tĩnh hay BV Ung bướu Nghệ An thay vì phải tốn nhiều chi phí hơn để ra BV K, BV Bạch Mai.
Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến thăm sản phụ và bé sơ sinh tại BVĐK Trung ương Cần Thơ. Ảnh: Tuấn Dũng
Vắc-xin sởi do Việt Nam sản xuất được trao giải thưởng quốc tế
Ngày 25/9, Viện Vắc-xin và Sinh phẩm y tế (IVAC - Bộ Y tế) phối hợp với các bên liên quan công bố thử nghiệm thành công vắc-xin cúm mùa “3 trong 1” gồm cúm A/H1N1/09, A/H3N2, cúm B và vắc-xin cúm tiền đại dịch A/H5N1. Đây là loại vắc-xin cúm đầu tiên do Việt Nam sản xuất góp phần chủ động phòng chống dịch bệnh, giảm chi phí. Cùng với đó, ngày 13/12/2018, Dự án sản xuất Vắc-xin Sởi do Trung tâm nghiên cứu sản xuất vắc-xin và sinh phẩm y tế, Bộ Y tế (POLYVAC) thực hiện đã hoàn thiện quy trình sản xuất vắc-xin sởi, vắc-xin phối hợp sởi - Rubella và sản xuất thành công vắc-xin chất lượng cao đạt tiêu chuẩn GMP của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), được nhận giải thưởng của Chủ tịch Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA).
Trước đó, từ tháng 4/2018, vắc-xin sởi - Rubella do Việt Nam sản xuất đã được sử dụng trên quy mô toàn quốc cho trẻ từ 18 - 24 tháng tuổi trong tiêm chủng mở rộng thay thế cho loại vắc-xin sởi - Rubella nhập khẩu lâu nay.
Theo PGS.TS. Dương Thị Hồng - Phó Trưởng ban điều hành Dự án tiêm chủng mở rộng, ở các điểm tiêm chủng thường xuyên và các điểm tiêm chủng xã, phường cho thấy tính an toàn của vắc-xin sởi - Rubella do Việt Nam sản xuất và không ghi nhận bất kỳ phản ứng nặng nào sau tiêm. Kết quả thu được cho thấy tính an toàn tương tự như vắc-xin sởi - Rubella đã sử dụng như giai đoạn 2014 - 2016.
Trước khi được đưa vào sử dụng trên toàn quốc, từ tháng 3/2018, vắc-xin sởi - Rubella được đưa vào sử dụng trong Chương trình tiêm chủng mở rộng bước đầu triển khai tại 4 tỉnh là Hà Nam, Bà Rịa - Vũng Tàu, Khánh Hòa và Đăk Nông cho hơn 7.000 trẻ, đến nay đã có hơn 50.000 trẻ tại 19 tỉnh, thành phố được tiêm loại vắc-xin này.
Trước đó, được sự hỗ trợ của Chính phủ Nhật Bản, Việt Nam đã sản xuất thành công vắc-xin sởi - Rubella. Thành công này đã đưa Việt Nam trở thành nước thứ 4 tại châu Á sản xuất được loại vắc-xin sởi - Rubella sau Ấn Độ, Trung Quốc và Nhật Bản. Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Trương Quốc Cường, việc sản xuất thành công vắc-xin phối hợp này góp phần nâng cao được vị thế của Việt Nam, nhất là ngành y tế trong công nghệ sản xuất vắc-xin thế hệ mới có chất lượng cao. Việc tự chủ sản xuất được vắc-xin giúp giảm ngân sách Nhà nước khi bớt được vắc-xin nhập khẩu.
Cùng với vắc-xin, một sự kiện khác của ngành y tế Việt Nam năm 2018, là cuối tháng 8/2018, một sự kiện được đánh giá là dấu ấn của ngành dược khi Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến đồng loạt thực hiện nghi thức ấn nút khai trương hệ thống công nghệ thông tin kết nối các cơ sở cung ứng. Hoạt động này là một trong những việc làm thiết thực trong thực hiện Nghị quyết số 20-NQ/TW của ngành y tế bởi Nghị quyết đã đặt ra nhiệm vụ và giải pháp đồng bộ nhằm thúc đẩy phát triển ngành dược, đó là: Ứng dụng công nghệ thông tin, thực hiện kết nối, bảo đảm kiểm soát xuất xứ, giá cả thuốc được mua vào, bán ra ở mỗi nhà thuốc trên toàn quốc
“Đây được coi là giải pháp hữu hiệu giúp người dân thuận tiện tra cứu thông tin về nguồn gốc, chất lượng, hạn sử dụng, giá cả từng loại thuốc; Cơ quan Nhà nước có thêm công cụ quản lý thuốc trên phạm vi toàn quốc, kiểm soát việc kê đơn, mua bán thuốc theo đơn, tăng cường công khai, minh bạch trong quản lý thuốc. Đồng thời, đây cũng là ví dụ tiêu biểu cho những nỗ lực của Bộ Y tế nhằm xây dựng Chính phủ liêm chính, kiến tạo trong thời đại cách mạng khoa học công nghệ 4.0”, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến nói.
Đến nay, tất cả 63 tỉnh/thành phố trong cả nước đã ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Chỉ thị 23 của Thủ tướng về ứng dụng công nghệ thông tin kết nối cơ sở cung ứng thuốc. Đã cấp tài khoản cho 15.178 cơ sở bán lẻ thuốc; đã có 2.787 cơ sở kết nối liên thông với cơ quan quản lý; chuẩn hóa được 55.000/60.000 danh mục thuốc y tế.
Quyết liệt nâng cao chất lượng khám chữa bệnh và sự hài lòng của người bệnh
Theo Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế) Lương Ngọc Khuê, ngành y tế và các BV đã và đang có nhiều giải pháp cụ thể trong việc nâng cao chất lượng KCB, từ việc đẩy mạnh ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật đến cải tiến quy trình, cải cách thủ tục hành chính đáp ứng sự hài lòng của người bệnh. Ðáng chú ý, với việc áp dụng Bộ tiêu chí đánh giá chất lượng BV đã giúp nâng cao chất lượng dịch vụ KCB và làm thay đổi sự nhìn nhận và đánh giá của người dân về hệ thống KCB.
Dẫn chứng từ thực tiễn, Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh cho biết: “Những nỗ lực cải tiến chất lượng BV của ngành y tế được thể hiện sự hài lòng của người bệnh. Kết quả khảo sát hài lòng người bệnh trực tuyến sau 1 năm với trên 1 triệu phiếu khảo sát cho thấy 75,6% người bệnh nội trú và 66,3% người bệnh ngoại trú hài lòng. Ngoài ra, kết quả khảo sát độc lập của Tổ chức Sáng kiến Việt Nam phỏng vấn qua điện thoại sau ra viện với hơn 3.000 người bệnh cũng cho thấy tỷ lệ hài lòng đạt 79,6%”.
Theo Bộ Y tế, điều quan trọng nhất trong “sự hài lòng của người bệnh” đối với dịch vụ y tế là làm hài lòng về chất lượng điều trị. Muốn điều trị tốt thì người bác sĩ phải giỏi. Do đó, ngành y tế chủ trương triển khai đổi mới căn bản, toàn diện đào tạo phát triển nguồn nhân lực y tế theo hướng tiếp cận với các phương thức đào tạo của các nước tiên tiến trên thế giới. Trước mắt, đi sâu vào đổi mới một số chương trình đào tạo chủ chốt theo hướng hình thành năng lực nhằm tạo ra nguồn nhân lực y tế đáp ứng với mô hình bệnh tật và hoàn cảnh thực tế của Việt Nam, gắn đào tạo với sử dụng nhân lực y tế...
Bệnh viện Việt Đức thực hiện thành công một loạt ca phẫu thuật lấy - ghép nhiều tạng từ một người cho chết não.
Tích cực xây dựng, phát triển mạng lưới y tế cơ sở
Những ngày cuối năm 2018, “Tư lệnh” ngành y - Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến đã dành thời gian đến làm việc về việc thực hiện Nghị quyết số 20-NQ/TW và 21-NQ/TW của Hội nghị TW 6, khóa XII về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới, công tác dân số trong tình hình mới tại 2 địa phương là Bạc Liêu và Cần Thơ. Đây chỉ là 2 trong số rất nhiều địa phương mà trong năm qua, Bộ trưởng Bộ Y tế đã đến thăm và làm việc, từ miền núi, đồng bằng đến các tỉnh phía Nam, miền Trung, Tây Nguyên, các tỉnh khu vực Đồng bằng sông Cửu Long... Trong mỗi chuyến công tác tại địa phương, Bộ trưởng luôn dành nhiều sự quan tâm cho y tế cơ sở bởi ngành y tế đã và đang quyết liệt để tiếp tục phát huy vai trò của “người gác cổng” trong chăm sóc sức khỏe nhân dân.
Tham gia các chuyến công tác đó, chúng tôi nhận thấy, với sự quan tâm đầu tư của Đảng, Nhà nước, sự nỗ lực của ngành y tế, những năm qua, mạng lưới y tế cơ sở ở nước ta đã được củng cố, phát triển. Việt Nam hiện có mạng lưới y tế cơ sở phát triển rộng khắp với 47 bệnh viện tuyến Trung ương; 419 bệnh viện tỉnh, 40 phòng khám chuyên khoa; 684 bệnh viện huyện, 295 phòng khám đa khoa khu vực; 3 nhà hộ sinh khu vực; 11.793 trạm y tế; 91,8% thôn bản có nhân viên y tế. Việc quản lý bệnh mạn tính, không lây nhiễm tại y tế cơ sở bước đầu có kết quả tích cực, đã quản lý: 13,6% người bệnh tăng huyết áp; 28,9% người bệnh đái tháo đường. Lập hồ sơ quản lý sức khỏe. Một số địa phương như Hà Nội, Hà Tĩnh... đã thí điểm và đạt khoảng 80% dân số được lập hồ sơ quản lý sức khỏe. Phát triển mô hình phòng khám bác sĩ gia đình ở khu vực đô thị; Trạm y tế xã hoạt động theo nguyên lý y học gia đình. Đã có 240 phòng khám bác sĩ gia đình tại 7 địa phương. Người dân đã tiếp cận và sử dụng nhiều hơn dịch vụ khám chữa bệnh tại tuyến y tế cơ sở. Đến nay, đã triển khai khám chữa bệnh BHYT tại khoảng 80% tổng số trạm y tế.
Các đại biểu Quốc hội trong phiên giải trình của Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội về chất lượng và hiệu quả của mạng lưới y tế cơ sở cũng cho biết, qua giám sát, tiếp xúc cử tri, đại biểu Quốc hội đã nhận được nhiều đánh giá tích cực của người dân dành cho y tế cơ sở. Đó là nhiều trạm y tế đã được đầu tư xây mới, tu sửa, đầu tư trang thiết bị, thậm chí có trạm y tế đã thực hiện được chạy thận nhân tạo qua việc thực hiện thí điểm mô hình “Phòng khám đa khoa, vệ tinh của bệnh viện quận, huyện đặt tại trạm y tế” của TP. Hồ Chí Minh... Chính vì thế, Việt Nam được quốc tế đánh giá là một trong số ít quốc gia có mạng lưới y tế hoàn chỉnh, tổ chức rộng khắp tới tận thôn, bản và đang là mô hình nhiều nước trên thế giới quan tâm, học hỏi, làm theo...
Tuy nhiên, không phải y tế cơ sở đã làm “tròn vai” trong chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân, bởi chính lãnh đạo Bộ Y tế cũng thẳng thắn cho biết, hiện y tế cơ sở vẫn còn nhiều khó khăn, bất cập nên chưa thực sự thu hút người dân đến khám chữa bệnh ban đầu. Do đó, từ những chuyến đi thực tế về cơ sở, lãnh đạo Bộ Y tế đã có những tham mưu, chỉ đạo nhằm quyết liệt nâng cao mọi mặt của y tế cơ sở từ cơ sở vật chất đến đầu tư trang thiết bị và đào tạo con người.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến, đích phấn đấu cuối cùng của ngành y vẫn là sự hài lòng của người bệnh từ phong cách thái độ phục vụ đến chất lượng dịch vụ. Do đó, để người dân hài lòng hơn nữa và thêm tin tưởng vào đội ngũ y, bác sĩ, ngành y tế ưu tiên tập trung đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết của TW về công tác bảo vệ chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, công tác dân số trong tình hình mới và thực hiện Đề án Xây dựng và phát triển mạng lưới y tế cơ sở trong tình hình mới theo Quyết định số 2348/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Các nội dung của những Nghị quyết này cũng như Quyết định 2348 và các chính sách của ngành y tế đều hướng tới bao phủ sức khỏe toàn dân, có nghĩa là mọi người dân đều được công bằng và đều có cơ hội được tiếp cận như nhau về dịch vụ chăm sóc sức khỏe cơ bản và không bị khó khăn về tài chính cản trở tiếp cận các dịch vụ này.
Năm 2018 khép lại với tỷ lệ người dân tham gia BHYT đạt 87,5%, vượt chỉ tiêu do Quốc hội và Chính phủ giao. Con số ấn tượng này cùng với những kết quả nổi bật của ngành y tế thời gian qua đã mở ra cánh cửa năm 2019 với nhiều tín hiệu vui và niềm tin ngành sẽ tiếp tục ghi nhiều dấu ấn trong hành trình tiến đến nền y tế nhân văn vì sự nghiệp bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân.